سیناکلست اولین داروی طبقه‌بندی کلسی‌میمتیک است که با افزایش حساسیت گیرنده‌های حس‌گر کلسیم در غدد پاراتیروئید، ترشح هورمون پاراتیروئید (PTH) را مستقیماً کاهش داده و به تعادل کلسیم و فسفات در بدن کمک می‌کند. این دارو نقش حیاتی در مدیریت اختلالات غدد پاراتیروئید دارد.
۱. موارد مصرف تأیید شده سیناکلست توسط نهادهای بین‌المللی برای درمان سه وضعیت اصلی ناشی از فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید تأیید شده است.
الف. پرکاری پاراتیروئید ثانویه
- کاربرد بالینی: درمان پرکاری پاراتیروئید ثانویه در بیماران بزرگسال مبتلا به بیماری مزمن کلیوی که تحت دیالیز قرار دارند.
- توضیحات کاربردی: در این بیماران، نارسایی کلیه باعث کاهش دفع فسفات و کاهش تولید ویتامین د فعال می‌شود، که هر دو منجر به کاهش کلسیم خون و تحریک مزمن غدد پاراتیروئید می‌شوند. سیناکلست با کاهش سطح هورمون پاراتیروئید (iPTH)، به کنترل موارد زیر کمک می‌کند:
- سطح هورمون پاراتیروئید: رساندن سطح iPTH به محدوده هدف توصیه‌شده (معمولاً ۱۵۰ تا ۳۰۰ پیکوگرم بر میلی‌لیتر).
- سطح کلسیم و فسفات: کاهش سطح سرمی کلسیم و فسفات، و در نتیجه کاهش ریسک کلسیفیکاسیون بافت نرم و عروقی که در بیماران دیالیزی شایع است.
- نکته بالینی: درمان با سیناکلست در این گروه از بیماران باید با پایش دقیق سطح کلسیم سرم (تصحیح‌شده برای آلبومین) همراه باشد تا از بروز عارضه اصلی دارو یعنی کاهش کلسیم خون جلوگیری شود.
ب. پرکاری پاراتیروئید اولیه
- کاربرد بالینی: کاهش سطوح بالای کلسیم خون در بیماران بزرگسال مبتلا به پرکاری پاراتیروئید اولیه که شرایط جراحی پاراتیروئیدکتومی را ندارند یا جراحی برای آنها با ریسک بالایی همراه است.
- توضیحات کاربردی: پرکاری پاراتیروئید اولیه معمولاً ناشی از آدنومای غدد پاراتیروئید است و درمان قطعی آن جراحی است. اما در بیمارانی که مسن هستند، بیماری‌های زمینه‌ای متعدد دارند، یا به دلایل پزشکی کاندید مناسبی برای جراحی نیستند، سیناکلست به عنوان یک درمان جایگزین دارویی برای کنترل کلسیم خون استفاده می‌شود.
- نکته بالینی: سیناکلست سطح کلسیم و هورمون پاراتیروئید را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی این بیماران را بهبود می‌بخشد، اما درمان را قطعی نمی‌کند و نیاز به پایش طولانی‌مدت وجود دارد.
ج. سرطان پاراتیروئید
- کاربرد بالینی: کاهش سطوح بالای کلسیم خون در بیماران بزرگسال مبتلا به سرطان پاراتیروئید.
- توضیحات کاربردی: سرطان پاراتیروئید یک بیماری نادر است که اغلب با سطوح بسیار بالای هورمون پاراتیروئید و در نتیجه هیپرکلسمی شدید (افزایش کلسیم خون) همراه است. جراحی خط اول درمان است، اما برای کنترل کلسیم خون در موارد غیرقابل جراحی یا عود، سیناکلست تجویز می‌شود.
- نکته بالینی: هدف از درمان در این مورد، کنترل عوارض حاد و مزمن ناشی از هایپرکلسمی شدید است.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب این موارد توسط نهادهای نظارتی تأیید نشده‌اند، اما شواهد بالینی از کاربرد آنها حمایت می‌کند:
پرکاری پاراتیروئید ثالثیه پس از پیوند کلیه:
- کاربرد بالینی: درمان پرکاری پاراتیروئید مزمن در بیمارانی که پیوند کلیه دریافت کرده‌اند و دیگر تحت دیالیز نیستند، اما همچنان با سطوح بالای کلسیم خون مواجه هستند.
- توضیحات کاربردی: در برخی بیماران پس از پیوند کلیه، غدد پاراتیروئید همچنان به تولید بیش از حد هورمون پاراتیروئید ادامه می‌دهند (حتی پس از رفع نارسایی کلیه). سیناکلست در این موارد برای کمک به نرمال‌سازی کلسیم خون استفاده می‌شود تا از عوارض استخوانی و کلیوی جلوگیری کند.
کلسی‌فیلاکسی:
- کاربرد بالینی: به عنوان بخشی از درمان بیماران مبتلا به کلسی‌فیلاکسی، یک بیماری نادر و بسیار جدی که با کلسیفیکاسیون عروق کوچک و ایسکمی پوست و بافت زیر پوست مشخص می‌شود. این بیماری اغلب در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه یا دیالیزی رخ می‌دهد.
- توضیحات کاربردی: اگرچه سیناکلست مستقیماً برای کلسی‌فیلاکسی تأیید نشده، اما کاهش سطح هورمون پاراتیروئید و بهبود تعادل کلسیم و فسفات که توسط این دارو انجام می‌شود، به عنوان یک جزء مهم در پروتکل‌های درمانی چندوجهی این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
