داروی ترکیبی گایافنزین و کدئین حاوی دو جزء با مکانیسم اثر متفاوت است: گایافنزین به عنوان یک خلطآور (اکسپکتورانت) عمل میکند و کدئین یک سرکوبکننده اپیوئیدی سرفه است. این ترکیب برای مدیریت علائم تنفسی کوتاهمدت تجویز میشود.
۱. موارد مصرف تأیید شده (توسط سازمانهای نظارتی)این دارو به طور معمول برای تسکین موقت علائم دستگاه تنفسی که با ترشحات و سرفه همراه هستند، تأیید شده است.
تسکین سرفه :
- کاربرد بالینی: کدئین که یک ماده اپیوئیدی است، با اثر مستقیم بر مرکز سرفه در مغز، رفلکس سرفه را سرکوب میکند. این عمل برای سرفههای خشک و آزاردهنده که خواب یا فعالیتهای روزمره بیمار را مختل میکند، مفید است.
- توضیحات کاربردی برای پزشک: به دلیل ماهیت اپیوئیدی کدئین، این دارو باید تنها برای مدت کوتاه (معمولاً کمتر از ۷ روز) تجویز شود و دوز آن نباید از دوزهای توصیهشده فراتر رود. همچنین، از آنجایی که کدئین میتواند تنفس را کند کند، مصرف آن در بیماران با مشکلات تنفسی مزمن مانند آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) باید با احتیاط شدید انجام شود.
تسهیل خروج خلط و ترشحات برونشی :
- کاربرد بالینی: گایافنزین با تحریک مخاط دستگاه گوارش، باعث افزایش حجم و کاهش غلظت ترشحات برونشی میشود. این کار به بیمار کمک میکند تا ترشحات ریوی را راحتتر سرفه کند و سرفه "موثرتر" شود.
- توضیحات کاربردی برای پزشک: این جزء در درمان سرفههایی که با خلط غلیظ و چسبنده همراه هستند، مفید است. هدف از ترکیب با کدئین، سرکوب سرفه در حدی است که بیمار بتواند استراحت کند، در عین حال که گایافنزین به رقیق شدن ترشحات و خروج آنها کمک میکند.
درمان سرفه و احتقان قفسه سینه ناشی از بیماریهای جزئی تنفسی:
- کاربرد بالینی: ترکیب این دو دارو برای تسکین موقت سرفه و احتقان ریوی ناشی از بیماریهایی مانند سرماخوردگی، آلرژیهای خفیف تنفسی یا آنفلوانزا، که در آنها سرفه و خلط وجود دارد، استفاده میشود.
۲. موارد مصرف خارج برچسب با توجه به ماهیت دو ترکیبی این دارو که هر دو جزء آن کاربردهای اصلی مشخص دارند، منابع معتبر بینالمللی معمولاً استفاده خارج از برچسبی برای این ترکیب خاص گزارش نمیکنند. با این حال، میتوان به برخی کاربردهای خارج از برچسب کدئین به تنهایی اشاره کرد، که با در نظر گرفتن جزء گایافنزین در این ترکیب، ارزش بالینی کمتری دارند:
کدئین برای تسکین درد خفیف تا متوسط :
- کاربرد بالینی: کدئین به عنوان یک پیشدارو در بدن به مورفین تبدیل شده و میتواند برای مدیریت درد خفیف تا متوسط (مانند دردهای پس از جراحی یا دندانپزشکی) مورد استفاده قرار گیرد.
- توضیحات کاربردی برای پزشک: استفاده از این داروی ترکیبی به طور خاص برای تسکین درد به عنوان یک اقدام خارج برچسب، توصیه نمیشود، زیرا جزء گایافنزین هیچ نقشی در تسکین درد ندارد. در صورت نیاز به تسکین درد اپیوئیدی، تجویز کدئین یا داروهای مشابه به تنهایی یا در ترکیب با داروهای ضددرد غیر اپیوئیدی، منطقیتر است.
کدئین برای درمان اسهال :
- کاربرد بالینی: کدئین میتواند با کاهش تحرک دستگاه گوارش، در درمان اسهال مزمن یا اسهال ناشی از سندرم روده تحریکپذیر نوع اسهالی، مورد استفاده قرار گیرد.
- توضیحات کاربردی برای پزشک: این کاربرد به ندرت و تنها برای کدئین به تنهایی یا ترکیبات مناسبتر ضد اسهال اپیوئیدی (مانند دیفنوکسیلات) استفاده میشود. تجویز ترکیب گایافنزین و کدئین برای اسهال منطقی نیست و باید از آن اجتناب کرد، چرا که گایافنزین در این شرایط فاقد اندیکاسیون است.
