ریسپریدون یک داروی ضد روانپریشی غیر معمول است که به طور گستردهای برای مدیریت طیف وسیعی از اختلالات روانی استفاده میشود. این دارو با متعادل کردن سطوح دوپامین و سروتونین در مغز، به بهبود تفکر، خلق و خو و رفتار کمک میکند.
۱. موارد مصرف تایید شده (برای پزشک و بالینی)این موارد مصرف توسط مراجع بینالمللی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا تایید شدهاند:
درمان شیزوفرنی
- توضیح کاربردی: ریسپریدون برای درمان علائم حاد و همچنین درمان نگهدارنده در بزرگسالان و نوجوانان (۱۳ سال و بالاتر) تایید شده است.
- نکته بالینی: این دارو به ویژه در کاهش علائم مثبت مانند توهم و هذیان موثر است. فرم تزریقی طولانی اثر آن نیز برای درمان و نگهداری بیماران بزرگسال مبتلا به شیزوفرنی که مشکل در پایبندی به مصرف روزانه داروهای خوراکی دارند، یک گزینه بالینی مهم محسوب میشود.
درمان دورههای حاد شیدایی یا مختلط مرتبط با اختلال دوقطبی نوع یک
- توضیح کاربردی: ریسپریدون به صورت تکدرمانی یا درمان کمکی همراه با داروهایی نظیر لیتیوم یا والپروات برای دورههای شیدایی یا مختلط حاد در بزرگسالان تایید شده است. همچنین به صورت تکدرمانی برای کودکان و نوجوانان (۱۰ سال و بالاتر) نیز کاربرد دارد.
- نکته بالینی: این دارو به کنترل سریع علائم حاد شیدایی، از جمله بیقراری، خلق و خوی تحریکپذیر و افزایش فعالیت روانی حرکتی، کمک میکند. فرم تزریقی طولانی اثر نیز برای درمان نگهدارنده اختلال دوقطبی در بزرگسالان تایید شده است.
درمان تحریکپذیری مرتبط با اختلال طیف اوتیسم
- توضیح کاربردی: ریسپریدون برای مدیریت تحریکپذیری در کودکان و نوجوانان (۵ تا ۱۶ سال) که با اختلال اوتیسم مرتبط است، شامل پرخاشگری به دیگران، خودزنی عمدی، عصبانیت شدید و تغییرات سریع خلقی، تایید شده است.
- نکته بالینی: در این جمعیت، دوز شروع باید پایین باشد و به آرامی افزایش یابد. هدف درمانی، کاهش رفتارهای آسیبزننده و پرخاشگرانه است تا کیفیت زندگی فرد و خانواده بهبود یابد.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب (برای پزشک و بالینی)اگرچه این موارد توسط مراجع بینالمللی به طور رسمی تایید نشدهاند، اما در عمل بالینی و بر اساس شواهد تحقیقاتی موجود به کار میروند:
درمان علائم رفتاری و روانی زوال عقل (دمانس)
- توضیح کاربردی: ریسپریدون به طور گستردهای برای مدیریت علائمی نظیر بیقراری، پرخاشگری و روانپریشی در بیماران مبتلا به زوال عقل، به خصوص در مواردی که مداخلات غیردارویی ناموفق بودهاند، استفاده میشود.
- نکته بالینی بسیار مهم: استفاده از ریسپریدون در این بیماران، بهویژه سالمندان مبتلا به روانپریشی مرتبط با زوال عقل، با افزایش خطر حوادث عروق مغزی از جمله سکته مغزی همراه است و معمولاً به عنوان آخرین خط درمانی در نظر گرفته میشود و باید با کمترین دوز موثر و برای کوتاهترین مدت زمان ممکن تجویز گردد.
درمان کمکی در افسردگی اساسی مقاوم به درمان
- توضیح کاربردی: در بیمارانی که به درمان اولیه با داروهای ضد افسردگی پاسخ ندادهاند، ریسپریدون میتواند به عنوان یک داروی کمکی برای تقویت اثر درمانی و بهبود علائم خلقی و شناختی مورد استفاده قرار گیرد.
- نکته بالینی: دوزهای مورد استفاده در این شرایط معمولاً پایینتر از دوزهای مورد نیاز برای شیزوفرنی است و باید با دقت برای جلوگیری از عوارض جانبی متابولیک یا حرکتی تجویز شود.
تقویت درمان در اختلال وسواس جبری
- توضیح کاربردی: ریسپریدون میتواند به عنوان درمان تقویتی در بیمارانی که به داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین به تنهایی برای درمان اختلال وسواس جبری پاسخ نمیدهند، تجویز شود.
- نکته بالینی: این افزودن میتواند به کاهش شدت علائم وسواسی-جبری کمک کند و شواهد متوسطی اثربخشی آن را به خصوص در مواردی که علائم شدید یا مقاوم هستند، حمایت میکنند.
درمان سندروم تورت
- توضیح کاربردی: از ریسپریدون برای کاهش تیکهای حرکتی و صوتی شدید در بیماران مبتلا به سندروم تورت استفاده میشود.
- نکته بالینی: ریسپریدون اغلب به دلیل تحملپذیری بهتر، به عنوان یک گزینه خط اول درمانی برای تیکهای مقاوم و شدید در نظر گرفته میشود.
دراولین دوزمصرف که یک چهارم درشب درنظر گرفتند فردای اون روز ترشهات دهانم تا یمدت که میشستم دهانمو خون زیاد بودوبوی خون درنفس کشیدن خیلی احساس میشد