کلرید پتاسیم، منبع اصلی یون پتاسیم، کاتیون عمده داخل سلولی است که در حفظ تونیسیته داخل سلولی، انتقال تکانههای عصبی، انقباض عضلات قلبی، اسکلتی و صاف، و حفظ عملکرد طبیعی کلیه نقش حیاتی دارد. تجویز این دارو نیازمند نظارت دقیق بر سطح الکترولیتها و عملکرد کلیوی است.
۱. موارد مصرف تأیید شده (توضیحات بالینی برای پزشکان)موارد مصرف کلرید پتاسیم به طور عمده برای مدیریت و پیشگیری از سطوح پایین پتاسیم (هیپوکالمی) در بیمارانی است که تنها با رژیم غذایی یا کاهش دوز داروهای مُدر، قابل جبران نیست.
درمان و پیشگیری از هیپوکالمی (کمبود پتاسیم خون):
- کاربرد بالینی: هیپوکالمی یک اختلال الکترولیتی جدی است که خطر آریتمیهای قلبی تهدیدکننده زندگی را افزایش میدهد. کلرید پتاسیم عامل ترجیحی برای تصحیح اکثر موارد هیپوکالمی، به ویژه مواردی است که با آلکالوز متابولیک همراه هستند (زیرا یون کلر را نیز تأمین میکند).
- هیپوکالمی خفیف تا متوسط (۲.۵ تا ۳.۵ میلیاکیوالان بر لیتر): معمولاً با فرم خوراکی تجویز میشود. دوزهای اولیه معمولاً بین ۴۰ تا ۱۰۰ میلیاکیوالان در روز، در دوزهای تقسیم شده (۲ تا ۵ بار در روز) است. دوزهای خوراکی تکی نباید از ۴۰ میلیاکیوالان تجاوز کند تا ناراحتی گوارشی به حداقل برسد.
- هیپوکالمی شدید یا علامتدار (کمتر از ۲.۵ میلیاکیوالان بر لیتر): نیازمند تجویز وریدی آهسته و با نظارت مستمر الکتروکاردیوگرافی و آزمایشگاهی است. در این شرایط، حداکثر نرخ انفوزیون وریدی معمولاً نباید از ۲۰ میلیاکیوالان در ساعت تجاوز کند، مگر در شرایط اورژانس قلبی.
هیپوکالمی ناشی از مصرف داروهای مُدر (دیورتیکها):
- کاربرد بالینی: بیمارانی که تحت درمان طولانیمدت با دیورتیکهای لوپ یا تیازید قرار دارند، اغلب دچار دفع کلیوی پتاسیم و در نتیجه هیپوکالمی میشوند. تجویز کلرید پتاسیم در این بیماران برای حفظ سطح پتاسیم سرم در محدوده طبیعی ضروری است، به ویژه در بیماران دیژیتالیزه یا افرادی که آریتمیهای قلبی مهم دارند.
هیپوکالمی ناشی از از دست دادن گوارشی:
- کاربرد بالینی: از دست دادن پتاسیم از طریق استفراغ یا اسهال شدید میتواند منجر به کمبود پتاسیم شود. در استفراغ، دفع پتاسیم کلیوی عمدتاً به دلیل آلکالوز متابولیک القاء شده توسط از دست دادن اسید معده تشدید میشود. کلرید پتاسیم در این موارد به جبران هر دو یون پتاسیم و کلرید کمک میکند.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب (توضیحات بالینی برای پزشکان)اگرچه کاربردهای خارج از برچسب گستردهای برای کلرید پتاسیم به طور رسمی در منابع بینالمللی ذکر نشده است، پتاسیم به عنوان یک الکترولیت نقش مهمی در چندین فرآیند پاتوفیزیولوژیک دارد که تجویز آن میتواند در مدیریت شرایط زیر مفید باشد:
کاهش فشار خون در بیماران با فشار خون بالا (به ویژه در جایگزینی نمک طعام):
- کاربرد بالینی: شواهد نشان میدهند که افزایش مصرف پتاسیم میتواند به کاهش فشار خون، به ویژه در افرادی که مصرف سدیم بالایی دارند، کمک کند. کلرید پتاسیم میتواند به عنوان جایگزین نمک طعام (کلرید سدیم) یا به عنوان مکمل برای کاهش خطر بیماریهای قلبی عروقی و سکته مغزی استفاده شود. سازمان بهداشت جهانی استفاده از جایگزینهای نمک با پتاسیم را برای بزرگسالان توصیه میکند، مشروط بر اینکه فرد نارسایی کلیوی یا سایر شرایطی که دفع پتاسیم را مختل میکند، نداشته باشد.
جبران الکترولیت در درمان کتواسیدوز دیابتی (DKA):
- کاربرد بالینی: اگرچه انسولین وریدی عامل اصلی درمان کتواسیدوز دیابتی است، تجویز آن باعث جابجایی پتاسیم از فضای خارج سلولی به داخل سلولی میشود. حتی اگر سطح پتاسیم سرم در شروع درمان طبیعی باشد، ممکن است به دلیل انتقال به داخل سلولها به سرعت کاهش یابد. بنابراین، کلرید پتاسیم اغلب به مایعات وریدی بیماران مبتلا به کتواسیدوز دیابتی اضافه میشود تا از افت شدید و ناگهانی پتاسیم و بروز آریتمیهای کشنده پیشگیری شود. این استفاده یک پروتکل استاندارد درمانی است اما لزوماً به عنوان یک "اندیکاسیون تک دارویی" در برچسب کلرید پتاسیم ذکر نمیشود.
درمان فلج دورهای خانوادگی هیپوکالمیک:
- کاربرد بالینی: این یک بیماری نادر است که با دورههای ضعف عضلانی شدید ناشی از افت ناگهانی پتاسیم خون مشخص میشود. تجویز کلرید پتاسیم خوراکی یا وریدی برای خاتمه دادن به حملات حاد فلج و به عنوان پروفیلاکسی برای پیشگیری از آنها استفاده میشود.
هشدار مهم برای پزشکان
به دلیل خطر بالای هایپرکالمی (افزایش پتاسیم خون)، که میتواند منجر به آریتمیهای قلبی کشنده شود، تجویز کلرید پتاسیم در بیماران با نارسایی کلیوی، بیماری آدیسون (کمکاری غده فوق کلیه)، یا بیمارانی که از داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACEI)، مسدودکنندههای گیرنده آنژیوتانسین (ARB) یا دیورتیکهای نگهدارنده پتاسیم استفاده میکنند، باید با احتیاط فراوان و پایش مکرر سطح پتاسیم سرم و عملکرد کلیوی همراه باشد.
