بکلومتازون چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

بکلوتروکس محصول داروسازی جابرابن حیان

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف بکلومتازون

فرم استنشاقی:
-آسم، درمان نگهدارنده
-آسم, خفیف مزمن(step2)
-آسم خفیف تا متوسط مزمن(step2,3)
-بیماری انسداد ریوی مزمن پایدار(COPD)(بدون برچسب)

فرم نازال:
-رینیت آلرژیک
-رینیت غیرآلرژیک
-پیشگیری از ایجاد پولیپ بینی 

فرم سیستمیک:
-کولیت اولسراتیو

فرم موضعی:
-درماتوز (غیرمقاوم به کورتیکواستروئیدها)

بكلومتازون به عنوان درمان نگهدارنده در بيماران مبتلا به آسم مزمن به کار  مي رود.

فرم نازال یا اسپری بینی این دارو جهت کنترل آبریزش بینی آلرژیک و غیرآلرژیک تجویز می‌شود.

این دارو یک کورتیکواستروئید استنشاقی می‌باشد که به تنهایی یا درکنار سایر داروها با اسامی تجاری متعدد در دو فرم اسپری استنشاقی و نازال(بینی) تولید می‌شود.

مکانیسم اثر بکلومتازون

مکانیسم دقیق این دارو در اثرات ضدالتهابی مشخص نیست اما احتمالاً با مهار ترشح فاكتورهاي رشد و سايتوكاين هایالتهابی از لنفويست‌ها، ائوزينوفيل ها، ماكروفاژها، فيبروبلاستها، و ماست سل ها و تولید گلوکوکورتیکوئیدها ومینرالوکورتیکوئیدهای متعدد، اثرات ضد التهابي قوي اعمال می‌کند.
بکلومتازون سرعت سنتز پروتئین را کنترل می کند. مهاجرت لکوسیت های پلی مورفونوکلئر، فیبروبلاست ها را کاهش میدهد و با معکوس کردن نفوذپذیری مویرگی  و تثبیت لیزوزومی در سطح سلولی به کنترل یا جلوگیری از  التهاب  کمکمی‌کند.
بکلومتازون همچنين با كاهش ترشح موكوس در مجاري تنفسي مقدار و ويسكوزيته خلط را كاهش می دهد.

فارماکوکینتیک بکلومتازون

متابولیسم:کبدی، ریوی؛ CYP450:سوبسترای 3A

*نکته: پیش دارو می‌باشد و در بدن توسط استرازهای ریوی به سرعت به بکلومتازون-۱۷-مونوپروپیونات (17-BMP) تبدیلمی‌شود؛فرم استنشاقی جذب سیستمیک مختصر دارد.فرم نازال۴۴درصد جذب سیستمیک دارد.

مدت زمان شروع اثر:١تا٢روز در برخی بیماران؛ معمولاً ۱تا۲هفته

حداکثر اثر:۳تا۴هفته

اتصال به پروتئین: بکلومتازون ۸۷درصد؛ متابولیت فعال 17-BMP ۹۴تا۹۶درصد

دفع:در درجه اول از طریق مدفوع، ادرار(کمتر از ده درصد و به صورت متابولیت)

نیمه‌عمر:۲/۸تا۴ساعت(استنشاقی)، ۰/۳ساعت (نازال)،۴/۵ساعت 17-BMP

منع مصرف بکلومتازون

-سابقه حساسیت به این دارو یا داروهای مشابه
-استاتوس آسماتیکوس
-آسم حاد
-برونکواسپاسم حاد
-از قطع ناگهانی خودداری شود
-زخم تیغه یا دیواره‌های بینی التیام نیافته(نازال)
-برونشکتیاز متوسط تا شدید 
-عفونت قارچی یا باکتریال درمان نشده، سل ریوی

