سیتالوپرام که از دسته داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) است، یک داروی پرمصرف برای درمان اختلالات خلقی و اضطرابی است. پزشک باید در تجویز این دارو به ویژه در مورد دوزهای بالاتر و خطر تداخلات قلبی، احتیاط کامل داشته باشد.
۱. موارد مصرف تأیید شده
تنها مورد مصرف تأییدشده سیتالوپرام به صورت خوراکی در بسیاری از کشورهای مرجع، درمان یک اختلال خاص خلقی در بزرگسالان است.
درمان اختلال افسردگی اساسی:
- توضیحات کاربردی برای پزشک: سیتالوپرام با تقویت فعالیت سروتونین در سیستم عصبی مرکزی، علائم افسردگی را کاهش میدهد. این دارو به طور کلی در میان داروهای همگروه خود، تحملپذیری مناسبی دارد، اما پزشک باید توجه داشته باشد که شروع اثر درمانی ممکن است ۱ تا ۴ هفته طول بکشد و تصمیم به تغییر دارو نباید پیش از طی شدن این دوره زمانی گرفته شود.
- ملاحظات بالینی دوز: حداکثر دوز توصیه شده برای بزرگسالان، ۴۰ میلیگرم در روز است. برای بیماران مسنتر (بالای ۶۰ سال) و یا بیمارانی که از داروهای مهارکننده CYP2C19 (مانند امپرازول) استفاده میکنند، حداکثر دوز باید به ۲۰ میلیگرم در روز محدود شود. این احتیاط به دلیل افزایش خطر طولانی شدن فاصله QT در الکتروکاردیوگرام (ECG) و احتمال آریتمی قلبی با دوزهای بالاتر است.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب
سیتالوپرام به دلیل اثرگذاری قوی بر سیستم سروتونینی، به طور گستردهای برای درمان سایر اختلالات روانی که با عدم تعادل سروتونین مرتبط هستند، تجویز میشود. این تجویزها بر اساس شواهد بالینی و توصیههای متخصصین صورت میگیرد، هرچند توسط سازمانهای رسمی دارویی به طور رسمی تأیید نشدهاند.
اختلال اضطراب فراگیر:
- توضیحات کاربردی برای پزشک: اگرچه اس سیتالوپرام، که یکی از ایزومرهای فعال سیتالوپرام است، برای این مورد تأیید شده، اما سیتالوپرام نیز به طور بالینی برای کاهش نگرانی مزمن، تنش و علائم جسمی اضطراب مؤثر است. شروع درمان با دوزهای پایین و افزایش تدریجی به تحملپذیری بهتر کمک میکند.
اختلال وحشتزدگی یا پانیک:
- توضیحات کاربردی برای پزشک: سیتالوپرام در کاهش فراوانی و شدت حملات پانیک، شامل ترس ناگهانی و علائم جسمی شدید (مانند تپش قلب و احساس خفگی)، کاربرد دارد. اغلب توصیه میشود که درمان با دوزهای بسیار پایین آغاز شود تا از تحریکپذیری اولیه و اضطراب ناشی از دارو (که میتواند شبیه به حمله پانیک باشد) جلوگیری شود.
اختلال وسواس فکری-عملی:
- توضیحات کاربردی برای پزشک: سیتالوپرام به کنترل افکار وسواسی و اعمال اجباری کمک میکند. نکته بالینی مهم این است که برای رسیدن به پاسخ درمانی مناسب در اختلال وسواس، معمولاً به دوزهای بالاتر داروهای SSRI نسبت به درمان افسردگی نیاز است، هرچند پزشک باید سقف دوز (۴۰ میلیگرم) را به دلیل ملاحظات قلبی رعایت کند.
سندرم پیش از قاعدگی شدید یا اختلال نارسایی خلقی پیش از قاعدگی (PMDD):
- توضیحات کاربردی برای پزشک: سیتالوپرام میتواند علائم خلقی و جسمی شدید مرتبط با دوره پیش از قاعدگی را کاهش دهد. در این مورد، دو روش درمانی وجود دارد: درمان مداوم روزانه یا درمان محدود به فاز لوتئال (نیمه دوم چرخه قاعدگی).