آزیترومایسین به دلیل فارماکوکینتیک منحصربهفرد خود، از جمله نفوذ بافتی بالا و نیمعمر طولانی داخل سلولی، جایگاه ویژهای در درمانهای سرپایی و بیمارستانی دارد. این دارو با اتصال به زیرواحد ۵۰اس ریبوزومی باکتری، سنتز پروتئین را مهار میکند. اثر آن معمولاً باکتریواستاتیک است، اما در غلظتهای بالا میتواند باکتریکش باشد.
موارد مصرف تایید شده
این بخش شامل اندیکاسیونهایی است که سازمان غذا و داروی آمریکا رسماً برای آزیترومایسین تایید کرده است. توضیحات ارائهشده بر نکات کلیدی بالینی برای مدیریت بیمار تمرکز دارد.
۱. تشدید حاد باکتریایی برونشیت مزمن (در بیماری انسدادی مزمن ریه)
- در بیماران مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه که دچار تشدید حاد علائم شدهاند، آزیترومایسین پوشش مناسبی علیه پاتوژنهای شایع تنفسی نظیر هموفیلوس آنفولانزا، موراکسلا کاتارالیس و استرپتوکوک پنومونیه ایجاد میکند. استفاده از این دارو به دلیل دوزاژ کوتاه مدت، پذیرش بیمار را افزایش میدهد.
۲. سینوزیت حاد باکتریایی
- در موارد سینوزیت حاد که منشا باکتریایی تشخیص داده شود، این دارو علیه همان پاتوژنهای معمول تنفسی موثر است. توجه بالینی بر این است که این دارو معمولاً خط اول درمان نیست و در صورت عدم پاسخ به درمانهای اولیه یا وجود حساسیت به بتا-لاکتامها مد نظر قرار میگیرد.
۳. پنومونی اکتسابی از جامعه
- آزیترومایسین یکی از ارکان اصلی درمان پنومونی اکتسابی از جامعه است، به ویژه برای پوشش پاتوژنهای آتیپیک (غیرمعمول). این دارو بر کلامیدوفیلا پنومونیه، مایکوپلاسما پنومونیه و لژیونلا پنومونیه بسیار موثر است. در بیماران بستری، اغلب به صورت ترکیبی با یک بتا-لاکتام (مانند سفتریاکسون) استفاده میشود تا پوشش وسیعتری ایجاد شود.
۴. فارنژیت و تونسیلیت
- این دارو به عنوان جایگزین در بیمارانی که به پنیسیلین حساسیت دارند، برای درمان عفونتهای ناشی از استرپتوکوک پیوژنز (گروه A) کاربرد دارد. نکته مهم بالینی این است که ماکرولیدها خط اول درمان فارنژیت نیستند و تنها در موارد آلرژی تیپ یک به پنیسیلین توصیه میشوند، زیرا مقاومت استرپتوکوکی به ماکرولیدها در برخی مناطق رو به افزایش است.
۵. عفونتهای بدون عارضه پوست و ساختار پوست
- در عفونتهای خفیف تا متوسط ناشی از استافیلوکوک اورئوس (حساس به متیسیلین) و استرپتوکوک پیوژنز یا آگالاکتیه کاربرد دارد. نفوذ بافتی بالای دارو در اینجا مزیت محسوب میشود.
۶. اورتریت و سرویسیت (کلامیدیایی و گنوکوکی)
- آزیترومایسین درمان انتخابی و بسیار موثر برای عفونتهای تناسلی ناشی از کلامیدیا تراکوماتیس است که معمولاً به صورت تک دوز تجویز میشود. همچنین برای عفونتهای ناشی از نایسریا گونوره آ نیز تایید شده است، هرچند دستورالعملهای جدیدتر CDC اغلب درمان ترکیبی (مثلاً با سفتریاکسون تزریقی) را برای پوشش گنوره آ و جلوگیری از مقاومت توصیه میکنند.
۷. بیماری زخم تناسلی (شانکروئید)
- این دارو برای درمان زخمهای تناسلی ناشی از هموفیلوس دوکرئی در مردان تایید شده است. پاسخ درمانی در زنان به اندازه مردان به اثبات نرسیده است.
۸. پیشگیری و درمان عفونت مایکوباکتریوم آویوم کمپلکس
- در بیماران مبتلا به عفونت پیشرفته HIV، آزیترومایسین به عنوان پروفیلاکسی اولیه (پیشگیری) یا در رژیمهای ترکیبی برای درمان عفونت منتشر مایکوباکتریوم آویوم کمپلکس استفاده میشود.
موارد مصرف خارج برچسب
این موارد شامل کاربردهایی است که در کتب مرجع معتبر و مقالات بالینی (مانند گایدلاینهای IDSA) توصیه شدهاند، اما در برچسب رسمی FDA ذکر نشدهاند.
۱. اسهال مسافرتی
- آزیترومایسین یکی از داروهای ارجح برای خوددرمانی تجربی در اسهال مسافرتی متوسط تا شدید است، بهویژه اگر سفر به مناطقی باشد که مقاومت به فلوروکینولونها در آنجا بالاست یا بیمار علائم اسهال خونی و تب داشته باشد. همچنین برای زنان باردار و کودکان انتخاب مناسبی است.
