کتوتیفن که یک داروی آنتی‌هیستامین غیرآرام‌بخش نسل دوم و همچنین یک تثبیت‌کننده ماست‌سل است، معمولاً برای پروفیلاکسی و درمان طولانی‌مدت بیماری‌های آلرژیک به کار می‌رود.
۱. پیشگیری از آسم برونشیال آلرژیک
- توضیحات کاربردی: کتوتیفن در پیشگیری از حملات آسم، به ویژه در بیمارانی که جزء آسم خفیف تا متوسط هستند و در کودکان، کاربرد دارد.
- نکته بالینی: این دارو برای درمان حمله حاد آسم مناسب نیست و اثر پیشگیرانه آن به تدریج ظاهر می‌شود. معمولاً به چند هفته زمان نیاز دارد تا حداکثر اثر تثبیت‌کنندگی ماست‌سل و کاهش پاسخ‌دهی برونش‌ها حاصل شود. پزشک باید بیمار را متقاعد کند که درمان را به صورت منظم و طولانی‌مدت ادامه دهد. این مکانیسم از طریق کاهش آزادسازی واسطه‌های التهابی (مانند هیستامین و لکوترین‌ها) از ماست‌سل‌ها و بازوفیل‌ها عمل می‌کند.
۲. درمان علائم آلرژی فصلی و دائمی (رینیت آلرژیک و کونژکتیویت آلرژیک)
- توضیحات کاربردی: برای تسکین علائم آزاردهنده رینیت آلرژیک (تب یونجه) و کونژکتیویت آلرژیک (التهاب ملتحمه ناشی از آلرژی).
- نکته بالینی: کتوتیفن به شکل خوراکی برای درمان آلرژی‌های سیستمیک و به صورت قطره چشمی (معمولاً با غلظت 0.025%) برای تسکین سریع علائم چشمی مانند خارش چشم، قرمزی و اشک‌ریزش ناشی از آلرژی استفاده می‌شود. اثر آن در تسکین علائم چشمی، به دلیل فعالیت آنتی‌هیستامینی قوی و تثبیت ماست‌سل‌ها در بافت ملتحمه، بارز است.
۳. درمان کهیر و درماتیت آتوپیک
- توضیحات کاربردی: برای مدیریت علائم کهیر مزمن و کاهش خارش مرتبط با درماتیت آتوپیک (اگزما).
- نکته بالینی: به دلیل اثرات ترکیبی آنتی‌هیستامینی و ضدالتهابی، در کاهش خارش‌های مقاوم و ضایعات پوستی ناشی از آزادسازی هیستامین و سایر مدیاتورها مؤثر است. معمولاً در ترکیب با سایر مداخلات درمانی پوستی به کار می‌رود.
موارد مصرف خارج از برچسب کتوتیفناستفاده از کتوتیفن در این موارد بر اساس شواهد بالینی و نه تأییدیه رسمی نهادهای دارویی بزرگ است و نیازمند قضاوت بالینی دقیق است.
۱. ماستوسیتوزیس
- توضیحات کاربردی: کتوتیفن ممکن است در مدیریت علائم ماستوسیتوزیس سیستمیک (بیماری افزایش ماست‌سل‌ها) و سندرم فعال‌سازی ماست‌سل (MCAS) که شامل علائمی مانند گرگرفتگی، خارش، تهوع، و اسهال ناشی از آزادسازی بیش از حد مدیاتورهای ماست‌سل است، به کار رود.
- نکته بالینی: در این شرایط، دوزهای بالاتر از معمول کتوتیفن گاهی اوقات برای کنترل بهتر علائم استفاده می‌شود، اگرچه شواهد قطعی و قوی از کارآیی کامل آن محدود است. به عنوان یک جزء از یک رژیم درمانی چند دارویی (شامل آنتی‌هیستامین‌های H1 و H2) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. سندرم درد مثانه/سیستیت بینابینی ( BPS/IC)
- توضیحات کاربردی: در برخی تحقیقات، کتوتیفن برای تسکین علائم سندرم درد مثانه یا سیستیت بینابینی که با فعال‌سازی ماست‌سل در دیواره مثانه مرتبط دانسته می‌شود، بررسی شده است.
- نکته بالینی: این بیماری شامل درد مزمن لگنی و تکرر ادرار است. فرض بر این است که اثر تثبیت‌کننده ماست‌سل کتوتیفن می‌تواند به کاهش التهاب نوروژنیک و علائم ادراری-لگنی کمک کند. این یک درمان خط اول نیست و معمولاً در موارد مقاوم‌تر یا در مراکز تخصصی‌تر مد نظر قرار می‌گیرد.
۳. میگرن مزمن و سردردهای تنشی
- توضیحات کاربردی: برخی پزشکان کتوتیفن را به دلیل خواص ضدالتهابی و تنظیم‌کنندگی گیرنده‌های سروتونین (5-HT2) که می‌تواند در پاتوژنز برخی سردردها نقش داشته باشد، به صورت آزمایشی برای پیشگیری از میگرن مزمن یا سردردهای تنشی مقاوم به درمان تجویز می‌کنند.
- نکته بالینی: اگرچه شواهد برای این کاربرد ضعیف است و داروهای تخصصی‌تر ترجیح داده می‌شوند، اما در بیمارانی که داروهای استاندارد را تحمل نمی‌کنند یا در جستجوی پروفیلاکسی اضافی هستند، ممکن است در دوزهای پایین شروع شود و پاسخ بالینی با دقت زیر نظر قرار گیرد.
