بتاهیستین، به عنوان یک آنالوگ ساختاری هیستامین، عمدتاً به عنوان آگونیست گیرندههای هیستامین H1 و آنتاگونیست گیرندههای H3 عمل میکند. این عملکرد باعث بهبود جریان خون در حلزون گوش داخلی شده و تعادل فشار مایعات گوش داخلی را تنظیم میکند.
۱. موارد مصرف تأیید شده (مصرف اصلی و بالینی)
الف) بیماری منییر
- توضیحات بالینی و کاربردی: بتاهیستین به عنوان درمان اصلی و استاندارد برای مدیریت بیماری منییر شناخته میشود. بیماری منییر یک اختلال مزمن گوش داخلی است که با یک سهگانه علامتی مشخص میشود:
- سرگیجههای شدید: حملات سرگیجه ناگهانی و ناتوانکننده.
- وزوز گوش: صدای زنگ یا زمزمه در گوش.
- افت شنوایی: کاهش شنوایی متغیر و غالباً فرکانس پایین.
- هدف درمانی برای پزشکان: بتاهیستین با بهبود میکروسیرکولاسیون (جریان خون مویرگی) در ساختارهای گوش داخلی و کاهش فشار اندولنف (مایع گوش داخلی)، به کاهش شدت و تعداد دفعات حملات سرگیجه کمک شایانی میکند. اگرچه تأثیر آن بر وزوز گوش و افت شنوایی کمتر قطعی است، اما هدف اصلی بهبود کیفیت زندگی بیمار با کنترل سرگیجه است. دوز معمول تجویز شده در این موارد اغلب بین ۸ تا ۱۶ میلیگرم سه بار در روز است.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب
این موارد توسط سازمانهای دارویی اصلی به صورت رسمی تأیید نشدهاند، اما بر اساس شواهد بالینی و استفاده گسترده در جوامع پزشکی، به عنوان راهکارهای درمانی مطرح میشوند:
الف) سرگیجههای غیر منییری و سرگیجههای وضعیتی
- توضیحات بالینی و کاربردی: بتاهیستین ممکن است برای درمان انواع دیگر سرگیجههای محیطی، به ویژه آنهایی که ماهیت ناشناخته دارند یا سرگیجههای مرتبط با اختلالات عروقی گوش داخلی، تجویز شود.
- هدف درمانی برای پزشکان: اگرچه بتاهیستین داروی انتخابی برای سرگیجه وضعیتی حملهای خوشخیم نیست، اما در مواردی که سرگیجه به درمانهای توانبخشی پاسخ نمیدهد یا تشخیص قطعی بیماری منییر ممکن نیست، برخی پزشکان برای کاهش علائم و تسکین کوتاه مدت سرگیجه از بتاهیستین استفاده میکنند. این استفاده بر اساس فرض بهبود گردش خون گوش داخلی استوار است.
ب) وزوز گوش با علت نامشخص
- توضیحات بالینی و کاربردی: وزوز گوش یکی از علائم رایج در جمعیت عمومی است. برخی مطالعات نشان دادهاند که بتاهیستین ممکن است با افزایش جریان خون در حلزون گوش، در برخی از زیرمجموعههای بیماران مبتلا به وزوز گوش (به ویژه وزوز گوشهای شدید با فرکانس پایین) اثر تسکیندهنده داشته باشد.
- هدف درمانی برای پزشکان: در بیمارانی که وزوز گوش آزاردهنده بوده و به دلیل ناشناخته یا مرتبط با اختلالات عروقی گوش داخلی است، پزشک ممکن است برای تسکین علائم ذهنی بیمار بتاهیستین را به صورت آزمایشی تجویز کند. با این حال، شواهد موجود قوی نیست و پاسخ بیماران به این درمان بسیار متغیر است.
ج) سردردهای عروقی خاص و میگرن
- توضیحات بالینی و کاربردی: به دلیل اثرات وازودیلاتوری (گشادکننده عروق) بتاهیستین، تحقیقاتی در مورد استفاده از آن برای پیشگیری یا درمان سردردهای میگرنی (به خصوص میگرنهای مرتبط با سرگیجه) انجام شده است.
- هدف درمانی برای پزشکان: این یک مورد مصرف بسیار نادر و کاملاً خارج از برچسب است. برخی پزشکان ممکن است در موارد مقاوم به درمان یا در بیمارانی که سرگیجه و میگرن همزمان دارند، برای کاهش فرکانس حملات میگرن یا سرگیجه مرتبط با آن، این دارو را امتحان کنند.
