آموکسی سیلین یک آنتی‌بیوتیک پنی‌سیلینی نیمه‌صنعتی با طیف وسیع است که برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌های باکتریایی ناشی از سویه‌های حساس غیرتولیدکننده بتا-لاکتاماز تجویز می‌شود. درک موارد مصرف تأییدشده و خارج برچسب این دارو برای تصمیم‌گیری بالینی منطقی و مؤثر ضروری است.
موارد مصرف تأیید شده
موارد مصرف تأیید شده (توسط سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا) آموکسی سیلین برای درمان عفونت‌های ناشی از میکروارگانیسم‌های حساس (فقط سویه‌های غیرتولیدکننده بتا-لاکتاماز) در قسمت‌های مختلف بدن است.
1- عفونت‌های گوش، بینی و گلو:
- سینوزیت باکتریایی حاد: آموکسی سیلین خط اول درمان تجربی برای بیماران مبتلا به سینوزیت باکتریایی حاد در غیاب علائم شدید یا فاکتورهای خطر مقاومت آنتی‌بیوتیکی است. این دارو پوشش مؤثری در برابر شایع‌ترین پاتوژن‌های عامل این عفونت‌ها مانند استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفلوآنزا (غیرتولیدکننده بتا-لاکتاماز) فراهم می‌کند.
- التهاب حاد لوزه و حلق ناشی از استرپتوکوک: آموکسی سیلین یک انتخاب مؤثر برای درمان التهاب حلق ناشی از استرپتوکوک گروه A (استرپتوکوک پیوژنز) است و معمولاً به دلیل دوزدهی ساده‌تر و جذب بهتر از پنی‌سیلین ترجیح داده می‌شود، اگرچه پنی‌سیلین همچنان خط اول است. درمان برای جلوگیری از عوارض بعدی مانند تب روماتیسمی ضروری است.
- التهاب حاد گوش میانی: این دارو یک درمان استاندارد برای التهاب حاد گوش میانی، به ویژه در کودکان است. دوزهای بالاتر (۹۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز) برای مناطقی که مقاومت استرپتوکوک پنومونیه نسبت به پنی‌سیلین زیاد است یا برای عفونت‌های شدید، توصیه می‌شود.
2- عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی:
عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی (مانند ذات‌الریه اکتسابی از جامعه): آموکسی سیلین، به ویژه در دوزهای بالا، می‌تواند بخشی از درمان ذات‌الریه اکتسابی از جامعه باشد، به ویژه هنگامی که پوشش استرپتوکوک پنومونیه مورد نیاز است.
3- عفونت‌های دستگاه ادراری تناسلی:
عفونت‌های دستگاه ادراری: این دارو برای درمان عفونت‌های دستگاه ادراری ناشی از سویه‌های حساس اشریشیا کلی، پروتئوس میرابیلیس و انتروکوک فکالیس (غیرتولیدکننده بتا-لاکتاماز) تأیید شده است. با این حال، به دلیل افزایش مقاومت اشریشیا کلی، معمولاً برای عفونت‌های ساده در صورتی استفاده می‌شود که الگوی حساسیت باکتریایی در جامعه مشخص باشد.
4- عفونت‌های پوست و ساختار پوست:
برای عفونت‌های ناشی از سویه‌های حساس استرپتوکوک یا استافیلوکوک (غیرتولیدکننده بتا-لاکتاماز) استفاده می‌شود.
5- ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری:
آموکسی سیلین بخشی جدایی‌ناپذیر از رژیم‌های درمانی چنددارویی (مانلاً درمان سه‌گانه) برای ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری است که عامل اصلی زخم معده و دوازدهه است. این دارو به دلیل فعالیت سینرژیستی‌اش با مهارکننده‌های پمپ پروتون و سایر آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود.
6- پیشگیری از التهاب قلب عفونی:
به عنوان پیشگیری قبل از اقدامات دندانپزشکی در بیمارانی که در معرض خطر بالای التهاب قلب عفونی هستند و سابقه حساسیت به پنی‌سیلین ندارند، توصیه می‌شود.
موارد مصرف خارج برچسب
موارد مصرف خارج برچسب به مواردی اطلاق می‌شود که آموکسی سیلین برای آن‌ها تأیید رسمی ندارد، اما شواهد بالینی یا راهنماهای درمانی معتبر بین‌المللی از استفاده از آن پشتیبانی می‌کنند.
1- بیماری لایم:
درمان بیماری لایم در مراحل اولیه: آموکسی سیلین یک انتخاب درمانی استاندارد برای بیماری لایم موضعی زودرس، به ویژه در کودکان و زنان باردار است (در صورت عدم وجود ناهنجاری‌های قلبی عروقی یا درگیری عصبی شدید که نیاز به درمان وریدی دارد).
2- سیاه‌زخم:
درمان سیاه‌زخم استنشاقی (به عنوان بخشی از درمان ترکیبی) و پیشگیری پس از قرار گرفتن در معرض: آموکسی سیلین ممکن است در رژیم‌های درمانی ترکیبی برای درمان یا پیشگیری سیاه‌زخم در شرایطی که سویه به پنی‌سیلین حساس است یا به عنوان یک گزینه جایگزین در نظر گرفته شود.
3- تب تیفوئید و پاراتیفوئید:
این دارو می‌تواند برای درمان تب ناشی از سالمونلا تیفی و پاراتیفی (در صورت حساسیت) به عنوان یک جایگزین در نظر گرفته شود، هرچند فلوروکینولون‌ها یا سفالوسپورین‌های نسل سوم اغلب ترجیح داده می‌شوند.
4- سایر عفونت‌های دستگاه ادراری:
پیشگیری از باکتریوری بدون علامت در دوران بارداری: در برخی راهنماها، آموکسی سیلین به عنوان یک گزینه برای درمان باکتریوری بدون علامت در زنان باردار توصیه می‌شود، زیرا درمان این وضعیت خطر عوارض جانبی بر مادر و جنین را کاهش می‌دهد.
5- آبسه دندانی با گسترش التهاب بافت همبند (سلولیت):
آموکسی سیلین (اغلب همراه با مهارکننده بتا-لاکتاماز یا به تنهایی) می‌تواند به عنوان درمان کمکی به اقدامات دندانپزشکی برای کنترل آبسه‌های دندانی که با گسترش التهاب بافت همبند همراه هستند، استفاده شود.
توجه مهم برای پزشکان: استفاده از آموکسی سیلین، به ویژه در موارد خارج برچسب، باید با در نظر گرفتن الگوهای مقاومت محلی، شدت عفونت، و وضعیت کلی بیمار انجام شود. همیشه باید از درمان تک دارویی در مواردی که باکتری‌های تولیدکننده بتا-لاکتاماز محتمل هستند، اجتناب کرد و در این شرایط به سراغ آموکسی سیلین/کلاوولانات یا سایر کلاس‌های آنتی‌بیوتیکی رفت.
