سیکلوسپورین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف سیکلوسپورین

سايكلوسپورين درجلوگيري از رد پيوند كليه، كبد، قلب يا ساير اعضاي بدن همراه كورتيكوستروئيدها مصرف مي شود. اين دارو همچنين براي درمان رد پيوند مزمن(در بيماراني كه قبلاً تحت درمان با كاهنده سيستم ايمني بوده اند)، درمان آرتريت روماتوئيد حاد، درماتيت آتوپيك و پسوريازيس شديد(در صورت عدم پاسخ مناسب يا عدم تحمل نسبت به داروهاي سيستميك قبلي) و درمان سندرم نفروتيك به كار مي رود.

مکانیسم اثر سیکلوسپورین

با مهار قابل برگشت و اختصاصي لنفوسيت ها در فاز GO و G1چرخه سلولي، باعث مهار لنفوسيت هاي كمكي و مهاري مي شود و توليد IL-2 و فاكتور رشد لنفوسيت هاي T را نيز مهار مي كند.

فارماکوکینتیک سیکلوسپورین

جذب اين دارو از دستگاه گوارش متغير و حدود 30 درصد است. متابوليسم شديد كبدي دارد و نيمه عمر آن در كودكان حدود 7 ساعت و در بزرگسالان حدود 19 است و به طور عمده از طريق صفرا و مدفوع دفع مي شود.

منع مصرف سیکلوسپورین

در صورت حساسيت به يكي از اجزاء فرآورده، پرفشاري خون كنترل نشده يا بدخيمي ها نبايد مصرف شود.

عوارض جانبی سیکلوسپورین

*
عوارض شایع (%10<):
قلبی عروقی: افزایش فشارخون، ادم
سیستم اعصاب مرکزی: سردرد، خواب رفتگی اندام
پوستی: هایپرتریکوزیس (پرمویی)
غدد درون ریز و متابولیسم: هیرسوتیسم (پرمویی)، افزایش تری گلیسرید خون، بیماری دستگاه تناسلی زنان
گوارشی: تهوع، اسهال، هایپرپلازی لثه، درد شکمی، سوء هاضمه
ادراری تناسلی: عفونت مجاری ادراری
عفونت: افرایش احتمال ابتلا به عفونت، عفونت ویروسی
عصبی، عضلانی و اسکلتی: لرزش، گرفتگی پا
کلیوی: افزایش کراتینین سرم، بی کفایتی کلیوی
تنفسی: عفونت مجاری تنفسی فوقانی

فقط پیوند کلیه، کبد و قلب:
اکثرا ≤ 2% :
قلبی عروقی: درد قفسه سینه، گرگرفتگی، ترومبوز مویرگ های گلومرولی، سکته قلبی
سیستم اعصاب مرکزی: تشنج، اضطراب، گیجی، لتارژی، احساس سوزن سوزن شدن
پوستی: عفونت پوستی، آکنه ولگاریس، بیماری ناخن (شکنندگی ناخن)، شکنندگی مو، تعریق شبانه، خارش
غدد درون ریز و متابولیسم: ژینکوماستی، افزایش قند خون، کاهش منیزیم خون، کاهش وزن
گوارشی: استفراغ، بی اشتهایی، آفت دهانی، یبوست، اختلال در بلع، گاستریت، سکسکه، پانکراتیت
ادراری تناسلی: خون در ادرار
هماتولوژی و انکولوژی: لکوپنی، لنفوم، آنمی، ترومبوسیتوپنی، خونریزی ناحیه فوقانی دستگاه گوارش
کبدی: سمیت کبدی
عفونت: عفونت قارچی موضعی، بیماری سیتومگالوویروس، سپتی سمی، آبسه، عفونت قارچی
عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل، درد عضلات، ضعف
چشمی: کونژنکتیویت، اختلالات بینایی
گوشی: کاهش شنوایی، وزوزگوش
تنفسی: سینوزیت، پنومونی
متفرقه: تب

