موارد مصرف تایید شده آسیترتین به عنوان یک درمان سیستمیک قدرتمند، عمدتاً در مدیریت اختلالات شدید کراتینیزاسیون پوست به کار میرود.
۱. پسوریازیس شدید و مقاوم:
- این دارو برای درمان انواع شدید پسوریازیس، به ویژه نوع منتشر قرمز، پسوریازیس مفصلی و پسوریازیس تاولی (پوستولی) تایید شده است.
- نکته بالینی: آسیترتین در پسوریازیس تاولی و قرمز پوستی (اریترودرمیک) اغلب به عنوان انتخاب اول درمان سیستمیک شناخته میشود. برخلاف سایر رتینوئیدها، این دارو اثرات مهارکننده سیستم ایمنی ندارد، بنابراین در بیماران دارای نقص ایمنی ایمنتر است.
۲. پسوریازیس لایهای (پلاک):
- در مواردی که پسوریازیس پلاک گسترده باشد و به درمانهای موضعی یا نوردرمانی پاسخ ندهد.
- توضیح کاربردی: بهترین پاسخ در این نوع پسوریازیس زمانی حاصل میشود که آسیترتین همراه با نوردرمانی با اشعه ماوراء بنفش نوع بی یا روشهای ترکیبی دیگر استفاده شود.
موارد مصرف خارج برچسبپزشکان متخصص بر اساس شواهد علمی، آسیترتین را در طیف وسیعی از بیماریهای پوستی دیگر نیز تجویز میکنند:
۱. اختلالات شاخی شدن پوست (ایکتیوز):
- درمان انواع ایکتیوزهای مادرزادی مانند ایکتیوز لایهای که با خشکی و پوستهریزی شدید همراه است.
- نکته بالینی: هدف در اینجا کاهش ضخامت لایه شاخی و بهبود انعطافپذیری پوست است.
۲. بیماری داریر:
- یک اختلال ژنتیکی که منجر به ایجاد برجستگیهای پوستی تیره و بدبو در نواحی چرب بدن میشود.
- توضیح کاربردی: آسیترتین در بهبود ضایعات و کاهش خطر عفونتهای ثانویه در این بیماران بسیار موثر است.
۳. پیشگیری از سرطانهای پوست غیرملانومی:
- در بیماران با سابقه پیوند عضو که به دلیل مصرف داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی در خطر بالای سرطانهای پوست (مانند سرطان سلولهای فلسدار) هستند.
- نکته بالینی: دوزهای پایین آسیترتین میتواند سرعت تشکیل ضایعات پیشسرطانی و سرطانهای سلول سنگفرشی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
۴. بیماری گرانولوم حلقوی و لیکن پلان:
- در موارد منتشر و مقاوم به درمانهای کورتیکواستروئیدی، آسیترتین به عنوان یک گزینه تنظیمکننده پاسخهای پوستی به کار میرود.
۵. زگیلهای گسترده و مقاوم:
- در بیمارانی که دچار زگیلهای متعدد ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی هستند و به درمانهای تخریبی پاسخ نمیدهند.
نکات کلیدی برای مدیریت بالینی توسط پزشک - سمیت جنینی شدید: مهمترین محدودیت این دارو است. به دلیل نیمهعمر بسیار طولانی متابولیتهای آن، زنان باید تا سه سال پس از قطع دارو از بارداری خودداری کنند.
- پایش چربی خون و کبد: افزایش سطح تریگلیسیرید و آنزیمهای کبدی در شروع درمان شایع است. انجام آزمایشهای پایهای و دورهای (ماهانه در ابتدا) ضروری است.
- تداخل با الکل: مصرف همزمان الکل باعث تبدیل آسیترتین به اتریتینات میشود که نیمهعمر بسیار طولانیتری دارد و خطر سمیت جنینی را تا سالها افزایش میدهد.
- پدیده خشکی مخاط: پزشک باید بیمار را برای خشکی لبها، چشمها و مخاط بینی آماده کند که شایعترین عارضه وابسته به دوز است و نشاندهنده اثربخشی دارو میباشد.