تراکلییر ۶۲.۵ (بوسنتان) چیست؟
قرص تراکلییر ۶۲.۵ میلی گرم که توسط شرکت معتبر ACTELION سوئیس تولید میشود، حاوی ماده موثره بوسنتان است. بوسنتان متعلق به دستهای از داروها به نام آنتاگونیستهای گیرنده اندوتلین است. این دارو با مهار اثر اندوتلین (مادهای که باعث تنگ شدن رگهای خونی میشود)، رگهای خونی ریهها را گشاد کرده، فشار خون در شریانهای ریوی را کاهش داده و به بهبود توانایی بیمار در انجام فعالیتهای فیزیکی کمک میکند. این دارو صرفاً برای درمان پرفشاری شریان ریوی تجویز میشود.
موارد مصرف اصلی قرص تراکلییر ۶۲.۵
تراکلییر برای درمان پرفشاری شریان ریوی (PAH) در بیمارانی که دچار تنگی نفس و خستگی میشوند، تجویز میگردد
- درمان پرفشاری شریان ریوی: برای بهبود علائم و کند کردن پیشرفت بیماری در بیمارانی که تنگی شریانهای ریوی باعث افزایش فشار خون در ریهها شده است
- بهبود ظرفیت ورزشی: این دارو به بیمار کمک میکند تا مسافت بیشتری راه برود و کیفیت زندگی او را بهبود میبخشد
- جلوگیری از ایجاد زخمهای انگشتی (در اسکلرودرمی): گاهی اوقات برای کاهش تعداد زخمهای جدید انگشتی در بیماران مبتلا به اسکلرودرمی (بیماری خودایمنی سخت شدن پوست) نیز تجویز میشود
نحوه مصرف صحیح قرص تراکلییر ۶۲.۵
- دوز آغازین (اولیه): دوز آغازین معمولاً ۶۲.۵ میلی گرم دو بار در روز (صبح و عصر) و به مدت چهار هفته است
- دوز نگهدارنده: پس از چهار هفته، اگر تحمل بیمار خوب باشد و کبد دچار مشکل نشده باشد، پزشک ممکن است دوز را به ۱۲۵ میلی گرم دو بار در روز (به صورت دو قرص ۶۲.۵ میلی گرمی) افزایش دهد
- نحوه مصرف: قرص باید به طور کامل با آب بلعیده شود و میتوان آن را همراه غذا یا بدون غذا مصرف کرد
- نکته حیاتی: تراکلییر باید به صورت منظم، دو بار در روز و با رعایت فاصله زمانی ۱۲ ساعته مصرف شود
خطر سمیت کبدی قرص تراکلییر ۶۲.۵
بوسنتان (تراکلییر) میتواند باعث آسیب جدی و برگشتپذیر کبد شود. این مهمترین خطر مرتبط با این دارو است
- نظارت لازم: بیمارانی که تراکلییر مصرف میکنند، باید حداقل یک بار در ماه آزمایش خون برای اندازهگیری آنزیمهای کبدی (ALT و AST) انجام دهند
- اقدام لازم: اگر سطح آنزیمهای کبدی بیش از ۵ برابر حد نرمال افزایش یابد، پزشک باید دوز دارو را کاهش داده یا مصرف آن را به طور موقت یا دائم قطع کند
- علائم هشداردهنده: زردی پوست یا چشمها (یرقان)، تهوع و استفراغ شدید، درد در قسمت بالایی شکم، و خستگی غیرمعمول باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود
خطر تراتوژنیسیته (آسیب به جنین) و ضرورت ضدبارداری مؤثر
تراکلییر برای جنین انسان بسیار مضر است و باعث ناهنجاریهای جدی مادرزادی میشود.