عوارض جانبی بکلومتازون

عوارض شایع: 
حساسیت بینی(نازال)، سردرد، فارنژیت، سبکی سر(نازال)، خون‌دماغ(نازال)، رینیت، آبریزش چشم(نازال)،عطسه(نازال)عفونت تنفسی فوقانی، سینوزیت، خشکی بینی(نازال)، خشکی گلو، اختلال چشایی(نازال)، درد، کمر درد،تهوع، گرفتگی صدا، دیسمنوره، سرفه، کاندیدیاز(دهانی)، تب(اطفال-نازال)، پرفوراسیون تیغه بینی(نازال)، زخمبینی(نازال)

عوارض جدی: 
واکنش‌های حساسیتی، برونکواسپاسم، ائوزینوفیلیا، سندرم چرگ اشتراوس، کوریورتینوپاتی سروزی مرکزی، سرکوبآدرنال(مصرف طولانی مدت)، هایپرکورتیزیسم (مصرف طولانی مدت)، گلوکوم (مصرف طولانی مدت)، کاتاراکت (مصرفطولانی مدت)، استئوپروز (مصرف طولانی مدت)، سرکوب رشد (مصرف طولانی‌مدت در اطفال)

تداخلات دارویی بکلومتازون

مکانیسم کلی تداخلات: 
سوبسترای CYP3A4(خفیف)

منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):  
دزموپرسین، لوگزاپین

تداخلات ماژور: 
بمیپارین، ماسیمورلین، نادروپارین، سارگراموستیم

تداخلات متوسط: 
آرانوفین، گلیسرول فنیل‌بوتیرات، انسولین(انواع)، تستوسترون(انواع)

افزایش اثرداروها توسط بکلومتازون: 
دزموپرسین، لوگزاپین

کاهش اثرات داروها توسط بکلومتازون: 
آلدسلوکین، کوسینتروپین

داروهایی که سطح بکلومتازون را کاهش می دهند: 
تنباکو(کشیدن سیگار و قلیان)

هشدار ها بکلومتازون

موارد احتیاط:

-بیماران کودک و نوجوان
-سابقه‌ی اخیر درمان طولانی‌مدت با کورتیکواستروئیدهای سیستمیک
-افراد با سیستم ایمنی ضعیف
-عفونت فعال، عفونت درمان نشده‌ی سیستمیک یا موضعی
-توبرکلوزیس فعال یا نهفته
-مواجهه با سرخک یا واریسلا
-استئوپروز
-کاتاراکت
-سابقه یا ریسک گلوکوم
-HSVچشمی
-فشارچشمی بالا IOP
-در آسم حاد يا مداوم با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود.

-برونکواسپاسم متناقض که ممکن است تهدید کننده زندگی باشد در بعضی موارد با استفاده از عوامل گشادکننده برونشاستنشاقی رخ می‌دهد.این واکنش را باید از پاسخ نامناسب به درمان متمایز کرد. در صورت بروز برونکواسپاسم متناقض،بکلومتازون را قطع کرده و درمان جایگزین آغاز شود.
-کاهش سرعت رشد ممکن است در اطفال تحت درمان با کورتیکواستروئیدها، حتی در دوزهای توصیه شده از راهاستنشاقی نیز اتفاق بیفتد.کاهش سرعت رشد به دوز و مدت زمان مواجهه با این داروها ارتباط دارد.پس نظارت بر رشد درمدت درمان با بکلومتازون لازم است.
- استفاده از برخی برندهای استنشاقی بکلومتازون (مانندQvar) با دستگاه اسپیسر یا دم‌یار، در کودکان کمتر از 5 سالبه دلیل کاهش مقدار دارو که با افزایش زمان دارورسانی ایجاد می شود، توصیه نمی شود. باید به بیماران آموزش دادهشود که در صورت استفاده از دستگاه دم‌یار باید هرچه سریع‌تر دارو را استنشاق کنند.