فقط آرتریت روماتوئید:
اکثرا 3-1% :
قلبی عروقی: درد قفسه سینه، آریتمی قلبی، صداهای غیرطبیعی قلبی، نارسایی قلبی، سکته قلبی، ایسکمی محیطی
سیستم اعصاب مرکزی: سرگیجه، درد، بی خوابی، افسردگی، میگرن، اضطراب، خواب آلودگی، احساسات ناپایدار، هیپوستزی (اختلال حس لامسه)، فقدان تمرکز، کسالت، نوروپاتی، عصبانیت، پارانویا یا بدگمانی
پوستی: سلولیت، واکنش پوستی، درماتیت، افزایش تعریق، تغییر رنگ پوست، اگزما، انانتما (بثورات سطوح مخاطی)، فولیکولیت، بیماری ناخن، خارش، کهیر، خشکی پوست
غدد درون ریز و متابولیسم: اختلالات قاعدگی، کاهش میل جنسی، دیابت ملیتوس، گواتر، گرگرفتگی، افزایش پتاسیم خون، افزایش اوریک اسید خون، کاهش قندخون، افزایش میل جنسی، افزایش وزن، کاهش وزن
گوارشی: استفراغ، نفخ، التهاب لثه، یبوست، اختلال چشایی، اختلال در بلع، بزرگ شدن غدد بزاقی، بادگلو، التهاب مری، زخم معده، گاستریت، گاستروانتریت، خونریزی لثه، التهاب زبان، زخم گوارشی، بیماری زبان، خشکی دهان
ادراری تناسلی: لکوره (ترشح زرد یا سفید واژن)، فیبروآدنوز پستان، خون در ادرار، درد پستان، شب ادراری، اختلالات ادراری، بی اختیاری ادرار، فوریت ادرار، خونریزی رحمی
هماتولوژی و انکولوژی: پورپورا، آنمی، سرطان، لکوپنی، لنفادنوپاتی
کبدی: افزایش بیلی روبین خون
عفونت: آبسه (کلیوی)، عفونت باکتریایی، کاندیدیاز، عفونت قارچی، عفونت هرپس سیمپلکس، زونا، عفونت ویروسی
عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل، شکستگی استخوان، دررفتگی، درد عضلات، سفتی، کیست سینوویال، بیماری تاندون، ضعف
چشمی: آب مروارید، کونژکتیویت، درد چشم، اختلالات بینایی
گوشی: وزوز گوش، ناشنوایی، اختلالات وستیبولار
کلیوی: آبسه (کلیوی)، افزایش BUN، پرادراری، پیلونفریت
تنفسی: سرفه، تنگی نفس، سینوزیت، صداهای غیرطبیعی تنفسی، برونکواسپاسم، خون دماغ، التهاب لوزه

فقط پسوریازیس:
اکثرا 3-1% :
قلبی عروقی: درد قفسه سینه، گرگرفتگی
سیستم اعصاب مرکزی: اختلالات روانی، درد، سرگیجه، بی خوابی، عصبانیت
پوستی: آکنه ولگاریس، فولیکولیت، هایپرکراتوز، خارش، راش پوستی، خشکی پوست
غدد درون ریز و متابولیسم: گرگرفتی
گوارشی: باد کردن شکم، یبوست، خونریزی لثه، افزایش اشتها
ادراری تناسلی: تکرر ادرار
هماتولوژی و انکولوژی: اریتروسیت غیرطبیعی، تغییر عملکرد پلاکت، اختلالات انعقاد خون، سرطان، افزایش احتمال خونریزی غیرطبیعی
کبدی: افزایش بیلی روبین خون
عصبی عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل
چشمی: اختلالات بینایی
تنفسی: علایم شبه آنفولانزا، برونکواسپاسم، سرفه، تنگی نفس، رینیت، عفونت مجاری تنفسی
متفرقه: تب

تداخلات دارویی سیکلوسپورین

*مشخصات کلی تداخلات:
- سوبسترای CYP3A4
- سوبسترای P-gp
- مهارکننده CYP3A4 (متوسط)
- مهارکننده BCRP
- مهارکننده BSEP
- مهارکننده OATP1B1 (قوی)
- مهارکننده OATP1B3 (قوی)
- مهارکننده P-gp (قوی)
- عامل محلول در چربی
- تشدید هایپرگلایسمی
- تشدید هایپرکالمی
- تشدید اثرات افزاینده فشارخون
- عامل سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- کاهش آستانه تشنج
- تشدید سمیت کلیوی

