قرص پرکتیسا 10 میلی گرم

۱. اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی

• متیل فنیدات برای درمان اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی در کودکان ۶ سال به بالا، نوجوانان و بزرگسالان تأیید شده است.
• این دارو با افزایش سطوح انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین و نوراپی‌نفرین در فضای سیناپسی (ناحیه‌ی ارتباطی بین نورون‌ها)، به بهبود عملکرد قشر پیش‌پیشانی مغز کمک می‌کند.
• هدف اصلی درمان شامل بهبود نشانه‌های اصلی اختلال است: افزایش دامنه توجه، کاهش بیش‌فعالی و کنترل رفتارهای تکانشی (پرخاشگری یا عدم کنترل).
• نکته بالینی برای پزشکان: این دارو باید بخشی از یک برنامه درمانی جامع باشد که ممکن است شامل آموزش، مشاوره روان‌شناختی و آموزش مهارت‌های اجتماعی نیز باشد. ارزیابی دقیق قلبی-عروقی قبل از شروع درمان ضروری است و پایش منظم رشد و وزن در کودکان حیاتی است. فرمولاسیون‌های مختلف (آزاد‌سازی فوری و طولانی‌مدت) امکان تنظیم دوز را بر اساس نیازهای فعالیت روزانه بیمار فراهم می‌کنند.

۲. نارکولپسی

• متیل فنیدات به عنوان یک درمان خط دوم برای نارکولپسی (حمله خواب) در بزرگسالان تأیید شده است.
• نارکولپسی یک اختلال مزمن خواب است که با خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز و حملات ناگهانی خواب مشخص می‌شود.
• هدف درمان در اینجا افزایش بیداری و کاهش خواب‌آلودگی ناخواسته در طول روز است تا کیفیت زندگی و عملکرد شغلی/اجتماعی بیمار بهبود یابد.
• نکته بالینی برای پزشکان: این دارو با تحریک عمومی سیستم عصبی مرکزی، بیداری را بهبود می‌بخشد. تجویز معمولاً به صورت دوزهای منقسم در طول روز است و باید با ملاحظات بهداشت خواب و سایر درمان‌های غیردارویی همراه شود.

موارد مصرف خارج از برچسب (غیر رسمی) متیل فنیدات

۱. افسردگی مقاوم به درمان یا افسردگی در بیماران مسن

• در برخی موارد، متیل فنیدات به عنوان درمان کمکی در بیماران مبتلا به افسردگی عمده، به ویژه آن‌هایی که به درمان‌های استاندارد پاسخ نداده‌اند یا دچار کاهش انرژی و خستگی شدید هستند، استفاده می‌شود.
• مکانیسم احتمالی شامل بهبود سریع‌تر انرژی، تمرکز و انگیزه از طریق اثرات محرک آن بر دوپامین و نوراپی‌نفرین است.
• نکته بالینی برای پزشکان: این کاربرد معمولاً برای دوره کوتاه در نظر گرفته می‌شود و اغلب در بیماران مسنی که ممکن است عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی سنتی را بهتر تحمل نکنند یا دچار خستگی بارز هستند، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. با توجه به خطر وابستگی یا سوءمصرف، پایش دقیق الزامی است.

۲. خستگی و اختلالات شناختی در بیماری‌های نورولوژیک یا سرطان

• استفاده از متیل فنیدات برای مدیریت خستگی مزمن (مانند خستگی مرتبط با بیماری ام‌اس یا خستگی در بیماران سرطانی) و نیز بهبود عملکرد شناختی پس از آسیب مغزی تروماتیک (TBI) در مطالعات محدود مطرح شده است.
• این دارو می‌تواند با افزایش توجه و تمرکز، به بیماران کمک کند تا خستگی ذهنی ناشی از این شرایط را بهتر تحمل کرده و در فعالیت‌های روزانه کارآمدتر باشند.
• نکته بالینی برای پزشکان: شواهد حمایتی برای این موارد محدودتر از موارد تأیید شده است. استفاده در این بیماران نیازمند ارزیابی سود و زیان دقیق، به ویژه در مورد بیماران سرطانی که تحت شیمی‌درمانی هستند یا بیمارانی که آسیب‌های ساختاری مغز دارند، است.

۳. اختلالات طیف اوتیسم (در کودکان)

• برخی مطالعات و دستورالعمل‌های بالینی، متیل فنیدات را برای مدیریت نشانه‌های بیش‌فعالی و بی‌توجهی در کودکانی که همزمان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم و اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی هستند، توصیه می‌کنند. هدف از درمان، بهبود تمرکز برای یادگیری و کاهش رفتارهای مختل‌کننده است.
• نکته بالینی برای پزشکان: در این بیماران، پاسخ درمانی ممکن است کمتر از بیماران فاقد اوتیسم باشد و عوارض جانبی، به ویژه تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی، نیاز به پایش دقیق‌تر دارند.