- منع مصرف مطلق: این دارو در دوران بارداری منع مصرف مطلق دارد
- روشهای ضدبارداری: زنان در سنین باروری که تراکلییر مصرف میکنند، باید حتماً از دو روش ضدبارداری مطمئن و غیرهورمونی به طور همزمان استفاده کنند (مثلاً کاندوم و دستگاه IUD)
- اثر بر قرصهای ضدبارداری: بوسنتان میتواند اثربخشی روشهای پیشگیری از بارداری خوراکی (قرصهای هورمونی) را کاهش دهد
- آزمایش بارداری: زنان باید قبل از شروع درمان و ماهانه در طول درمان، آزمایش بارداری انجام دهند تا از عدم وقوع بارداری اطمینان حاصل شود
عوارض جانبی رایج قرص تراکلییر ۶۲.۵
- سردرد: شایعترین عارضه جانبی است که معمولاً به دلیل گشاد شدن عروق رخ میدهد
- احتباس مایعات (ادم محیطی): ممکن است باعث تورم پاها و مچ پا شود. اگر تورم شدید بود، باید به پزشک اطلاع داده شود
- کاهش فشار خون: به دلیل اثر گشادکنندگی عروق
- برافروختگی و قرمزی صورت
تداخلات دارویی حیاتی تراکلییر ۶۲.۵
بوسنتان یک القاکننده قوی آنزیمهای کبدی است و میتواند سطح بسیاری از داروها را در خون کاهش دهد
- سیکلوسپورین: مصرف همزمان بوسنتان و سیکلوسپورین (داروی سرکوبکننده ایمنی) ممنوع است، زیرا سطح هر دو دارو به شدت تحت تأثیر قرار میگیرد
- هورمونهای ضدبارداری: بوسنتان باعث کاهش سطح داروهای هورمونی و کاهش اثربخشی آنها میشود
- مهارکنندههای CYP3A4: مانند کتوکونازول یا ریتوناویر. این داروها سطح بوسنتان را افزایش داده و خطر مسمومیت کبدی را بالا میبرند
تراکلییر ۶۲.۵ و آنمی (کمخونی)
- بوسنتان ممکن است باعث کاهش غلظت هموگلوبین و هماتوکریت (کمخونی) شود
- نظارت لازم: آزمایشهای خون برای بررسی هموگلوبین باید در ابتدا، یک ماه پس از شروع درمان و سپس به صورت منظم انجام شود
- اهمیت: کمخونی در بیماران PAH میتواند علائم خستگی را تشدید کند
نحوه اقدام در صورت فراموش کردن یک دوز تراکلییر ۶۲.۵
تراکلییر باید در فواصل منظم ۱۲ ساعته مصرف شود
- فراموشی: اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید و سپس دوز بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید (به شرطی که زمان زیادی از دوز فراموش شده نگذشته باشد)
- نزدیک بودن دوز بعدی: اگر زمان دوز بعدی نزدیک است، دوز فراموششده را نادیده بگیرید و از دو برابر کردن دوز خودداری کنید
قطع مصرف تراکلییر ۶۲.۵
- ممنوعیت قطع ناگهانی: قطع ناگهانی تراکلییر میتواند باعث برگشت شدید و خطرناک پرفشاری شریان ریوی و بدتر شدن سریع علائم شود
- نحوه قطع: هرگونه توقف یا کاهش دوز باید به صورت تدریجی و با نظارت کامل پزشک انجام شود و در صورت لزوم، درمان جایگزین همزمان آغاز گردد
تراکلییر ۶۲.۵ و اختلال در عملکرد جنسی
بوسنتان ممکن است باعث کاهش میل جنسی (لیبیدو) و مشکلات نعوظ شود. بیماران باید در صورت بروز این مشکلات، با پزشک خود مشورت کنند. با این حال، به دلیل وضعیت سلامتی و استفاده از روشهای ضدبارداری غیرهورمونی، مشورت در این زمینه ضروری است.
نقش تراکلییر ۶۲.۵ در بهبود کیفیت زندگی
- هدف اصلی درمان PAH با تراکلییر، بهبود توانایی فرد در انجام فعالیتهای روزانه است
- تست تشخیصی: پزشکان معمولاً برای سنجش اثربخشی دارو، از تست ۶ دقیقه پیادهروی استفاده میکنند. افزایش مسافت طی شده در این تست، نشاندهنده پاسخ مثبت به درمان با تراکلییر است
علائم آلرژی و حساسیت به تراکلییر ۶۲.۵
- اگرچه نادر است، اما احتمال واکنشهای آلرژیک شدید وجود دارد
- علائم: شامل کهیر، تورم صورت، لبها یا زبان، یا مشکل در تنفس. در صورت بروز این علائم، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید
مصرف تراکلییر در بیماران مسن و نارسایی کلیه
بیماران مسن: نیازی به تنظیم دوز در بیماران مسن نیست، اما باید به دلیل احتمال مشکلات همزمان کبدی یا قلبی، با احتیاط بیشتری مصرف شود
نارسایی کلیه: به دلیل دفع بوسنتان از طریق صفرا و کبد، نارسایی کلیه معمولاً تأثیری بر سطح دارو ندارد و نیازی به تنظیم دوز در نارسایی کلیه خفیف تا متوسط نیست
شرایط نگهداری صحیح قرص تراکلییر ۶۲.۵
قرص تراکلییر باید در شرایط مناسب نگهداری شود:
- دما و رطوبت: دارو را در دمای اتاق، دور از گرما و رطوبت نگهداری کنید
- ایمنی: مانند سایر داروها، آن را دور از دسترس کودکان قرار دهید