تداخلات رده X (پرهیز):
آلیسکایرن، آسوناپرویر، آتورواستاتین، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، بیلاستین، بوسنتان، کلادریبین، کانیواپتان، دی سولفیرام، دروندارون، الاگولیکس، الاگولیکس/ استرادیول/ نوراتیندرون، انزالوتامید، اپلرنون، فوسکارنت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، آب گریپ‌فروت، گرازوپرویر، ایدلالیسیب، لاسمیدیتان، لرکانیدیپین، لوواستاتین، لوماکافتور و ایواکافتور، متوتری‌مپرازین، میفامورتید، میفپریستون، ناتالیزومب، اوزانیمود، پازوپانیب، پیمکرولیموس، پیموزاید، پیتاواستاتین، دیورتیک های نگهدارنده پتاسیم، روفناسین، ریمگپنت، سیمپرویر، سیمواستاتین، تاکرولیموس (سیستمیک و موضعی)، توپوتکان، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)، وین کریستین (لیپوزومال)، وکسیلاپرویر

کاهش اثرات داروها توسط سیکلوسپورین:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، الترومبوپگ، گلی‌بوراید، میفامورتید، مایکوفنولات، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن‌ (غیرفعال)، واکسن (زنده)

کاهش اثرات سیکلوسپورین توسط داروها:
آدالیمومب، آرمودافینیل، آسکوربیک اسید، باربیتورات ها، بوسنتان، کاربامازپین، کولسولام، سیکلوفسفامید، القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، دگزامتازون (سیستمیک)، اکیناسه، افاویرنز، انزالوتامید، اردافیتینیب، مشتقات فیبریک اسید، فوس فنی‌توئین، گریزئوفولوین، ایمی‌پنم، ایوسیدنیب، متیل پردنیزولون، مترلپتین، میتوتان، مودافینیل، مولتی ویتامین/ فلوراید (حاوی ویتامین های آ، دی و ای)، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی ویتامین های آ، دی، ای، کا، فولات و آهن)، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی ویتامین های آ، ای و بدون آهن)، نفسیلین، ارلیستات، فنی‌توئین، پردنیزولون (سیستمیک)، پردنیزون، پروبوکول، پیرازینامید، مشتقات ریفامایسین، ساریلومب، سولامر، سیلتوکسیمب، آنالوگ‌های سوماتوستاتین، گیاه علف چای، سولفین پیرازون، آنتی‌بیوتیک‌های سولفونامیدی، توسیلیزومب، ویتامین ای (سیستمیک)

افزایش اثرات داروها توسط سیکلوسپورین:
آفاتینیب، آلیسکایرن، آلپلیسیب، آمبریسنتان، آسوناپرویر، آتورواستاتین، باریستینیب، بتریکسابان، بیلاستین، بوسنتان، مسدودکننده ‌های کانال کلسیمی (دی هیدروپیریدینی و غیردی‌هیدروپیریدینی)، کاسپوفونژین، سلیپرولول، کولیک اسید، کلشی سین، دابیگاتران اتکسیلات، دگزامتازون (سیستمیک)، دیگوکسین، دوفتیلید، دوکسوروبیسین (متداول)، دروندارون، ادوکسابان، الاگولیکس، الاگولیکس/ استرادیول/ نوراتیندرون، الوکسادولین، اتوپوزاید، اتوپوزاید فسفات، اورولیموس، ازتیمیب، مشتقات فیبریک اسید، فیماسارتان، فینگولیمود، فلیبانسرین، فلوواستاتین، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، گرازوپرویر، ایمی‌پنم، لاروترکتینیب، لفامولین، لفلونامید، لمبورکسانت، لرکانیدیپین، لترموویر، لومیتاپید، دیورتیک های لوپ، لوواستاتین، لوماتپرون، متوترکسات، متوتری‌مپرازین، متیل پردنیزولون، ماینوکسیدیل (سیستمیک و موضعی)، میتوزانترون، نالدمدین، نالوکسگل، ناتالیزومب، نراتینیب، داروهای مسدودکننده عصبی-عضلانی، نیمودیپین، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، اوبتیکولیک اسید، اوزانیمود، پازوپانیب، سوبستراهای P-gp/ABCB1، پیموزاید، پیتاواستاتین، پراواستاتین، پردنیزولون (سیستمیک)، پردنیزون، مهارکننده‌های پروتئاز، پروکالوپراید، رانولازین، رپاگلینید، روفناسین، ریفاکسیمین، ریمگپنت، رزوواستاتین، سیلودوسین، سیمپرویر، سیمواستاتین، سیپونیمود، سیرولیموس، تاکرولیموس (سیستمیک و موضعی)، تالازوپاریب، تگاسرود، تیکاگرلور، توفاسیتینیب، تولبوتامبد، توپوتکان، تریازولام، آبروگپنت، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)، ونتوکلاکس، وین کریستین (لیپوزومال)، وکسیلاپرویر

