هیدروکسی زین یک آنتیهیستامین نسل اول با خواص برجسته آرامبخش (سداتیو) و ضد اضطراب است که علاوه بر کاربردهای ضد حساسیت، در مدیریت شرایط روانی نیز کاربرد دارد. این دارو از طریق اثر آنتاگونیستی قوی بر گیرندههای هیستامین ۱ (H1) و همچنین اثرات آرامبخش بر سیستم عصبی مرکزی عمل میکند.
موارد مصرف تایید شده موارد زیر کاربردهای اصلی هیدروکسی زین هستند که توسط نهادهای بینالمللی معتبر تایید شدهاند و اطلاعات بالینی زیر برای استفاده بهینه ارائه میشود:
مدیریت علائم اضطراب و تنش:
- کاربرد بالینی: هیدروکسی زین برای تسکین علامتی اضطراب و تنش مرتبط با روان رنجوری (نوروز) و همچنین به عنوان داروی کمکی در بیماریهای ارگانیک که در آنها اضطراب به وضوح وجود دارد، تأیید شده است.
- نکته بالینی: به دلیل ماهیت آرامبخش، این دارو معمولاً برای درمان اضطراب حاد یا کوتاه مدت و به صورت بر اساس نیاز تجویز میشود. در برخی گایدلاینها، به دلیل عدم ایجاد وابستگی و پتانسیل سوء مصرف پایینتر نسبت به بنزودیازپینها، در مدیریت اختلال اضطراب فراگیر (درمان کوتاه مدت) به عنوان جایگزین در نظر گرفته میشود.
- دوز معمول: برای بزرگسالان، دوز معمول ۵۰ تا ۱۰۰ میلیگرم، ۴ بار در روز است که باید بر اساس پاسخ بیمار تنظیم شود.
مدیریت خارش ناشی از شرایط آلرژیک:
- کاربرد بالینی: این دارو در درمان خارش ناشی از شرایط آلرژیک، مانند کهیر مزمن، درماتیت آتوپیک و درماتیت تماسی، و همچنین خارشهایی که واسطه هیستامین هستند، بسیار مؤثر است. این دارو به دلیل فعالیت آنتیهیستامینی قوی و خاصیت آرامبخشی، اغلب به عنوان یکی از قویترین آنتیهیستامینها برای خارش مزمن در نظر گرفته میشود.
- نکته بالینی: برای این اندیکاسیون، دوزهای پایینتر (معمولاً ۲۵ میلیگرم، ۳ یا ۴ بار در روز) اغلب کافی هستند.
آرامبخشی پیش از جراحی و پس از بیهوشی عمومی:
- کاربرد بالینی: هیدروکسی زین به عنوان یک داروی پیش از عمل (پرهمدیکاسیون) برای القای آرامش و کاهش اضطراب و همچنین به عنوان یک آرامبخش پس از بیهوشی عمومی استفاده میشود.
- نکته بالینی: این دارو میتواند اثر تقویت کنندگی بر داروهای مخدر (مانند مپریدین) و باربیتوراتها داشته باشد، لذا در صورت تجویز همزمان، دوز این داروها باید بر اساس نیاز بیمار و با احتیاط تنظیم شود.
موارد مصرف خارج از برچسب این کاربردها اگرچه به طور رسمی توسط سازمانهای دارویی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید نشدهاند، اما شواهد بالینی و استفاده گسترده از آنها حمایت میکند:
درمان بیخوابی:
- کاربرد بالینی: هیدروکسی زین به دلیل اثرات آرامبخشی قابل توجهی که دارد، به صورت خارج از برچسب به عنوان یک خوابآور حاد برای مدیریت کوتاه مدت اختلالات خواب (بیخوابی) استفاده میشود.
- نکته بالینی: به دلیل احتمال ایجاد تحمل نسبت به اثرات آرامبخش و همچنین خطر عوارض آنتیکولینرژیک، به طور معمول برای استفاده دراز مدت یا مزمن توصیه نمیشود و محدود به مصرف کوتاه مدت یا بر اساس نیاز است.
تهوع و استفراغ:
- کاربرد بالینی: هیدروکسی زین به دلیل خواص ضد استفراغ (آنتی امتیک) خود، گاهی اوقات به صورت تزریقی یا خوراکی برای کنترل تهوع و استفراغ با علل مختلف، از جمله پس از عمل جراحی، استفاده میشود.
مدیریت علائم ترک الکل حاد:
- کاربرد بالینی: در برخی پروتکلها، از هیدروکسی زین به دلیل اثرات آرامبخش و ضد اضطرابیاش، برای مدیریت علائم بیقراری و اضطراب در بیماران مبتلا به ترک الکل حاد استفاده میشود، اگرچه بنزودیازپینها اغلب خط اول درمان محسوب میشوند.
سندروم روده تحریک پذیر (IBS):
- کاربرد بالینی: این دارو ممکن است برای بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر که علائم اضطراب و اسپاسم شدید دارند، به دلیل خواص آرامبخشی و آنتیکولینرژیکی خفیف خود، تجویز شود.
