کاربامازپین یک داروی ضد صرع کلیدی از خانواده ایمینواستیلبن است که به دلیل اثرات تثبیتکننده بر غشای عصبی، در مدیریت طیف گستردهای از اختلالات عصبی و روانپزشکی جایگاه ویژهای دارد.
موارد مصرف تایید شده۱. انواع صرع و تشنج:
- کاربامازپین برای درمان تشنجهای جزئی با علائم پیچیده (مانند صرع گیجگاهی)، تشنجهای تونیک-کلونیک تعمیمیافته (صرع بزرگ) و الگوهای تشنجی مختلط تایید شده است. نکته بالینی بسیار مهم برای پزشکان این است که این دارو معمولاً در درمان تشنجهای غایب (صرع کوچک) موثر نیست و حتی ممکن است باعث تشدید آنها شود؛ لذا تشخیص دقیق نوع صرع پیش از شروع درمان الزامی است.
۲. نورالژی عصب سهقلو:
- این دارو به عنوان خط اول درمان و استاندارد طلایی برای تسکین درد شدید ناشی از نورالژی عصب سهقلو شناخته میشود. کاربامازپین با مهار شلیکهای خودبهخودی در مسیرهای عصبی درد، باعث کاهش تعداد و شدت حملات دردناک در صورت میشود. همچنین در موارد نورالژی عصب زبانی-حلقی نیز کاربرد تایید شده دارد.
۳. فاز مانیا و دورههای مختلط اختلال دوقطبی نوع یک:
- کاربامازپین (به ویژه اشکال با رهش طولانیمدت) برای درمان دورههای مانیا یا خلق مختلط در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک تایید شده است. این دارو میتواند به عنوان جایگزین یا مکمل در بیمارانی که به لیتیوم پاسخ مناسب نمیدهند، استفاده شود.
موارد مصرف خارج برچسب ۱. دردهای عصبی ناشی از دیابت:
- بسیاری از متخصصان از کاربامازپین برای کنترل دردهای سوزشی و خنجری ناشی از آسیب اعصاب محیطی در بیماران دیابتی استفاده میکنند. اگرچه داروهای جدیدتری مانند گاباپنتین و پرهگابالین در اولویت هستند، اما کاربامازپین همچنان در موارد مقاوم به درمان کاربرد بالینی موثری دارد.
۲. پیشگیری از حملات میگرن:
- در برخی پروتکلهای درمانی، کاربامازپین به عنوان یک گزینه برای پیشگیری از حملات میگرن در بیمارانی که به درمانهای رایج پاسخ ندادهاند، در نظر گرفته میشود. اثر آن احتمالاً از طریق تعدیل فعالیتهای الکتریکی مغز و کاهش تحریکپذیری عصبی اعمال میشود.
۳. سندرم پای بیقرار:
- در موارد خاصی که بیماران دچار سندرم پای بیقرار شدید هستند و به درمانهای دوپامینرژیک پاسخ نمیدهند، کاربامازپین ممکن است به عنوان یک گزینه درمانی برای بهبود کیفیت خواب و کاهش حرکات پا در شب تجویز شود.
۴. اختلالات رفتاری و پرخاشگری در دمانس:
- پزشکان گاهی از دوزهای پایین کاربامازپین برای کنترل تحریکپذیری، بیقراری و رفتارهای پرخاشگرانه در بیماران مبتلا به دمانس (مانند آلزایمر) استفاده میکنند. با این حال، به دلیل خطر تداخلات دارویی و عوارض جانبی در سالمندان، این مصرف باید با احتیاط فراوان و پایش دقیق انجام شود.
۵. سندرم ترک الکل:
- مطالعات بالینی نشان دادهاند که کاربامازپین میتواند در مدیریت علائم ترک الکل و پیشگیری از بروز تشنجهای ناشی از قطع مصرف الکل موثر باشد. این دارو نسبت به بنزودیازپینها خطر اعتیادآوری کمتری دارد و باعث اختلال کمتری در عملکردهای شناختی بیمار میشود.
ملاحظات کلیدی برای پزشک - پایش سطح خونی: به دلیل خاصیت خودالقایی آنزیمی کاربامازپین، سطح دارویی آن در خون ممکن است پس از چند هفته مصرف کاهش یابد؛ لذا پایش دورهای سطح سرمی برای اطمینان از قرار داشتن در محدوده درمانی (۴ تا ۱۲ میکروگرم در میلیلیتر) ضروری است.
- غربالگری ژنتیکی: پیش از شروع دارو در بیماران با تبار آسیایی، بررسی وجود آلل خاص ژنتیکی برای پیشگیری از واکنشهای پوستی مرگبار (مانند سندرم استیونز-جانسون) اکیداً توصیه میشود.
- تداخلات گسترده: به عنوان یک محرک قوی آنزیمهای کبدی، کاربامازپین میتواند اثر بسیاری از داروهای همزمان (مانند داروهای ضد بارداری، ضد انعقادها و ضد ویروسها) را به شدت کاهش دهد.
دکتر ربابه سادات زمانی - متخصص کودکان و نوزادان (اطفال) (1399/9/25)
باسلام بنده بیماری صرع شدید داشتم مدت 4سال است با تجویز پزشک عزیزم دکتر مهوری در اصفهان قرص تگراتارد 400مصرف میکنم تقریبا 80%بهبودی یافتم البته قرص فنی تویین هم همراه آن مصرف میکنم روزی 800دوز تگراتارد و 200دوز فنی تویین مصرف میکنم از پزشک عزیزم متشکرم
نظر کاربران