موپیروسین یک آنتیبیوتیک مشتق شده از فرآیند تخمیر باکتری سودوموناس فلورسنس است. ویژگی متمایز این دارو، مکانیسم اثر آن است که با مهار آنزیم ایزولوسیل انتقالدهنده اسید ریبونوکلئیک سنتتاز، سنتز پروتئین باکتری را متوقف میکند. به دلیل این مکانیسم خاص، مقاومت متقاطع بین موپیروسین و سایر آنتیبیوتیکهای رایج بسیار نادر است. این دارو عمدتاً بر باکتریهای گرم مثبت از جمله گونههای استافیلوکوک و استرپتوکوک موثر است.
موارد مصرف تایید شدهاین دارو برای درمان عفونتهای پوستی خاص و ریشهکنی باکتریهای ناقل در بینی تایید شده است:
۱. درمان زردزخم (ایمپتیگو)
- موپیروسین به عنوان خط اول درمان موضعی برای زردزخم ناشی از استافیلوکوک اورئوس و استرپتوکوک پیوژنز شناخته میشود.
- نکته بالینی برای پزشک: مطالعات بالینی نشان دادهاند که اثربخشی موپیروسین موضعی در درمان زردزخم محدود، با آنتیبیوتیکهای خوراکی برابری میکند، در حالی که عوارض جانبی سیستمیک بسیار کمتری دارد.
۲. عفونتهای ثانویه پوستی تروماتیک
- این دارو برای درمان عفونتهای ثانویه در ضایعات پوستی مانند بریدگیها، بخیهها یا خراشیدگیهای کوچک که دچار آلودگی باکتریایی شدهاند، تجویز میشود.
- نکته بالینی: این دارو باید فقط در ضایعاتی با طول حداکثر ۱۰ سانتیمتر یا مساحت ۱۰۰ سانتیمتر مربع استفاده شود. در صورت عدم مشاهده پاسخ درمانی ظرف ۳ تا ۵ روز، وضعیت بیمار باید مجدداً ارزیابی شود.
۳. ریشهکنی استافیلوکوک اورئوس در بینی
- پماد مخصوص داخل بینی موپیروسین برای حذف وضعیت ناقل بودن باکتری استافیلوکوک در بزرگسالان و کودکان استفاده میشود.
- نکته بالینی: این مورد به ویژه در کنترل عفونتهای بیمارستانی و پیش از جراحیهای حساس (مانند جراحیهای ارتوپدی یا قلب) برای کاهش خطر عفونتهای بعد از عمل کاربرد دارد.
موارد مصرف خارج برچسبپزشکان در شرایط بالینی خاص، از موپیروسین در موارد زیر نیز با نتایج مثبت استفاده میکنند:
۱. پیشگیری از عفونت در محل کاتترهای دیالیز
- در بیماران تحت دیالیز صفاقی یا همودیالیز، استفاده از موپیروسین در محل خروج کاتتر برای کاهش خطر عفونتهای خونی و التهاب صفاقی ناشی از استافیلوکوک اورئوس به کار میرود.
- توضیح بالینی: استفاده منظم و دورهای میتواند دفعات بروز عفونتهای جدی را در این بیماران حساس به شدت کاهش دهد.
۲. درمان کمکی در درماتیت عفونی شده
- در بیماریهایی مانند اگزما یا درماتیت آتوپیک که پوست دچار خراشیدگی ناشی از خارش شده و عفونت ثانویه بر آن سوار شده است، موپیروسین برای پاکسازی باکتریایی تجویز میشود.
۳. فولیکولیت باکتریایی
- برای درمان التهاب عفونی فولیکولهای مو که در اثر استافیلوکوک ایجاد شده است، به ویژه در موارد محدود و سطحی، از این دارو استفاده میشود.
۴. پیشگیری از عفونت در سوختگیهای جزئی
- در سوختگیهای درجه یک و دو بسیار محدود، برای جلوگیری از کلونیزاسیون باکتریها در محل آسیبدیده، از پماد موپیروسین استفاده میشود.
نکات کلیدی برای مدیریت بالینی توسط پزشک
- هشدار در مورد جذب سیستمیک: فرم پماد این دارو حاوی پلیاتیلن گلیکول است. در صورت استفاده بر روی سطوح وسیع پوستی یا زخمهای باز بزرگ، احتمال جذب این ماده و بروز سمیت کلیوی وجود دارد. بنابراین در بیماران با نارسایی کلیوی باید با احتیاط فراوان مصرف شود.
- مقاومت دارویی: استفاده طولانیمدت و بیرویه از موپیروسین میتواند منجر به ظهور سویههای مقاوم استافیلوکوک اورئوس شود. پزشک باید طول دوره درمان را به دقت محدود کرده و از مصرف آن به عنوان پیشگیری طولانیمدت (جز در موارد خاص دیالیز) خودداری کند.
- مصرف در غشاهای مخاطی: پماد معمولی موپیروسین نباید در داخل چشم یا غشاهای مخاطی حساس استفاده شود؛ برای داخل بینی فقط باید از فرم مخصوص داخل بینی استفاده کرد.