ترامادول یک داروی مسکن با مکانیسم اثر دوگانه است: هم به عنوان یک آگونیست ضعیف اوپیوئیدی عمل میکند و هم بازجذب نوراپینفرین و سروتونین را مهار مینماید. این ویژگیها آن را برای مدیریت دردهای متوسط تا شدید مناسب میسازد.
۱. موارد مصرف تأیید شده موارد مصرف تأیید شده ترامادول عمدتاً به مدیریت دردهای متوسط تا شدید محدود میشود.
الف. مدیریت دردهای متوسط تا شدید
توضیحات کاربردی و بالینی: - درد حاد: ترامادول به صورت خوراکی یا تزریقی برای تسکین دردهای حاد پس از جراحیهای کوچک، آسیبهای تروماتیک یا دردهای اورژانسی استفاده میشود.
- درد مزمن: در مدیریت دردهای مزمن (مانند کمردرد مزمن، درد آرتروز) که نیاز به مسکن قویتری از ضدالتهابیهای غیراستروئیدی دارند، اما به دوزهای بالای اوپیوئیدهای قویتر نیازی نیست، ترامادول یک گزینه مناسب است.
- شروع اثر: شروع اثر ترامادول نسبتاً سریع است و آن را برای دردهای حاد مناسب میسازد. به دلیل مکانیسم اثر دوگانه (اوپیوئیدی و غیر اوپیوئیدی)، ممکن است در برخی بیماران با انواع خاصی از درد، اثربخشی بهتری نسبت به اوپیوئیدهای خالص داشته باشد.
- احتیاط دوز: باید تأکید شود که ترامادول به صورت اشکال با رهش فوری یا طولانیاثر، برای مدیریت درد به صورت شبانهروزی یا در صورت نیاز تجویز میشود.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب موارد مصرف خارج از برچسب ترامادول عمدتاً بر اساس خاصیت مهار بازجذب مونوآمینها (نوراپینفرین و سروتونین) استوار است:
الف. مدیریت دردهای نوروپاتیک
توضیحات کاربردی و بالینی: - نوروپاتی محیطی: ترامادول به دلیل خاصیت مهار بازجذب نوراپینفرین و سروتونین، میتواند در تسکین درد ناشی از آسیب عصبی (مانند نوروپاتی دیابتی) که اغلب به اوپیوئیدهای خالص به خوبی پاسخ نمیدهد، مؤثر باشد.
- مکانیسم احتمالی: این دوپتانسیل مهار بازجذب، سیگنالهای نزولی مهارکننده درد در نخاع را تقویت میکند و به تسکین درد نوروپاتیک کمک مینماید.
- اهمیت بالینی: این کاربرد به دلیل مکانیسم غیر اوپیوئیدی آن به طور گستردهای در بالین پذیرفته شده است، اما هنوز در بسیاری از کشورها به صورت رسمی تأیید نشده است.
ب. مدیریت سندرم پاهای بیقرار
توضیحات کاربردی و بالینی: - کاربرد: در موارد شدید سندرم پاهای بیقرار که به داروهای خط اول (مانند آگونیستهای دوپامین) پاسخ نمیدهند، ترامادول میتواند به دلیل خاصیت اوپیوئیدی خود به عنوان یک مسکن و آرامبخش موقت مورد استفاده قرار گیرد.
- احتیاط: این کاربرد به دلیل خطر وابستگی اوپیوئیدی و عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی، معمولاً به عنوان یک گزینه خط آخر در نظر گرفته میشود.
ج. مدیریت زود انزالی
توضیحات کاربردی و بالینی: - مکانیسم احتمالی: مهار بازجذب سروتونین توسط ترامادول، مشابه با داروهای ضدافسردگی، میتواند زمان لازم برای انزال را طولانی کند.
- احتیاط: برای این منظور، ترامادول معمولاً با دوز پایین و در صورت نیاز و نه به صورت منظم، تجویز میشود. با توجه به خطرات اوپیوئیدی (مانند وابستگی و تداخلات دارویی جدی)، این درمان باید با ارزیابی دقیق ریسک و فایده انجام شود.