توصیه های دارویی بکلومتازون

-لازم است نحوه صحيح مصرف آئروسل هاي استنشاقی به بيمار آموزش داده شود و بهتر است از بیمار خواسته شود یکبار در حضور پزشک یا داروساز مصرف دارو را انجام دهد تا اطمینان کامل حاصل شود.
-به بیمارتاکید شود جهت جلوگيري از خشن شدن صدا، التهاب گلو و ايجاد كانديدياز، بعد از هر بار مصرف، دهان خود رابا آب بشوید.
-در اطفال، سالمندان و کسانی که کنترل کمتری بر روی تنفس خود دارند توصیه به مصرف داروهای استنشاقی با کمکدستگاه دمیار، موجب دارورسانی بهتر و اثربخشی بالاتر می‌شود و به هدایت داروهای تنفسی و استنشاق راحت تر داروکمک می‌کند.(مگر کارخانه‌ی سازنده توصیه به عدم استفاده از دستگاه کرده باشد)
-در صورت استفاده از فرم نازال(اسپری بینی)بیمار حداکثر مجاز به مصرف ۴پاف در هر سوراخ بینی در یک روزمی‌باشد و در صورت عدم بهبود آبریزش بینی طی سه‌هفته، باید از ادامه‌ی مصرف صرف نظر شود.
-تراکم استخوان در صورت مصرف طولانی‌مدت، بی تحرکی طولانی، سابقه‌ی خانوادگی استئوپروز یا مصرف مزمنداروهای کاهنده‌ی تراکم استخوانی به صورت دوره‌ای ارزیابی شود.
-وضعیت رشد و قد کودکان و نوجوانان تحت درمان با این دارو به صورت دوره‌ای و‌منظم چک شود.
-معاینات چشمی در صورت مصرف طولانی یا تغییرات در بینایی و سابقه‌ی گلوکوم/کاتاراکت/IOP/به صورت منظم ودوره‌ای انجام شود.
-معاینه‌ی دهانی به صورت منظم و دوره‌ای انجام شود و اطلاعات لازم جهت پیشگیری از ضایعات دهانی و عفونت قارچیبه بیمار داده‌شود.
-اسپری بینی بکلومتازون‌در اطفال بالای ۶سال با رینیت آلرژیک و غیر آلرژیک قابل تجویز می‌باشد.
-در صورت مصرف فرم نازال بیشتر از دو ماه معاینات بینی انجام شود.
-نحوه صحیح مصرف اسپری استنشاقی با دوز مشخص: قبل از استفاده تکان داده‌نشود. از اسپری کردن در صورت یاچشم خودداری شود. پس از هر بار استفاده، دهان با آب (بدون بلعیدن) شسته‌شود. از شستشو یا قرار دادن دستگاهتنفسی در آب خودداری شود. محل اتصال به دهان را می توان با دستمال یا پارچه خشک تمیز کرد.چنانچه درجه‌ی اسپریدوز صفر را نشان‌می‌دهد، لازم است اسپری دور انداخته شود حتی اگر کاملاً خالی نیست.
-به بیمار آموزش داده شود که در صورت مشاهده ی علائم حساسیت به دارو(آنژیوادم، برونکواسپاسم، راش و کهیر) بهپزشک مراجعه کند تا در صورت نیاز دارو قطع شود.
-استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها ممکن است احتمال بروز عفونت ثانویه را افزایش دهد. عفونت های حاد (ازجمله عفونت های قارچی) را پنهان کند، عفونت های ویروسی را طولانی یا تشدید کند، یا پاسخ به واکسن ها را محدود کند. در صورت امکان در بیماران مبتلا به تبخال چشمی، سل تنفسی فعال یا نهفته، یا عفونت های سیستمیک ویروسی، قارچی،انگلی یا باکتریایی درمان نشده استفاده نشود. از قرار گرفتن بیمار در معرض آبله مرغان و سرخک اجتناب شود و درصورت مواجهه با بیمار مبتلا به سرخک یا واریسلا، از ایمونو‌گلوبولین واریسلا زوستر یا ایمونوگلوبولین داخل عضلانیتلفیقی جهت پیشگیری استفاده شود. اگر آبله مرغان ایجاد شود، می‌توان درمان با عوامل ضد ویروسی را در نظر گرفت.
