استروژن کونژوگه (که معمولاً به صورت خوراکی و واژینال مصرف میشود)، یک ترکیب دارویی از استروژنهای محلول در آب است که از منابع طبیعی مشتق شده است.
۱. درمان علائم وازوموتور متوسط تا شدید مرتبط با یائسگی (گرگرفتگی)
- توضیح بالینی: این شایعترین و اصلیترین کاربرد درمانی است. این دارو برای کاهش شدت و تکرار علائم وازوموتور (تغییرات عروقی حرکتی) مانند گرگرفتگی (Hot Flashes) و تعریق شبانه در زنانی که به دلیل یائسگی (طبیعی، جراحی یا نارسایی تخمدان) دچار کمبود استروژن شدهاند، تأیید شده است.
- اثر بالینی: استروژنها با تثبیت مرکز تنظیم دمای بدن در هیپوتالاموس، این علائم را به طور مؤثری بهبود میبخشند.
- نکته بالینی برای پزشک: برای زنانی که رحم دارند، استروژن باید حتماً همراه با یک پروژستین (مانند مدروکسی پروژسترون استات) تجویز شود تا خطر هیپرپلازی آندومتر و سرطان آندومتر کاهش یابد.
۲. درمان آتروفی ولو و واژنیک (سندرم ادراری-تناسلی یائسگی)
- توضیح بالینی: این دارو برای درمان آتروفی واژن (خشکی، سوزش، خارش، دیسپارونی یا درد هنگام نزدیکی) و آتروفی دستگاه ادراری تحتانی (فوریت، تکرر و عفونتهای مکرر ادراری) مرتبط با کمبود استروژن، تأیید شده است.
- اشکال دارویی: این مورد مصرف بیشتر با فرمهای موضعی (واژینال) استروژن کونژوگه (مانند کرم) انجام میشود که جذب سیستمیک کمتری دارد و عوارض جانبی سیستمیک را کاهش میدهد.
- اثر بالینی: استروژنها با بازسازی اپیتلیوم واژن و افزایش جریان خون، سلامت بافتهای تناسلی-ادراری را بهبود میبخشند.
۳. پیشگیری از پوکی استخوان (استئوپروز) پس از یائسگی
- توضیح بالینی: استروژن کونژوگه برای پیشگیری از پوکی استخوان و کاهش خطر شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان (به ویژه ستون فقرات و لگن) در زنانی که در معرض خطر بالا هستند و نمیتوانند از درمانهای جایگزین استفاده کنند، تأیید شده است.
- نکته بالینی برای پزشک: با توجه به هشدارهای جدی در مورد خطرات قلبی-عروقی و سرطان پستان مرتبط با درمانهای طولانیمدت، استروژن درمانی خط اول پیشگیری از پوکی استخوان نیست و معمولاً برای زنانی که نیاز به درمان علائم وازوموتور نیز دارند، در نظر گرفته میشود.
۴. درمان هیپواستروژنیسم ناشی از سایر علل
- توضیح بالینی: این شامل درمان کمبود استروژن ناشی از هیپوگنادیسم (کمکاری غدد جنسی)، عقیمسازی اولیه یا نارسایی تخمدان (مانند سندرم ترنر) است.
- اثر بالینی: هدف، جایگزینی هورمونهای از دست رفته برای القای خصوصیات جنسی ثانویه و حفظ سلامت استخوان و بافتها در زنانی است که به طور طبیعی استروژن تولید نمیکنند.
موارد مصرف خارج از برچسب استروژن کونژوگهاین کاربردها بر اساس شواهد بالینی و تجربه پزشکان هستند، اما به طور رسمی توسط سازمانهای نظارتی بزرگ تأیید نشدهاند:
۱. جلوگیری از خونریزی غیرطبیعی رحم در موارد حاد
- توضیح بالینی: در موارد حاد خونریزی غیرطبیعی رحم (AUB) که منشأ آن غیر سرطانی و غیر مرتبط با بارداری است، به ویژه در موارد ناشی از نارسایی لوتئال یا خونریزی شدید غیرقابل کنترل.
- اثر بالینی: تجویز دوزهای بالای استروژن کونژوگه به صورت وریدی یا خوراکی میتواند به سرعت باعث بازسازی اندومتر، تحریک رشد پوشش رحم و قطع سریع خونریزی حاد شود.
- نکته بالینی برای پزشک: این یک روش موقت برای تثبیت حاد است و باید با درمان قطعیتر دنبال شود.
۲. نارسایی قلبی و بیماری عروق کرونر (در برخی مطالعات اولیه)
- توضیح بالینی: در گذشته و بر اساس برخی مطالعات مشاهدهای، فرضیهای مطرح بود که استروژنها ممکن است در زنانی که به تازگی یائسه شدهاند، اثر محافظتی بر قلب داشته باشند.
- اثر بالینی: هرچند، مطالعات کنترلشده بزرگ (به ویژه مطالعه WHI) نشان دادند که شروع درمان هورمونی پس از یائسگی، نه تنها محافظتی نیست، بلکه ممکن است خطر حوادث قلبی-عروقی و سکته مغزی را افزایش دهد.
- نکته بالینی برای پزشک: این کاربرد به طور قطعی توصیه نمیشود و درمان استروژنی برای بیماری قلبی منع مصرف نسبی دارد. هدف اصلی درمان استروژنی، بهبود کیفیت زندگی در زنان دارای علائم شدید است، نه پیشگیری از بیماری قلبی.
