اریترومایسین یکی از قدیمیترین و شناختهشدهترین آنتیبیوتیکها از دسته ماکرولیدها است. این دارو به دلیل طیف گسترده فعالیت علیه باکتریهای گرم مثبت و برخی گرم منفی، همچنان در بالین کاربرد دارد، به ویژه به عنوان جایگزینی برای پنیسیلین در بیماران حساس. این راهنمای جامع بر اساس منابع بالینی بینالمللی برای استفاده پزشکان تدوین شده است.
۱. موارد مصرف تأیید شدهموارد مصرف تأیید شده اریترومایسین عمدتاً شامل عفونتهای تنفسی، پوستی، عفونتهای مقاربتی و پروفیلاکسی در نوزادان است:
الف. عفونتهای تنفسی
توضیحات کاربردی و بالینی: - پنومونی (عفونت ریه) با عامل غیرمعمول: اریترومایسین به طور مؤثری علیه پاتوژنهای تنفسی غیرمعمول (آتیپیک) مانند مایکوپلاسما پنومونیه و کلامیدیا پنومونیه فعالیت دارد. این امر آن را به گزینهای برای پنومونی اکتسابی از جامعه تبدیل میکند.
- سیاهسرفه: اریترومایسین برای درمان یا ریشهکن کردنبوردتلا پرتوسیس و جلوگیری از انتقال در افراد تماس یافته، استفاده میشود.
- عفونتهای گلو و سینوس: درمان جایگزین در موارد عفونتهای استرپتوکوکی (مانند فارنژیت) در بیمارانی که به پنیسیلین حساسیت دارند.
ب. عفونتهای پوستی و بافت نرم
- توضیحات کاربردی و بالینی: اریترومایسین علیه بسیاری از ارگانیسمهای گرم مثبت که اغلب در عفونتهای پوستی دخیل هستند (مانند استافیلوکوک و استرپتوکوک) مؤثر است و برای درمان عفونتهای خفیف تا متوسط پوستی استفاده میشود.
ج. عفونتهای مقاربتی
توضیحات کاربردی و بالینی: - عفونتهای کلامیدیایی: درمان کلامیدیای تناسلی غیرگونوکوکی، به ویژه در بیمارانی که تتراسایکلینها را تحمل نمیکنند یا در دوران بارداری (جایی که تتراسایکلین منع مصرف دارد).
- سیفلیس: به عنوان یک گزینه جایگزین در بیماران مبتلا به سیفلیس اولیه، ثانویه یا نهفته اولیه که به پنیسیلین حساسیت شدید دارند.
د. پروفیلاکسی در نوزادان و چشمپزشکی
توضیحات کاربردی و بالینی: - کرم چشمی اریترومایسین: به طور روتین برای پیشگیری از عفونت چشم نوزادان ناشی از نیسریا گونوره یا کلامیدیا تراکوماتیس استفاده میشود.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب اثرات اریترومایسین فراتر از خاصیت آنتیبیوتیکی آن گسترش یافته و شامل فعالیت به عنوان یک عامل تحریککننده حرکات دستگاه گوارش (پروکینتیک) میشود:
الف. عامل پروکینتیک
توضیحات کاربردی و بالینی: - مکانیسم عمل: اریترومایسین از طریق تقلید اثر هورمون گوارشی موتیلین، یک تحریککننده قوی گیرندههای موتیلین در لوله گوارش است. این فعالسازی منجر به انقباضات قوی معده و افزایش تخلیه معده میشود.
موارد استفاده بالینی: - گاستروپارزی (فلج معده): در بیمارانی که تخلیه تأخیری معده دارند (اغلب در دیابتیها یا پس از جراحی)، برای بهبود تهوع، استفراغ و احساس سیری زودرس به کار میرود.
- آمادهسازی قبل از آندوسکوپی: برای پاکسازی سریع محتویات معده در بیمارانی که خونریزی حاد دستگاه گوارش فوقانی دارند و نیاز به آندوسکوپی اورژانسی دارند تا دید آندوسکوپیست بهبود یابد.
ب. آکنه ولگاریس شدید مقاوم
توضیحات کاربردی و بالینی: - مکانیسم عمل: اریترومایسین خوراکی دارای خواص ضدالتهابی است و به کاهش کلونیزاسیون باکتریایی (به ویژه پروپیونی باکتریوم آکنه) در فولیکولهای مو کمک میکند.
- اهمیت بالینی: اگرچه تتراسایکلینها (مانند داکسی سایکلین) اغلب ارجح هستند، اما اریترومایسین به ویژه در دوران بارداری (جایی که تتراسایکلین منع مصرف دارد) یا در بیمارانی که سایر آنتیبیوتیکها را تحمل نمیکنند، برای درمان آکنه التهابی متوسط تا شدید استفاده میشود. درمان موضعی آن نیز همچنان رایج است.
ج. اریتروملاسیا
- توضیحات کاربردی و بالینی: این سندرم نادر با قرمزی، درد شدید سوزاننده و گرمی اندامها (اغلب پاها) مشخص میشود. در برخی از گزارشهای موردی، اریترومایسین خوراکی (به طور عمده به دلیل اثرات وازوپرسور یا تداخل با عملکرد سروتونین) توانسته است علائم را بهبود بخشد، اگرچه این یک درمان استاندارد نیست.