سیلدنافیل دارویی است که به دسته مهارکنندههای انتخابی فسفودیاستراز نوع 5 (PDE5) تعلق دارد. این دارو از طریق مهار آنزیم PDE5، باعث افزایش سطوح گوانوزین مونوفسفات حلقوی (cGMP) در بافتهای خاص میشود که به شل شدن عضلات صاف و افزایش جریان خون در آن نواحی منجر میگردد.
موارد مصرف تایید شده موارد مصرف تایید شده سیلدنافیل توسط سازمانهای نظارتی بینالمللی معتبر (مانند FDA) به شرح زیر است:
۱. اختلال نعوظ
سیلدنافیل برای درمان ناتوانی جنسی مردان (اختلال نعوظ) مورد تایید قرار گرفته است.
توضیحات کاربردی و بالینی:
- مکانیسم اثر: در بافت آلت تناسلی، مهار PDE5 باعث میشود که اکسید نیتریک (NO) تولید شده در طول تحریک جنسی، اثر خود را به طور مؤثری ادامه دهد. این امر منجر به تجمع cGMP، شل شدن عضلات صاف کورپوس کاورنوزوم، و در نهایت افزایش جریان خون و ایجاد نعوظ میشود.
- نکات تجویز: برای اثربخشی، نیاز به تحریک جنسی وجود دارد. دارو معمولاً ۱ ساعت قبل از فعالیت جنسی مصرف میشود و اثربخشی آن تا حدود ۴ ساعت باقی میماند.
- ملاحظات بالینی: باید عوامل خطر قلبی-عروقی بیمار به دقت ارزیابی شوند، زیرا فعالیت جنسی خود میتواند خطر قلبی را افزایش دهد.
۲. پرفشاری خون شریان ریوی
سیلدنافیل برای بهبود توانایی ورزش کردن و به تعویق انداختن بدتر شدن وضعیت بالینی در بیماران مبتلا به پرفشاری خون شریان ریوی (PAH) مورد تایید قرار گرفته است.
توضیحات کاربردی و بالینی: - مکانیسم اثر: در عروق ریوی، مهار PDE5 منجر به افزایش cGMP میشود که باعث گشاد شدن عروق ریوی میگردد. این امر به کاهش فشار شریان ریوی و بهبود عملکرد قلب راست کمک میکند.
- نکات تجویز: این مورد مصرف معمولاً با دوزها و فرمولاسیونهای مشخص برای PAH و به صورت مصرف منظم (و نه فقط قبل از فعالیت) تجویز میشود.
- ملاحظات بالینی: سیلدنافیل به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروهای مورد تایید برای PAH استفاده میشود. بیماران باید به طور منظم از نظر علائم بهبود یا بدتر شدن PAH تحت نظر باشند.
موارد مصرف خارج از برچسبسیلدنافیل در مواردی خارج از موارد تایید شده رسمی نیز مورد استفاده و مطالعه قرار گرفته است که عبارتند از:
۱. پدیده رینود
سیلدنافیل به عنوان یک گشادکننده عروق قوی در نظر گرفته میشود و در درمان اشکال شدید و مقاوم به درمان پدیده رینود، به ویژه پدیده رینود ثانویه به بیماریهای بافت همبند (مانند اسکلرودرمی)، استفاده میشود.
توضیحات کاربردی و بالینی: - هدف درمان: کاهش فراوانی، شدت و مدت حملات وازواسپاسم (انقباض عروقی) در انگشتان دست و پا.
- مکانیسم اثر: دارو با ایجاد اتساع عروق سیستمی، به ویژه در عروق کوچک محیطی، جریان خون را بهبود میبخشد و از حملات ایسکمیک جلوگیری میکند.
- ملاحظات بالینی: معمولاً زمانی استفاده میشود که درمانهای خط اول (مانند مسدود کنندههای کانال کلسیم) کافی نباشند. شواهد بیشتری برای تعیین دوز بهینه و موقعیت درمانی دقیق نیاز است.
۲. نارسایی احتقانی قلب
در بیمارانی که مبتلا به نارسایی قلبی همراه با اختلال عملکرد سیستولیک و پرفشاری خون ریوی همزمان هستند، سیلدنافیل ممکن است نقش حمایتی داشته باشد.
توضیحات کاربردی و بالینی: - هدف درمان: بهبود عملکرد بطن راست (RV) و کاهش مقاومت عروقی ریوی (PVR).
- مکانیسم اثر: کاهش PVR میتواند به کاهش بار روی بطن راست کمک کرده و برونده قلبی را در این بیماران بهبود بخشد.
- ملاحظات بالینی: تجویز سیلدنافیل در این بیماران پیچیده است و باید بر اساس ارزیابی دقیق همودینامیک انجام شود. نتایج مطالعات در مورد اثربخشی کلی در نارسایی قلبی متفاوت بوده و این مورد مصرف هنوز به طور گسترده به عنوان استاندارد درمانی پذیرفته نشده است.
۳. اختلال عملکرد جنسی ناشی از داروهای ضد افسردگی
برخی مطالعات نشان دادهاند که سیلدنافیل ممکن است در بهبود اختلال عملکرد جنسی (به ویژه اختلال نعوظ یا تاخیر در ارگاسم) که عارضه جانبی رایج داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) و سایر داروهای ضد افسردگی است، مؤثر باشد.
توضیحات کاربردی و بالینی: - هدف درمان: کمک به بازیابی عملکرد جنسی در بیمارانی که به دلیل مصرف داروهای ضد افسردگی دچار عوارض جنسی شدهاند.
- ملاحظات بالینی: دوزهای مصرفی و زمانبندی آن برای این منظور معمولاً مشابه با درمان اختلال نعوظ اولیه است. باید دقت شود که این راهکار نباید جایگزین مدیریت مناسب اختلالات روانی زمینهای یا توقف داروی ضد افسردگی مورد نیاز شود.