افزایش اثرات سیکلوسپورین توسط داروها:
استازولامید، آلوپورینول، آمینوگلیکوزیدها، آمیودارون، آمفوتریسین بی، آندروژن ها، مسدودکننده ‌های گیرنده آنژیوتانسین II، داروهای ضد قارچ (مشتقات آزول؛ سیستمیک)، اپرپیتانت، آزیترومایسین (سیستمیک)، مسدودکننده ‌های کانال کلسیمی (دی هیدروپیریدینی و غیردی‌هیدروپیریدینی)، کارودیلول، کاسپوفونژین، کلرامفنیکل (سیستمیک)، کلادریبین، کلاریترومایسین، کلوفازیمین، کانیواپتان، مهارکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دنوزومب، دگزامتازون (سیستمیک)، دی سولفیرام، درونابینول، دوولیسیب، اپلرنون، اردافیتینیب، اریترومایسین (سیستمیک)، ازتیمیب، فلوکونازول، فوس اپرپیتانت، فوسکارنت، فوس نتوپیتانت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، گان‌سیکلوویر/ والگان‌سیکلوویر، گلی‌بوراید، آب گریپ‌فروت، هیدروکسی‌کلرکین، ایدلالیسیب، ایماتینیب، ایمی‌پنم، اینبلیزومب، ایزاووکونازونیوم سولفات، ایواکافتور، لاروترکتینیب، لاسمیدیتان، لرکانیدیپین، لترموویر، لوماکافتور و ایواکافتور، ملفالان، متوترکسات، متیل پردنیزولون، متوکلوپرامید، مترلپتین، میفپریستون، نتوپیتانت، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، نورفلوکساسین، اوکرلیزومب، اومبیتاسویر/ پاریتاپرویر/ ریتوناویر، اومبیتاسویر/ پاریتاپرویر/ ریتوناویر/ داسابوویر، امپرازول، پالبوسیکلیب، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پیمکرولیموس، دیورتیک های نگهدارنده پتاسیم، پراواستاتین، پردنیزولون (سیستمیک)، پردنیزون، مهارکننده‌های پروتئاز، کینوپریستین، رانولازین، ریتوناویر، روفلومیلاست، سیمپرویر، سیرولیموس، استریپنتول، آنتی‌بیوتیک‌های سولفونامیدی، تاکرولیموس (سیستمیک و موضعی)، تلیترومایسین، تمسیرولیموس، تراستوزومب

تداخل با غذا:
آب گریپ‌فروت غلظت سرمی سیکلوسپورین را افزایش می‌دهد.
راهکار: از مصرف هم‌زمان آب گریپ‌فروت و سیکلوسپورین خوراکی پرهیز شود.

هشدار ها سیکلوسپورین

1. در صورت وجود عفونت هاي ويروسي يا باكتريائي و عيب كار كبد يا كليه بايد با احتياط مصرف شود.
2. در صورت بروز عيب كار كليه طي درمان، مقدار مصرف دارو بايد كاهش يابد.

توصیه های دارویی سیکلوسپورین

1. بيماران مصرف كننده سيكلوسپورين بايد تحت نظر كامل پزشك باشند.
2. اندازه گيري غلظت سرمي سيكلوسپورين، كرآتينين، BUN و اسيد اوريك طي درمان با دارو ضروري است.
3. در صورت بروز هر نوع عفونت بايد درمان آن سريعاً انجام شود. ممكن است به كاهش مقدار مصرف سيكلوسپورين نياز باشد.
4. در صورت ظهور علائم رد پيوند بايد مقدار مصرف افزايش داده شود.
5. كودكان ممكن است به مقدار مصرف بيشتري از دارو نياز داشته باشند.
6. در سوء جذب ممكن است جذب خوراكي دارو كاهش يابد.
7. افزايش فشار خون ناشي از اين دارو را مي توان با تجويز داروهاي ضدفشار خون بالا كاهش داد. ولي به دليل اينكه سيكلوسپورين پتاسيم خون را افزايش مي دهد، از مدرهاي نگهدارنده پتاسيم نبايد استفاده شود.