۲. تب تیفوئیدی (حصبه) و پاراتیفوئیدی
- در درمان عفونتهای ناشی از سالمونلا انتریکا (سروتیپ تیفی و پاراتیفی)، به ویژه در مناطقی که مقاومت چنددارویی شایع است، آزیترومایسین به عنوان یک گزینه خوراکی موثر شناخته میشود.
۳. سیاهسرفه (پرتوسیس)
- این دارو به عنوان خط اول برای درمان و همچنین پیشگیری (پروفیلاکسی) پس از تماس با فرد مبتلا به بوردتلا پرتوسیس توصیه میشود. مزیت آن نسبت به اریترومایسین، دوره درمان کوتاهتر و عوارض گوارشی کمتر است.
۴. شیگلوز
- در موارد عفونت با شیگلا که نیاز به آنتیبیوتیک داشته باشد (مانند بیماران نقص ایمنی یا علائم شدید)، آزیترومایسین به عنوان یک گزینه جایگزین برای فلوروکینولونها مطرح است.
۵. فیبروز سیستیک (اثرات ضدالتهابی)
- در بیماران مبتلا به فیبروز سیستیک که کلونیزاسیون مزمن سودوموناس آئروژینوزا دارند، آزیترومایسین به صورت طولانیمدت (مثلاً سه بار در هفته) تجویز میشود. مکانیسم اثر در اینجا بیشتر مربوط به خواص ضدالتهابی و تنظیمکنندگی ایمنی دارو است تا اثر مستقیم ضدباکتریایی، که منجر به بهبود عملکرد ریوی و کاهش حملات تشدید بیماری میشود.
۶. برونشکتازی (غیر فیبروز سیستیک)
- مشابه فیبروز سیستیک، در بیماران با برونشکتازی که دچار تشدیدهای مکرر میشوند، استفاده طولانی مدت آزیترومایسین میتواند با کاهش التهاب راههای هوایی، تعداد حملات را کاهش دهد.
۷. بابزیوز
- در درمان عفونت انگلی بابزیا میکروتی، آزیترومایسین معمولاً در ترکیب با آتوواکون به عنوان رژیم استاندارد استفاده میشود.
۸. پیشگیری از آندوکاردیت عفونی
- برای بیمارانی که در معرض خطر بالای آندوکاردیت هستند و قرار است تحت اقدامات دندانپزشکی قرار گیرند، در صورت وجود حساسیت به پنیسیلین یا آمپیسیلین، آزیترومایسین یک گزینه پروفیلاکسی مناسب است.
۹. گاستروپارزی (فلج معده)
- همانند اریترومایسین، آزیترومایسین نیز دارای اثرات پروکینتیک (افزایش حرکات دستگاه گوارش) است و گاهی در بیمارانی که تحمل اریترومایسین را ندارند برای کمک به تخلیه معده استفاده میشود، هرچند این کاربرد کمتر رایج است.
نکته پایانی برای پزشک:
همواره قبل از تجویز، تداخلات دارویی (به ویژه افزایش فاصله QT در نوار قلب) و سابقه کبدی بیمار را بررسی نمایید.
در حال مصرف آزیترومایسین برای عفونت بودم که قرصهایی که از قبل در اختیار داشتم به پایان رسید و یک ورق جدید تهیه کردم که با مصرف اولین قرص حالم شدیدا بد شد و بدنم شروع کرد به گزگز کردن و لرزش به طوری که نمیتونستم بخوابم یا بشینم و فقط باید راه میرفتم. شخص بیمار به ناچار از آنتیبیوتیک استفاده میکند و اینکه با مصرف آن بجای بهتر شدن دچار مشکلات ناراحتکننده شود بسیار حال را ناخوشایند کرده و اعتماد مردم به محصولات تولیدی را کمتر میکند. مصرف آزیترومایسین شرکت خوارزمی هیچ اثر جانبیای برای من نداشت ولی به محض مصرف اولین قرص شرکت کیمیدارو به شدت واکنش نشان دادم. حتی بعدا که یکی از اعضای خانواده از این قرص استفاده کرد گزگز کردن و سوزش پوست را تجربه کرد. سوال من این است که چرا برای یک محصول جنریک که توسط شرکتهای مختلف تولید میشود باید تا این حد تفاوت وجود داشته باشد؟ البته من اسمش رو تفاوت نمیگذارم بلکه نوعی سهلانگاری در رعایت بیخطر بودن محصولات بهداشتی پزشکی است. قبلا هم قرص مکمل زینک تهیه کرده بودم که قرصهای یک شرکت با دز مشابه باعث تهوع شدید من و اعضای خانواده شد ولی قرص یک شرکت دیگر به راحتی استفاده شد بدون هیچ مشکلی. نظارتها باید دقیقتر شود این متن را هم برای همین در اینجا مینویسم تا به نوعی به روند آزمون انسانی قرص آزیترومایسین دو شرکت خوارزمی و شرکت کیمیادارو کمک کرده باشم و همچنین در پیگیری خطرآفرین بودن آزیترومایسین شرکت کیمیدارو آگاهیرسانی کرده باشم. لطفا شما هم کوتاهی نفرمایید و هر طور که ممکن است مسئولین این شرکت و ناظرین را در جریان بگذارید تا ایراد پیش آمده برطرف شد. تشکر از وبسایت خوب و بخش نظردهی و امید به بهتر شدن محصولات ایرانی.