رپاگلینید دارویی از دسته مگلیتینیدها است که برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ به کار میرود. این دارو یک ترشحکننده کوتاه اثر انسولین است که با تحریک سلولهای بتا در لوزالمعده (پانکراس) باعث ترشح انسولین میشود. زمان شروع اثر سریع و مدت اثر کوتاه آن، رپاگلینید را به یک انتخاب مناسب برای کنترل افزایش قند خون پس از صرف وعدههای غذایی تبدیل کرده است.
موارد مصرف تایید شده تکدرمانی:
- رپاگلینید به عنوان یک کمکدرمانی در کنار رژیم غذایی و ورزش برای کاهش قند خون در بیمارانی که هیپرگلیسمی (قند خون بالا) آنها تنها با رژیم غذایی، کاهش وزن و ورزش به طور رضایتبخش کنترل نمیشود، استفاده میشود.
- کاربرد بالینی: این روش برای بیمارانی مناسب است که کنترل قند خون آنها نامطلوب است، اما هنوز نیازی به درمان ترکیبی ندارند. به دلیل شروع اثر سریع و نیمهعمر کوتاه، برای بیمارانی که الگوی غذایی نامنظمتری دارند یا در معرض خطر هیپوگلیسمی (افت قند خون) در فواصل طولانیتر بین وعدههای غذایی هستند، میتواند گزینهای بهتر از سولفونیلاورهها باشد.
درمان ترکیبی:
- رپاگلینید میتواند در ترکیب با متفورمین به منظور کاهش قند خون در بیمارانی که هیپرگلیسمی آنها با رژیم غذایی، ورزش و متفورمین به تنهایی به طور رضایتبخش کنترل نمیشود، استفاده شود.
- کاربرد بالینی: این ترکیب در بیمارانی استفاده میشود که علیرغم دریافت حداکثر دوز قابل تحمل متفورمین، همچنان دچار هیپرگلیسمی و به ویژه افزایش قند خون پس از غذا هستند. در این حالت، دوز متفورمین باید حفظ شده و رپاگلینید قبل از هر وعده غذایی اضافه شود.
- در برخی منابع، ترکیب آن با روزیگلیتازون نیز برای بیمارانی که عدم تحمل به متفورمین دارند یا متفورمین منع مصرف دارد و کنترل قند خون آنها با تکدرمانی روزیگلیتازون یا رپاگلینید کافی نیست، ذکر شده است.
ملاحظات مهم کاربردی برای پزشکان - زمان مصرف: رپاگلینید باید قبل از غذا (معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از شروع وعده) مصرف شود تا بیشترین تأثیر را بر روی کاهش قند خون پس از غذا داشته باشد.
- حذف دوز: به بیماران تأکید کنید که در صورت حذف یک وعده غذایی، دوز مربوط به آن وعده رپاگلینید را نیز حذف کنند تا خطر هیپوگلیسمی کاهش یابد.
- بیماران کلیوی: رپاگلینید از طریق متابولیسم کبدی عمدتاً دفع میشود و نه کلیوی. بنابراین، برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی شدید (کراتینین کلیرانس ۲۰ تا ۴۰ میلیلیتر در دقیقه)، با وجود اینکه دفع آهستهتر میشود، معمولاً با دوز شروع کم (مثلاً ۰.۵ میلیگرم قبل از هر وعده) نسبت به داروهایی مانند سولفونیلاورهها ایمنتر تلقی میشود و تنظیم دوز کمتری نیاز دارد.
- بیماران کبدی: در نارسایی کبدی باید با احتیاط فراوان و پایش دقیقتر قند خون استفاده شود، زیرا حذف دارو از بدن ممکن است کندتر شده و خطر هیپوگلیسمی افزایش یابد.
- خطر قلبی-عروقی: در برخی مطالعات، در صورت مصرف همزمان رپاگلینید با انسولین NPH، افزایش بروز سندرم حاد عروق کرونر گزارش شده است، بنابراین توصیه میشود از مصرف همزمان آن با انسولین خودداری شود.
موارد مصرف خارج برچسب - در حال حاضر، منابع معتبر بینالمللی، مورد مصرف خارج از برچسب مشخص و بالینی پرکاربردی برای رپاگلینید مشابه سایر داروهای دیابت گزارش نکردهاند. تمامی کاربردهای درمانی اصلی این دارو در چارچوب درمان دیابت نوع ۲ و به شرح موارد مصرف تایید شده (تکدرمانی یا ترکیبی) قرار میگیرد.
- توضیح کاربردی برای پزشک: عدم وجود کاربرد خارج از برچسب رایج، به دلیل ماهیت عملکرد دارویی آن به عنوان یک محرک مستقیم و کوتاه اثر ترشح انسولین است. مکانیسم عمل آن (ترشح انسولین متناسب با وعده غذایی) کاربرد آن را به طور محکم به مدیریت قند خون مرتبط با غذا در دیابت نوع ۲ محدود میکند و کاربرد دیگری خارج از این حوزه ندارد.