سیکلوسپورین یک پپتید حلقوی طبیعی با خواص سرکوب‌کنندگی انتخابی سیستم ایمنی است. این دارو به طور عمده با مهار فعالیت کلسی‌نورین، از فعال شدن سلول‌های T (به ویژه تولید اینترلوکین-۲) جلوگیری می‌کند و به این ترتیب، پاسخ ایمنی را تعدیل می‌سازد.
موارد مصرف تأیید شده:موارد مصرف سیکلوسپورین، عمدتاً در زمینه‌های پیوند اعضا و مدیریت بیماری‌های التهابی و خودایمنی شدید، به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
۱. پیوند اعضا
پیشگیری از رد پیوند: این مهم‌ترین و شایع‌ترین کاربرد سیکلوسپورین است. این دارو به عنوان بخشی از یک رژیم سرکوب‌کننده ایمنی چند دارویی (معمولاً همراه با کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدتکثیر) برای جلوگیری از رد پیوند در موارد زیر استفاده می‌شود:
- پیوند کلیه
- پیوند کبد
- پیوند قلب
- پیوند ریه و پانکراس
درمان رد پیوند: گاهی برای درمان رد پیوند حاد در بیمارانی که به داروهای خط اول (مانند کورتیکواستروئیدهای دوز بالا) پاسخ نداده‌اند، به کار می‌رود.
۲. بیماری‌های خودایمنی غیر پیوندی (Autoimmune Disorders)
سیکلوسپورین برای درمان اشکال شدید و مقاوم به درمان‌های اولیه در برخی بیماری‌های خودایمنی تأیید شده است.
- آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis - RA): برای درمان RA شدید و فعال در بیمارانی که به مِتوتِرِکسات (Methotrexate) پاسخ کافی نداده‌اند، یا نسبت به آن عدم تحمل دارند.
- پسوریازیس (Psoriasis): برای مدیریت پسوریازیس شدید، ناتوان‌کننده و مقاوم به درمان‌های متعارف (مانند داروهای موضعی، فتوتراپی یا درمان‌های سیستمیک دیگر). درمان معمولاً به صورت دوره‌های کوتاه مدت تجویز می‌شود.
- سندرم نفروتیک (Nephrotic Syndrome): برای القاء یا حفظ بهبود (Remission) در بیمارانی که به کورتیکواستروئیدها مقاوم هستند یا به دلیل عوارض جانبی نمی‌توانند از دوزهای بالای استروئید استفاده کنند. این مورد شامل اشکال خاص مانند گلومرولواسکلروز فوکال سگمنتال (FSGS) نیز می‌شود.
- یووئیت غیر عفونی (Noninfectious Uveitis): برای درمان یووئیت میانی یا خلفی فعال که بینایی را تهدید می‌کند و منشأ عفونی ندارد، یا برای حفظ بهبود در مواردی که نیاز به استروئیدهای سیستمیک طولانی‌مدت وجود دارد.
- درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis): برای درمان درماتیت آتوپیک شدید که نیاز به درمان سیستمیک دارد.
موارد مصرف خارج از برچسب :
سیکلوسپورین در بسیاری از شرایط التهابی و خودایمنی دیگر، به ویژه مواردی که به درمان‌های خط اول پاسخ نمی‌دهند، به صورت گسترده خارج از برچسب تجویز می‌شود.
۱. بیماری‌های گوارشی
- کولیت اولسراتیو حاد شدید (Severe Acute Ulcerative Colitis - UC): به عنوان یک عامل نجات‌دهنده (Salvage Therapy) در بیمارانی که دچار شعله‌ور شدن شدید UC هستند و به کورتیکواستروئیدهای داخل وریدی پاسخ نمی‌دهند، برای جلوگیری از کولکتومی فوری.
- بیماری کرون (Crohn's Disease): برای درمان موارد شدید و مقاوم به درمان درگیری‌های فیستوله‌دار یا حاد کولون.
۲. بیماری‌های پوستی و درماتولوژی (Dermatologic Conditions)
- پیودرما گانگرنوزوم (Pyoderma Gangrenosum): به ویژه در بیمارانی که به کورتیکواستروئیدها پاسخ نمی‌دهند یا منع مصرف دارند.
- لیکن پلانوپیلاریس و آلوپسی آره‌آتای شدید (Severe Alopecia Areata and Lichen Planopilaris): برای مدیریت ریزش موی ناشی از خودایمنی در موارد شدید و مقاوم.
۳. بیماری‌های کلیوی و روماتولوژی
- آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic Arthritis): در بیمارانی که به درمان‌های بیولوژیک یا داروهای ضد روماتیسم اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) پاسخ نداده‌اند.
- واسکولیت‌های خودایمنی (Autoimmune Vasculitis): در برخی اشکال واسکولیت سیستمیک که نیاز به سرکوب سریع ایمنی دارند.
- گلومرولونفریت غشایی (Membranous Nephropathy - MN): در موارد مقاوم به درمان به منظور کاهش پروتئینوری.
۴. هماتولوژی
- آنمی آپلاستیک شدید (Severe Aplastic Anemia - SAA): به عنوان بخشی از درمان سرکوب‌کننده ایمنی، اغلب در ترکیب با آنتی‌تیموسیت گلوبولین (ATG)، در بیمارانی که واجد شرایط پیوند مغز استخوان نیستند.
- سندرم میلودیسپلاستیک (MDS) با هیپوپلازی مغز استخوان: در زیرگروه‌های خاصی از MDS که پاتوژنز خودایمنی دارند.
۵. سایر موارد (Miscellaneous)
- درمان بیماری میزبان علیه پیوند (Graft-versus-Host Disease - GVHD): به طور گسترده در پیوند سلول‌های بنیادی خونساز، هم برای پیشگیری و هم برای درمان GVHD حاد و مزمن استفاده می‌شود.
- میاستنی گراویس (Myasthenia Gravis): در موارد شدید یا مقاوم به درمان استروئیدی.
نکته تخصصی در مصرف خارج از برچسب: تجویز سیکلوسپورین برای موارد خارج از برچسب، اغلب بر اساس شواهد مطالعات کوچک‌تر، گایدلاین‌های تخصصی و تجربه بالینی انجام می‌شود و همواره نیازمند پایش دقیق سطح خونی دارو (Trough Level) و عملکرد کلیه است.
سلام، تاثیر کپسول ۵۰ ساندیمون برای کسانی که پیوند کلیه دارند چند ساعت است؟ ۱۲ ساعت، ۲۴ ساعت یا بیشتر؟ ممنون میشم اگه کسی جواب پزشکی بدهد.