بکلومتازون یک کورتیکواستروئید قوی با اثرات ضدالتهابی و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است که به طور گسترده در مدیریت بیماری‌های تنفسی، آلرژیک، و التهابی استفاده می‌شود. اشکال دارویی آن شامل اسپری استنشاقی، اسپری بینی، لوسیون، کرم، و قرص خوراکی است.
موارد مصرف تأیید شدهموارد مصرف تأیید شده بکلومتازون عمدتاً بر اساس مسیر تجویز آن (استنشاقی، داخل بینی، موضعی یا خوراکی) متفاوت است و برای پزشکان در بالین بسیار کاربردی است:
۱. کاربرد استنشاقی آسم مزمن:
- توضیحات بالینی: بکلومتازون استنشاقی یک داروی کنترل‌کننده خط اول در درمان طولانی‌مدت آسم مزمن، به ویژه در موارد آسم پایدار خفیف تا شدید است. این دارو با کاهش التهاب مجاری هوایی و کاهش حساسیت برونش‌ها، به پیشگیری از حملات آسم کمک می‌کند.
- نکته کاربردی: برای اثربخشی حداکثری، باید به طور منظم و روزانه استفاده شود، نه به عنوان داروی نجات در هنگام حمله حاد. دوز باید به دقت برای دستیابی به بهترین کنترل با کمترین دوز موثر تنظیم شود.
۲. کاربرد داخل بینی رینیت آلرژیک فصلی و دائمی:
- توضیحات بالینی: اسپری بکلومتازون بینی، التهاب مخاط بینی ناشی از آلرژن‌ها را کاهش می‌دهد. این امر منجر به بهبود علائمی مانند احتقان بینی، آبریزش بینی، عطسه و خارش بینی می‌شود.
- نکته کاربردی: به طور کلی مؤثرتر از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی در کاهش احتقان بینی است. برای شروع اثر کامل ممکن است چند روز زمان لازم باشد و باید استفاده از آن قبل از فصل آلرژی توصیه شود.
پولیپ‌های بینی:
- توضیحات بالینی: برای درمان و کوچک کردن پولیپ‌های بینی و همچنین پیشگیری از عود پس از جراحی استفاده می‌شود.
- نکته کاربردی: می‌تواند در بیماران علامت‌دار که عمل جراحی برای آنها مناسب نیست یا نمی‌خواهند، یک گزینه درمانی غیرتهاجمی باشد.
۳. کاربرد موضعی درماتوزهای پاسخ‌دهنده به کورتیکواستروئید:
- توضیحات بالینی: اشکال موضعی (مانند کرم و لوسیون) برای درمان بیماری‌های التهابی پوست مانند اگزما، درماتیت، و پسوریازیس در نواحی که به کورتیکواستروئیدهای قوی‌تر نیاز ندارند، تجویز می‌شوند. این دارو علائمی مانند خارش، قرمزی و تورم را کاهش می‌دهد.
- نکته کاربردی: به دلیل پتانسیل جذب سیستمیک و عوارض موضعی (مانند آتروفی پوست)، باید از استفاده طولانی‌مدت یا استفاده بر روی سطوح وسیع پوست، به ویژه در کودکان، خودداری شود.
موارد مصرف خارج از برچسباستفاده خارج از برچسب از بکلومتازون در شرایطی است که سازمان‌های نظارتی به طور رسمی آن را برای آن موارد تأیید نکرده‌اند، اما شواهد و تجربه بالینی از اثربخشی آن حمایت می‌کنند:
۱. التهاب مری
- توضیحات بالینی: در این مورد، بکلومتازون به صورت خوراکی بلعیدنی (و نه استنشاقی معمول) تجویز می‌شود. هدف، رساندن مستقیم دارو به مری برای کاهش التهاب ناشی از ائوزینوفیل‌ها است که یکی از علل اصلی این بیماری است. این روش به عنوان یک درمان موضعی مؤثر عمل می‌کند.
- نکته کاربردی: به بیمار آموزش داده می‌شود که اسپری را در دهان خود اسپری کرده و قورت دهد، بدون اینکه آن را استنشاق کند. این روش از جذب سیستمیک جلوگیری کرده و عوارض جانبی را به حداقل می‌رساند.
۲. بیماری التهابی روده
- توضیحات بالینی: بکلومتازون با انتشار آهسته یا سایر اشکال خاص برای درمان کولیت اولسراتیو خفیف تا متوسط استفاده شده است. این درمان به طور موضعی در دستگاه گوارش عمل کرده و التهاب روده را هدف قرار می‌دهد و معمولاً به صورت خوراکی یا تنقیه تجویز می‌شود.
- نکته کاربردی: معمولاً به عنوان یک گزینه با جذب سیستمیک کمتر نسبت به کورتیکواستروئیدهای سنتی مانند پردنیزولون در نظر گرفته می‌شود، اما اثربخشی آن ممکن است در موارد شدیدتر محدود باشد.
۳. کنترل واکنش پیوند علیه میزبان در موارد خاص
- توضیحات بالینی: در برخی موارد محدود، بکلومتازون موضعی یا خوراکی در مدیریت علائم پوستی یا گوارشی GVHD خفیف تا متوسط که پس از پیوند سلول‌های بنیادی رخ می‌دهد، استفاده شده است. هدف، کاهش التهاب موضعی و واکنش‌های ایمنی در بافت‌های آسیب‌دیده است.
- نکته کاربردی: این استفاده معمولاً در پروتکل‌های تخصصی و تحت نظر تیم پیوند انجام می‌شود و یک درمان خط اول استاندارد نیست.