-عفونت های موضعی کاندیدا آلبیکنس حلقی-دهانی در مصرف کنندگان این دارو گزارش شده است. اگر این اتفاق افتاد،در حین ادامه ی درمان، درمان مناسب آغاز شود.
-پیش از قطع درمان لازم است دوز مصرفی به صورت تدریجی کاهش یابد. با کاهش تدریجی دوز، درمان سیستمیککورتیکواستروئید را متوقف کنید. عملکرد ریه، مصرف بتا آگونیست، علائم آسم و علائم و نشانه‌های نارسایی آدرنال (مانندخستگی، بی‌حالی، ضعف، تهوع/استفراغ، افت فشار خون) را در طول قطع مصرف کنترل کنید.
-اسپری استنشاقی در حالت عمودی یا ایستاده، در دمای اتاق در محیط خشک و خنک و دور از شعله و گرما نگهداریشود. سوراخ کردن اسپری و قرار گرفتن در دمای بیشتر از ۴٩درجه‌ی سانتی‌گراد می تواند منجر به ترکیدن اسپری شود.
-کورتیکواستروئیدهای استنشاقی که برای درمان آسم استفاده می شوند، نباید در بیمارانی که قصد بارداری دارند قطعشود . درمان با کمترین دوز موثر ادامه یابد.
‏-FEV1و سایر تست‌های ریوی به صورت منظم و دوره‌ای انجام شود.
-کورتیکواستروئیدهای استنشاقی برای درمان آسم در دوران بارداری توصیه می شوند. بکلومتازون یکی ازکورتیکواستروئیدهای ارجح در دوران بارداری می‌باشد و با کمترین دوزی که باعث کنترل آسم می شود باید ادامه یابد. لازماست علائم آسم مادر به صورت ماهانه در دوران بارداری کنترل شود.
-در صورت وجود خطر سرکوب محور HPA، تست تحریک ACTH، تست کورتیزول صبحگاهی پلاسما و تست کورتیزولآزاد ادراری داده شود.
-عارضه جانبی مهم این دارو که می‌تواند درمان‌های دندان پزشکی را با چالش مواجه کند، کاندیدیازیس دهان، خشکیدهان (جریان طبیعی بزاق پس از قطع دارو مجدد از سر گرفته می شود)، خشکی بینی و خشکی گلو می‌باشد. عفونت هایموضعی با کاندیدا آلبیکنس یا آسپرژیلوس نایجر اغلب در دهان و حلق با استفاده مکرر از یک کورتیکواستروئیداستنشاقی رخ می دهد. ممکن است بیمار نیاز به درمان با داروهای ضد قارچ مناسب یا قطع استفاده از دارویاستنشاقی داشته باشد. بروز درد دهانی‌حلقی و موارد نادر تغییر حس چشایی نیز گزارش شده‌است.
-اثرات استروئیدهای استنشاقی بر رشد حتی در غیاب شواهد آزمایشگاهی از سرکوب محور HPA مشاهده شده است،که نشان می‌دهد سرعت رشد شاخص حساس‌تری برای پیگیری در کودکان تحت درمان با  کورتیکواستروئیدهای سیستمیکنسبت به برخی از آزمایش‌های عملکرد محور HPA است. اثرات طولانی مدت این کاهش سرعت رشد مرتبط باکورتیکواستروئیدهای استنشاقی خوراکی، از جمله تأثیر بر قد نهایی بزرگسالان، هنوز نامشخص است و همچنین پتانسیلرشد پس از قطع درمان با کورتیکواستروئیدهای استنشاقی به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته است.