۱. موارد مصرف تأیید شده ماینوکسیدیل موضعی به صورت رسمی توسط سازمانهای نظارتی بینالمللی برای درمان دو نوع اصلی ریزش مو تأیید شده است:
الف) آلوپسی آندروژنیک (ریزش موی ارثی) در مردان و زنان
آلوپسی آندروژنیک شایعترین نوع ریزش مو است که به دلیل اثرات ژنتیکی و آندروژنی (هورمونهای مردانه) رخ میدهد.
توضیحات کاربردی برای پزشک: - هدف: هدف درمانی، تحریک رشد مو (به ویژه در ناحیه ورتکس یا فرق سر) و جلوگیری از پیشرفت ریزش مو است.
- مکانیسم اثر مرتبط: ماینوکسیدیل به عنوان یک بازکننده کانال پتاسیم، باعث گشاد شدن عروق پوست سر و افزایش جریان خون موضعی میشود. این امر به افزایش رساندن مواد مغذی و اکسیژن به فولیکولهای مو کمک میکند.
- تأثیر بر فولیکول: ماینوکسیدیل همچنین بر چرخه رشد مو (سیکل مو) تأثیر میگذارد؛ فاز استراحت (تلوژن) را کوتاه کرده و فاز رشد فعال (آناژن) را طولانیتر میکند و فولیکولهای تلوژن را به فاز آناژن منتقل میسازد. همچنین، فولیکولهای مینیاتوری شده را بزرگتر میکند.
- فرم و دوز استاندارد: در مردان، غلظت ۵ درصد (محلول یا فوم) معمولاً دو بار در روز تجویز میشود. در زنان، غلظت ۲ درصد (دو بار در روز) یا ۵ درصد (یک بار در روز، معمولاً فوم) برای کاهش عوارض جانبی موضعی تجویز میشود.
- پاسخ به درمان: پزشک باید بیمار را آگاه سازد که پاسخ به درمان معمولاً پس از ۴ تا ۶ ماه ظاهر میشود و برای حفظ اثر باید مصرف دارو به صورت مداوم ادامه یابد.
ب) درمان ریزش موی با الگوی مردانه در مردان
- توضیحات بالینی: ماینوکسیدیل ۵ درصد به طور خاص برای الگوی ریزش موی مردانه در ناحیه ورتکس یا فرق سر تأیید شده است.
- نکته بالینی: اگرچه تأیید رسمی بیشتر بر ناحیه ورتکس متمرکز است، بسیاری از پزشکان آن را برای ریزش مو در ناحیه جلوی سر (خط مو یا فرانتال) نیز تجویز میکنند، اما اثربخشی آن در ناحیه ورتکس معمولاً بهتر است.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب پزشکان در عمل بالینی، ماینوکسیدیل موضعی را برای درمان انواع دیگری از ریزش مو و شرایط مربوط به رشد مو، بر اساس شواهد کوچکتر یا مکانیسم اثر دارو، تجویز میکنند:
الف) ریزش موی سکهای (آلوپسی آرهآتا)
- توضیحات کاربردی: آلوپسی آرهآتا یک بیماری خودایمنی است که باعث ریزش موی ناگهانی و سکهای شکل میشود.
- استفاده بالینی: ماینوکسیدیل (اغلب در غلظت ۵ درصد) به صورت موضعی در ترکیب با سایر درمانها (مانند کورتیکواستروئیدهای موضعی یا تزریقی) استفاده میشود. فرض بر این است که اثر گشادکنندگی عروق و تحریک رشد موی آن میتواند در فولیکولهایی که آسیب خودایمنی دیدهاند، به بازگشت رشد کمک کند.
ب) تلوژن افلوویوم
- توضیحات کاربردی: این وضعیت ریزش موی ناگهانی و پراکنده است که معمولاً چند ماه پس از یک رویداد استرسزا، جراحی، زایمان یا تب بالا رخ میدهد.
- استفاده بالینی: از آنجایی که تلوژن افلوویوم یک عارضه خود محدود شونده است و به طور خود به خود بهبود مییابد، ماینوکسیدیل به عنوان یک درمان اصلی تلقی نمیشود. اما برخی از پزشکان برای تسریع ورود موهای استراحت کرده (تلوژن) به فاز رشد (آناژن) و کوتاه کردن دوره بهبودی، آن را تجویز میکنند.
ج) افزایش رشد موهای صورت (برای ریش و سبیل)
- توضیحات کاربردی: این یک استفاده رایج خارج از برچسب در مردان است که به دنبال افزایش تراکم یا پوشش ریش و سبیل هستند.
- استفاده بالینی: مکانیسم تحریک فولیکولهای مو و طولانی شدن فاز آناژن در ناحیه صورت نیز اعمال میشود. ماینوکسیدیل ۵ درصد به طور معمول برای این هدف تجویز میشود، اما پزشک باید بیمار را از خطر عوارض جانبی موضعی و جذب سیستمیک آگاه سازد.
د) افزایش رشد ابرو و مژه
- توضیحات کاربردی: ماینوکسیدیل در غلظتهای بسیار پایینتر (اغلب به صورت رقیقشده یا با استفاده از ترکیبات خاص) برای تحریک رشد ابرو و مژه در بیماران مبتلا به آلوپسی یا هیپوتریکوزیس تجویز میشود.
- ملاحظه بالینی: به دلیل نزدیکی به چشم، این کاربرد نیاز به احتیاط شدید و نظارت پزشکی دقیق دارد تا از عوارض جانبی چشمی جلوگیری شود.
