برنتوکسیمب یک آنتیبادی کونژوگه دارو-آنتیبادی است که بهطور خاص سلولهای بیانکننده مارکر CD30 را هدف قرار میدهد و در درمان لنفومها و برخی بدخیمیهای سلول T مورد استفاده قرار میگیرد.
۱. موارد مصرف تأیید شده برنتوکسیمب
برنتوکسیمب در حال حاضر برای درمان چندین نوع لنفوم CD30 مثبت تأیید شده است. در اینجا شرح کاربردی این موارد برای تصمیمگیری بالینی آورده شده است:
الف) لنفوم هوچکین
برنتوکسیمب در درمان لنفوم هوچکین کلاسیک در موقعیتهای مختلف کاربرد دارد:
بزرگسالان مبتلا به لنفوم هوچکین عودکننده یا مقاوم به درمان:
- توضیحات بالینی: این دارو برای بیمارانی استفاده میشود که پس از شکست شیمیدرمانیهای خط اول و پیوند اتولوگ سلولهای بنیادی (ASCT) یا حتی برای کسانی که واجد شرایط پیوند نیستند، بیماریشان عود کرده یا مقاوم شده است. در این شرایط، برنتوکسیمب یک گزینه حیاتی برای نجات بیمار است.
بزرگسالان مبتلا به لنفوم هوچکین با ریسک بالای عود یا پیشرفت پس از ASCT:
- توضیحات بالینی: در این حالت، دارو بهعنوان درمان نگهدارنده پس از انجام موفقیتآمیز پیوند اتولوگ سلولهای بنیادی استفاده میشود. هدف از این درمان، کاهش خطر بازگشت بیماری (عود) و بهبود بقای بدون پیشرفت (PFS) بیمار است. درمان معمولاً تا یک سال ادامه مییابد.
لنفوم هوچکین کلاسیک پیشرفته و قبلاً درمان نشده:
- توضیحات بالینی: برنتوکسیمب در ترکیب با شیمیدرمانی (معمولاً AVD: دوکسوروبیسین، وینبلاستین، داکاربازین) در بیماران پیشرفتهای که تاکنون درمان نشدهاند، استفاده میشود. این ترکیب نشان داده است که نتایج بهتری نسبت به رژیم استاندارد قبلی (ABVD) در برخی زیرگروههای پرخطر ایجاد میکند و میتواند بهعنوان درمان خط اول انتخابی مطرح باشد.
ب) لنفوم آناپلاستیک سلول بزرگ سیدی۳۰ مثبت
بزرگسالان مبتلا به sALCL عودکننده یا مقاوم به درمان:
- توضیحات بالینی: برای این بیماران که بیماریشان پس از حداقل یک رژیم شیمیدرمانی قبلی عود کرده یا پاسخ نداده است، برنتوکسیمب بهعنوان تکدرمانی بسیار مؤثر است.
بزرگسالان مبتلا به sALCL یا سایر لنفومهای سلول T محیطی CD30 مثبت (PTCL):
- توضیحات بالینی: در ترکیب با شیمیدرمانی (معمولاً CHP: سیکلوفسفامید، دوکسوروبیسین، پردنیزولون) بهعنوان درمان خط اول برای بیماران CD30 مثبت استفاده میشود. این ترکیب نتایج بالینی را به طور قابل توجهی نسبت به رژیم استاندارد قبلی بهبود بخشیده است.
ج) مایکوز فونگوئید یا سندرم سزاری
- توضیحات بالینی: برای درمان بزرگسالان مبتلا به لنفومهای سلول T پوستی (CTCL) که حداقل یک درمان سیستمیک قبلی دریافت کرده و بیماری آنها از نوع مایکوز فونگوئید (MF) یا سندرم سزاری (SS) و CD30 مثبت است، تأیید شده است. این دارو معمولاً هنگامی استفاده میشود که بیماری به درمانهای موضعی یا سایر روشهای سیستمیک پاسخ نداده باشد.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب برنتوکسیمب
برنتوکسیمب به دلیل مکانیسم هدفمند خود بر روی CD30، در کارآزماییهای بالینی برای چندین بدخیمی دیگر که مارکر CD30 را بیان میکنند، نیز مورد بررسی قرار گرفته و در برخی شرایط بالینی خاص بهصورت خارج از برچسب استفاده میشود:
الف) لنفوم سلول T محیطی CD30 مثبت (به جز sALCL)
- توضیحات بالینی: اگرچه تأییدیه رسمی بیشتر مربوط به sALCL است، اما در سایر انواع PTCL که مارکر CD30 را بهشدت بیان میکنند (مانند آنژیوایمونوبلاستیک T-Cell Lymphoma در برخی بیماران)، پزشکان ممکن است از برنتوکسیمب استفاده کنند، به ویژه در موارد عود یا مقاومت به درمان که گزینههای درمانی استاندارد محدود هستند.
ب) لنفوم سلول B منتشر بزرگ CD30 مثبت
- توضیحات بالینی: زیرگروهی از DLBCL وجود دارند که مارکر CD30 را بیان میکنند. در بیماران مبتلا به DLBCL عودکننده/مقاوم به درمان که مارکر CD30 در آنها مثبت است، برنتوکسیمب ممکن است بهتنهایی یا در ترکیب با رژیمهای دیگر بهعنوان یک راهکار درمانی نجاتبخش و هدفمند در نظر گرفته شود.
ج) لنفوم هوچکین کلاسیک با غلظت پایین CD30
- توضیحات بالینی: در موارد نادری که بیمار مبتلا به لنفوم هوچکین کلاسیک است اما بیان CD30 در سلولهای رید-اشترنبرگ پایینتر از حد معمول یا بهطور ناهمگن است، پزشکان ممکن است همچنان بهصورت خارج از برچسب دارو را تجویز کنند، مشروط بر اینکه شواهد بالینی و آزمایشگاهی دیگری برای اثربخشی احتمالی وجود داشته باشد و گزینههای دیگر شکست خورده باشند.
د) سایر بدخیمیهای نادر CD30 مثبت
- توضیحات بالینی: برنتوکسیمب در برخی بدخیمیهای نادر دیگر که مارکر CD30 را بیان میکنند (مانند بعضی موارد لنفوم اولیه مدیستینال سلول B بزرگ) نیز بهصورت موردی و بر اساس نتایج آزمایشهای اولیه، در مراکز تخصصی آنکولوژی مورد استفاده قرار میگیرد. تصمیم برای این موارد خارج برچسب باید با ارزیابی دقیق ریسک و فایده توسط یک تیم متخصص اتخاذ شود.
نکته بالینی مهم: هنگام استفاده از برنتوکسیمب، پزشکان باید به عوارض جانبی احتمالی، بهویژه نوروپاتی محیطی و نوتروپنی، توجه ویژهای داشته باشند و دوزها را بر اساس پاسخ درمانی و تحمل بیمار تنظیم کنند.
