سدیم والپروات یک داروی ضد صرع و تثبیت‌کننده خلق با طیف گسترده‌ای از کاربردهای درمانی است. پزشک باید در هنگام تجویز، به تفکیک موارد تأیید شده رسمی و کاربردهای خارج از برچسب آن توجه داشته باشد.
۱. موارد مصرف تأیید شده
موارد مصرف تأیید شده توسط نهادهای نظارتی بین‌المللی برای سدیم والپروات عبارتند از:
درمان صرع و تشنج‌های مرتبط:
- تشنج‌های غیاب ساده و پیچیده: والپروات برای کنترل این نوع تشنج‌ها، هم به صورت تک‌درمانی و هم به عنوان درمان کمکی، یک داروی خط اول محسوب می‌شود. از نظر بالینی، اثربخشی آن در انواع صرع‌های تعمیم‌یافته اولیه، به ویژه صرع غیاب، بسیار بالاست.
- تشنج‌های جزئی پیچیده: در مدیریت این تشنج‌ها، سدیم والپروات می‌تواند به عنوان تک‌درمانی یا درمان کمکی تجویز شود.
- انواع متعدد تشنج: این دارو برای بیمارانی که ترکیبی از انواع تشنج‌ها، از جمله تشنج‌های تونیک-کلونیک، را تجربه می‌کنند، یک گزینه مؤثر است و به دلیل طیف گسترده فعالیت ضد تشنجی، کارایی بالایی دارد.
درمان دوره‌های شیدایی حاد مرتبط با اختلال دوقطبی:
- تثبیت خلق: والپروات به عنوان یک تثبیت‌کننده خلق قوی شناخته می‌شود و برای درمان دوره‌های شیدایی یا مختلط در بیماران دوقطبی مورد تأیید است. از لحاظ بالینی، شروع اثر آن در کنترل تحریک‌پذیری و بی‌قراری حاد در مقایسه با برخی دیگر از تثبیت‌کننده‌های خلق سریع‌تر است و در مواردی که لیتیوم منع مصرف دارد یا بیمار به آن پاسخ نداده است، به کار می‌رود.
پیشگیری از میگرن:
- کاهش فرکانس حملات: سدیم والپروات برای کاهش تعداد دفعات حملات میگرنی در بزرگسالان تأیید شده است. این دارو برای درمان حمله میگرن در فاز حاد کاربردی ندارد، بلکه یک داروی پیشگیرانه است که برای بیمارانی که میگرن‌های مکرر و ناتوان‌کننده دارند، تجویز می‌شود.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب
این موارد توسط سازمان‌های رسمی بهداشت برای والپروات تأیید نشده‌اند، اما شواهد بالینی محدودی از کاربرد آن‌ها در عمل پزشکی وجود دارد:
کنترل تکانشگری، تحریک‌پذیری و پرخاشگری:
- کاربرد در اختلالات روانپزشکی: در بیماران مبتلا به اختلالاتی مانند اختلال شخصیت مرزی، اختلال استرس پس از سانحه یا اختلالات مرتبط با کنترل تکانه که در آن‌ها تحریک‌پذیری و پرخاشگری شدید مشاهده می‌شود، والپروات برای کاهش این علائم تجویز می‌شود. از نظر بالینی، اثر تعدیل‌کننده عصبی والپروات، به ویژه در تقویت گابا، می‌تواند به آرام‌سازی و تثبیت رفتاری کمک کند.
بیماری‌های اعصاب محیطی و درد نوروپاتیک:
- نوروپاتی محیطی دیابتی و نورالژی پس از هرپس: برای کاهش درد عصبی در این بیماران، گاهی از والپروات استفاده می‌شود. با این حال، اثربخشی آن به اندازه داروهای خط اول نیست و به عنوان یک گزینه جایگزین یا کمکی در نظر گرفته می‌شود.
اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو:
- درمان کمکی: در این اختلالات، والپروات اغلب به عنوان یک درمان کمکی در کنار داروهای ضد روان‌پریشی برای کنترل پرخاشگری، تکانشگری و نوسانات خلقی (به ویژه در زیرگروه اختلال اسکیزوافکتیو) تجویز می‌شود. این تجویز با هدف افزایش کنترل بر علائم رفتاری و نه درمان علائم روان‌پریشی اصلی صورت می‌گیرد.
درمان اورژانسی حالت صرعی:
- مدیریت حاد: در محیط اورژانس، والپروات تزریقی ممکن است برای متوقف کردن حالت صرعی مقاوم به درمان یا زمانی که بنزودیازپین‌ها به تنهایی ناموفق بوده‌اند، استفاده شود. این کاربرد به دلیل نیاز به کنترل سریع فعالیت تشنجی است.
