دیفنهیدرامین یک آنتیهیستامین نسل اول با خواص ضد کولینرژیک و خوابآور قوی است و کاربردهای بالینی گستردهای دارد:
اختلالات آلرژیک:
رینیت آلرژیک فصلی و دائمی: تسکین علائم حاد ناشی از آزاد شدن هیستامین، شامل عطسه، آبریزش بینی، رینوره، و خارش گلو یا بینی. اگرچه به دلیل خواص خوابآور، آنتیهیستامینهای نسل دوم برای درمان مزمن ترجیح داده میشوند، دیفنهیدرامین در حملات حاد یا کوتاهمدت مؤثر است. کهیر و آنژیوادم: درمان و تسکین خارش شدید، قرمزی و ادم موضعی در موارد کهیر حاد و مزمن و آنژیوادم. این دارو اغلب در ترکیب با آنتیهیستامینهای نسل دوم برای مقابله با واکنشهای شدید تجویز میشود. واکنشهای حساسیت مفرط (آنافیلاکسی): در مدیریت فاز حاد واکنشهای آنافیلاکتیک، دیفنهیدرامین پس از اپینفرین به صورت وریدی برای مهار اثرات هیستامین و کاهش علائم پوستی و عروقی به کار میرود.
اختلالات حرکتی و دهلیزی:
تهوع، استفراغ و سرگیجه ناشی از حرکت : به دلیل خواص ضد کولینرژیک و سرکوبکننده دستگاه عصبی مرکزی، دیفنهیدرامین در پیشگیری و درمان علائم مرتبط با بیماری حرکت (به ویژه تهوع و استفراغ) مؤثر است. اختلالات دهلیزی (سرگیجه): مدیریت سرگیجه ناشی از برخی اختلالات دهلیزی.
بیخوابی و آرامبخشی:
کمک به خواب کوتاهمدت:دیفنهیدرامین به دلیل عارضه جانبی غالب خود یعنی خوابآلودگی، به عنوان یک عامل خوابآور (هیپنوتیک) بدون نیاز به نسخه، برای مدیریت کوتاهمدت بیخوابیها کاربرد دارد. آرامبخشی: در برخی موارد نیاز به آرامبخشی خفیف (به خصوص در کودکان) قبل از اقدامات پزشکی غیر تهاجمی به کار میرود.
بیماریهای خارج هرمی:
سندرم پارکینسون ناشی از دارو: درمان علائم خارج هرمی (دیستونی و آکاتیزیا) ناشی از مصرف داروهای ضدروانپریشی (مانند فنوتیازینها)، به دلیل خواص آنتیکولینرژیک مرکزی قوی.
موارد مصرف خارج از برچسب دیفنهیدرامین
این موارد، کاربردهای بالینی هستند که دیفنهیدرامین به طور رسمی برای آنها تأییدیه نظارتی نگرفته، اما شواهد و استفاده بالینی از آنها حمایت میکند:
سندرم پاهای بیقرار:
کاربرد: در برخی پروتکلهای درمانی، دیفنهیدرامین به دلیل خواص آرامبخشیاش برای تسکین علائم در بیمارانی که بیخوابی ناشی از RLS دارند، استفاده میشود، اگرچه اثر درمانی مستقیمی روی مکانیسم RLS ندارد و استفاده از آن به دلیل خواص ضد کولینرژیک میتواند علائم حرکتی را در برخی بیماران بدتر کند.
مدیریت درد و تهوع در محیطهای خاص:
تهوع و استفراغهای مقاوم: در اورژانس و مراقبتهای تسکینی، دیفنهیدرامین ممکن است به عنوان یک داروی کمکی در کنار داروهای ضد استفراغ (مانند متوکلوپرامید) برای کاهش تهوع مقاوم به درمانهای خط اول، به دلیل خواص ضد کولینرژیک، استفاده شود. درد عصبی: شواهدی مبنی بر استفاده از فرمهای موضعی یا ترکیبی دیفنهیدرامین در فرمولاسیونهای موضعی ضد درد برای دردهای عصبی سطحی (مانند نوروپاتی دیابتی) وجود دارد، اگرچه این کاربرد هنوز نیازمند تأییدیه رسمی است.
اختلالات خواب و کابوسها:
ترسهای شبانه و کابوسها: در برخی موارد خاص، به دلیل اثرات آرامبخشی و القای خواب، دیفنهیدرامین در رژیمهای درمانی برای مدیریت اختلالات پاراسومنیا (اختلالات حرکتی خواب) و کابوسهای شبانه به کار رفته است.
سندرم ترک مواد (Substance Withdrawal Syndromes):
مدیریت علائم ترک خفیف: در مدیریت علائم ترک برخی مواد (مانانند اوپیوئیدها یا الکل)، دیفنهیدرامین به دلیل خواص آرامبخشی و کنترل بیخوابی و اضطرابهای شبانه، به عنوان یک درمان حمایتی موقتی مورد استفاده قرار میگیرد.