داروی دسموپرسین یک آنالوگ سنتتیک از هورمون وازوپرسین (هورمون ضد ادراری) است که با تغییرات ساختاری، اثرات ضد ادراری آن نسبت به وازوپرسین طبیعی افزایش یافته و اثرات انقباض عروقی آن به شدت کاهش یافته است. این دارو با اتصال به گیرندههای اختصاصی در لولههای جمعکننده ادرار در کلیه، باعث افزایش بازجذب آب و تغلیظ ادرار میشود.
موارد مصرف تایید شده (اندیکاسیونهای بالینی)این موارد توسط سازمانهای نظارتی بینالمللی برای درمان قطعی تایید شدهاند و پزشک میتواند با اطمینان در پروتکلهای درمانی از آنها استفاده کند:
۱. دیابت بیمزه مرکزی
- دسموپرسین درمان استاندارد و انتخابی برای دیابت بیمزه مرکزی (ناشی از کمبود هورمون ضد ادراری) است. در این بیماران، دارو به کنترل پلیاوری (پرادراری)، پولیدیپسی (تشنگی مفرط) و پیشگیری از دهیدراتاسیون کمک میکند.
- نکته بالینی: این دارو در دیابت بیمزه کلیوی (منشا کلیوی) جایگاهی ندارد زیرا مشکل در آنجا عدم پاسخدهی گیرندههاست، نه کمبود هورمون.
۲. شبادراری اولیه عملکردی
- این دارو برای مدیریت شبادراری در کودکان بالای شش سال که به درمانهای غیردارویی پاسخ ندادهاند استفاده میشود.
- نکته بالینی: پزشک باید به والدین آموزش دهد که مصرف مایعات را از یک ساعت قبل تا هشت ساعت بعد از مصرف دارو به حداقل برسانند تا خطر مسمومیت با آب و افت سطح سدیم خون کاهش یابد.
۳. بیماری فونویلبراند (نوع یک)
- دسموپرسین باعث آزادسازی فاکتور فونویلبراند و فاکتور هشت از ذخایر سلولی میشود. این دارو برای کنترل یا پیشگیری از خونریزی در جراحیهای کوچک در بیماران مبتلا به نوع یک این بیماری بسیار موثر است.
۴. هموفیلی نوع A (خفیف تا متوسط)
- در بیماران مبتلا به هموفیلی نوع A که سطح فعالیت فاکتور هشت آنها بیش از پنج درصد است، دسموپرسین میتواند سطح این فاکتور را برای مدت کوتاهی تا چندین برابر افزایش دهد.
۵. پرادراری شبانه در بزرگسالان
- برای درمان بیمارانی که به دلیل تولید بیش از حد ادرار در شب دچار بیداریهای مکرر میشوند، تایید شده است.
- نکته بالینی: پایش سطح سدیم خون در افراد مسن (بالای ۶۵ سال) در ابتدای درمان و پس از افزایش دوز الزامی است.
موارد مصرف خارج از برچسبپزشکان در شرایط خاص و بر اساس شواهد علمی موجود در منابع بینالمللی، دسموپرسین را در موارد زیر نیز تجویز میکنند:
۱. اختلال عملکرد پلاکت ناشی از اورمی
- در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی پیشرفته که دچار اختلال در عملکرد پلاکت و طولانی شدن زمان خونریزی هستند، دسموپرسین میتواند قبل از انجام پروسههای تهاجمی مانند بیوپسی یا جراحی، زمان خونریزی را به طور موقت بهبود بخشد.
۲. خونریزیهای ناشی از داروهای ضد پلاکت
- در مواردی که بیمار تحت درمان با داروهایی مانند آسپیرین یا کلوپیدوگرل دچار خونریزی شدید شده یا نیاز به جراحی اورژانسی دارد، دسموپرسین گاهی برای تقویت چسبندگی پلاکتی تجویز میشود، هرچند شواهد در این مورد همچنان در حال تکمیل است.
۳. دیابت بیمزه ناشی از بارداری
- در دوران بارداری، به دلیل فعالیت آنزیمهای جفت، وازوپرسین طبیعی ممکن است سریعتر تجزیه شود. دسموپرسین به دلیل مقاومت در برابر این آنزیمها، میتواند در درمان دیابت بیمزه گذرای بارداری بسیار موثر باشد.
۴. تست توانایی تغلیظ کلیه
- برای بررسی عملکرد توبولهای کلیوی در تشخیص افتراقی انواع بیماریهای کلیوی، از دسموپرسین برای ارزیابی حداکثر توان تغلیظ ادرار توسط کلیه استفاده میشود.
نکات کلیدی برای مدیریت بالینی توسط پزشک - خطر هیپوناترمی (افت سدیم): جدیترین عارضه دسموپرسین، احتباس آب و افت سدیم خون است که میتواند منجر به تشنج یا کما شود. پایش الکترولیتها در شروع درمان حیاتی است.
- محدودیت مایعات: به بیماران تاکید کنید که همزمان با مصرف دارو، مصرف آب و مایعات را به شدت کنترل کنند.
- پدیده تاکیفیلاکسی: در موارد مصرف مکرر برای اهداف خونی (مانند هموفیلی)، ممکن است پاسخ بدن به تدریج کاهش یابد (به دلیل تخلیه ذخایر فاکتورها). بنابراین معمولاً بین دوزهای درمانی در این موارد، فواصل ۴۸ تا ۷۲ ساعته توصیه میشود.
این دارو برای فردی که ساعت 11الی 12 میخوابد وساعت 6برای ادرار بیدار میکند خوب است؟
خیر