پنتوپرازول یک داروی کلیدی از خانواده مهارکننده‌های پمپ پروتون است که با مهار برگشت‌ناپذیر پمپ آدنوزین تری‌فسفاتاز هیدروژن-پتاسیم در سلول‌های جداری معده، ترشح اسید را به شدت کاهش می‌دهد. این اطلاعات بر اساس استانداردهای بین‌المللی و برای استفاده اختصاصی پزشکان تدوین شده است.
موارد مصرف تأیید شده (توضیحات کاربردی و بالینی)
سازمان غذا و داروی ایالات متحده این دارو را برای موارد زیر تأیید کرده است:
۱. درمان کوتاه مدت التهاب مری فرسایشی مرتبط با بیماری برگشت اسید معده به مری
- توضیحات کاربردی: پنتوپرازول برای بهبود ضایعات و تسکین علائم سوزش سر دل ناشی از التهاب فرسایشی مری، برای دوره‌های درمانی تا حداکثر هشت هفته تجویز می‌شود.
- ملاحظات بالینی: طبق توصیه‌های انجمن‌های گوارش، در بیمارانی که با علائم تیپیک برگشت اسید مراجعه کرده و فاقد علائم هشدار هستند، یک دوره تجربی هشت هفته‌ای با مصرف روزانه یک نوبت از مهارکننده‌های پمپ پروتون ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا، توصیه می‌شود. ارزیابی اولیه با اندوسکوپی برای تأیید فرسایش مری، ضروری است.
۲. حفظ بهبود التهاب مری فرسایشی
- توضیحات کاربردی: در بیمارانی که التهاب مری فرسایشی آن‌ها بهبود یافته است، دوز نگهدارنده پنتوپرازول برای جلوگیری از عود و کاهش علائم سوزش سر دل در طولانی مدت کاربرد دارد.
- ملاحظات بالینی: درجات شدیدتر بیماری مری، به ویژه طبقه‌بندی‌های C و D طبق سیستم لس‌آنجلس، اغلب نیاز به درمان نگهدارنده طولانی مدت یا نامحدود دارند. با این حال، باید به صورت دوره‌ای نیاز بیمار به ادامه درمان ارزیابی شود.
۳. شرایط ترشح اسید غیرطبیعی از جمله سندرم زولینگر-الیسون
- توضیحات کاربردی: پنتوپرازول برای مدیریت طولانی مدت و سرکوب اسید در بیماری‌هایی که با تولید بیش از حد اسید معده همراه هستند، مانند سندرم زولینگر-الیسون، استفاده می‌شود.
- ملاحظات بالینی: دوز اولیه اغلب بالا است و باید بر اساس پاسخ فردی بیمار و اندازه‌گیری‌های خروجی اسید معده تنظیم شود. در این شرایط، دوزهای بالاتر تا ۲۴۰ میلی‌گرم در روز نیز تجویز شده است و درمان تا زمانی که از نظر بالینی لازم باشد ادامه می‌یابد.
۴. درمان کوتاه مدت وریدی
- توضیحات کاربردی: فرمولاسیون تزریقی پنتوپرازول برای درمان کوتاه مدت (معمولاً ۷ تا ۱۰ روز) در بیماران مبتلا به بیماری برگشت اسید معده به مری همراه با سابقه التهاب فرسایشی مری، که قادر به مصرف دارو از طریق دهان نیستند، تأیید شده است.
- ملاحظات بالینی: به محض اینکه بیمار بتواند درمان خوراکی را تحمل کند، باید مصرف وریدی قطع و به قرص یا سوسپانسیون خوراکی تغییر داده شود.
موارد مصرف خارج برچسب (توضیحات کاربردی و بالینی)
این موارد توسط مراجع بین‌المللی برای پنتوپرازول به طور رسمی تأیید نشده‌اند، اما به طور گسترده در عملکرد بالینی بر اساس شواهد موجود استفاده می‌شوند:
۱. ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری
- توضیحات کاربردی: پنتوپرازول به عنوان جزء اصلی رژیم‌های درمانی چند دارویی (معمولاً سه‌گانه یا چهارگانه) به همراه آنتی‌بیوتیک‌های مختلف برای از بین بردن عفونت هلیکوباکتر پیلوری در بیماران مبتلا به زخم یا سوءهاضمه عملکردی تجویز می‌شود.
- ملاحظات بالینی: تجویز دو بار در روز پنتوپرازول معمولاً توصیه می‌شود تا سرکوب اسیدی کافی برای بهبود اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها فراهم گردد.
۲. پیشگیری از عود خونریزی زخم گوارشی
- توضیحات کاربردی: در بیماران مبتلا به خونریزی حاد زخم گوارشی، درمان تزریقی پنتوپرازول با دوز بالا پس از اندوسکوپی، برای تثبیت لخته و کاهش خطر خونریزی مجدد حیاتی است.
- ملاحظات بالینی: پروتکل استاندارد شامل یک دوز بارگیری وریدی به دنبال آن انفوزیون مداوم در طی ۷۲ ساعت برای حفظ پی‌اچ داخل معده بالاتر از ۶ است.
۳. پیشگیری از زخم‌های ناشی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
- توضیحات کاربردی: در بیمارانی که مجبور به مصرف طولانی مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی هستند و عوامل خطر دیگری برای ایجاد زخم دارند (مانند سابقه زخم، سن بالا، یا استفاده همزمان از داروهای رقیق کننده خون)، پنتوپرازول به منظور کاهش خطر زخم معده تجویز می‌شود.
- ملاحظات بالینی: دوز معمول ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم یک بار در روز است و باید در طول دوره پرخطر ادامه یابد.
۴. درمان زخم معده و اثنی عشر
- توضیحات کاربردی: برای درمان زخم‌های گوارشی که لزوماً ناشی از هلیکوباکتر پیلوری نیستند، پنتوپرازول به طور مؤثری برای بهبود ضایعات استفاده می‌شود.
- ملاحظات بالینی: دوز درمانی معمولاً ۴۰ میلی‌گرم یک بار در روز است، با دوره‌های درمانی بسته به محل و اندازه زخم (به عنوان مثال، برای زخم اثنی عشر کوتاه‌تر و برای زخم معده طولانی‌تر).
۵. پیشگیری از زخم استرس در بیماران بدحال
- توضیحات کاربردی: در واحدهای مراقبت ویژه، برای بیمارانی که در معرض خطر بالایی برای خونریزی دستگاه گوارش فوقانی ناشی از استرس فیزیولوژیک هستند، از پنتوپرازول به صورت وریدی یا خوراکی برای محافظت پیشگیرانه استفاده می‌شود.
- ملاحظات بالینی: استفاده از این مورد باید محدود به بیماران با معیارهای خطر بالا باشد و به محض برطرف شدن عوامل خطر، دارو قطع گردد تا از عوارض جانبی احتمالی مصرف طولانی مدت جلوگیری شود.
