اورسودوکسی کولیک اسید که با نام اورسودیول نیز شناخته میشود، یک اسید صفراوی ثانویه است که به طور طبیعی در مقادیر کمی در صفرا یافت میشود. این دارو عمدتاً دارای خواص محافظتکننده کبدی، حلکننده سنگ و تعدیلکننده سیستم ایمنی است و درمان اصلی بیماریهای کلستاتیک کبدی به شمار میآید.
موارد مصرف تاییدشده موارد مصرف تاییدشده اورسودوکسی کولیک اسید (UDCA) شامل مدیریت بیماریهای کبدی مزمن کلستاتیک و برخی اشکال بیماریهای سنگ کیسه صفرا است.
۱. کلانژیت صفراوی اولیه
- درمان بیماری کلانژیت صفراوی اولیه (که قبلاً سیروز صفراوی اولیه نامیده میشد) در بزرگسالان، به عنوان اصلیترین اندیکاسیون مورد تأیید است.
- بالینی و کاربردی: این دارو استاندارد طلایی درمان PBC محسوب میشود. مصرف طولانیمدت UDCA (با دوز معمول ۱۳ تا ۱۵ میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن در روز) در بیماران مبتلا به PBC، به ویژه آنهایی که در مراحل اولیه بیماری هستند و به درمان پاسخ بیوشیمیایی میدهند، میتواند پیشرفت بیماری به سمت نارسایی کبدی را کند کند، نیاز به پیوند کبد را کاهش دهد و بقای بیمار را بهبود بخشد. ارزیابی پاسخ بالینی بر اساس بهبود پارامترهای بیوشیمیایی کلستاز (مانند کاهش سطح آلکالین فسفاتاز و بیلیروبین) پس از ۶ تا ۱۲ ماه درمان انجام میشود.
۲. حل کردن سنگهای کیسه صفرا
- این دارو برای حل کردن سنگهای کوچک تا متوسط کیسه صفرا که از جنس کلسترول خالص هستند و در رادیوگرافی شفاف دیده میشوند، در بیمارانی که کيسه صفرای آنها عملکرد طبیعی دارد و کاندید عمل جراحی نیستند، استفاده میشود.
- بالینی و کاربردی: اثربخشی UDCA به طور مستقیم به نوع و اندازه سنگها بستگی دارد. بهترین نتایج برای سنگهای کلسترولی غیرکلسیفیه (غیر آهکی) و کوچکتر از ۲۰ میلیمتر است. میزان حل شدن سنگها آهسته است و ممکن است نیاز به درمان برای ۶ ماه تا دو سال باشد. میزان عود سنگ پس از قطع درمان نسبتاً بالا است. دوز درمانی معمولاً ۸ تا ۱۰ میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن در روز است.
۳. پیشگیری از تشکیل سنگهای صفراوی در کاهش وزن سریع
- پیشگیری از تشکیل سنگهای صفراوی در بیمارانی که تحت برنامههای کاهش وزن سریع قرار میگیرند (مانند پس از جراحیهای باریاتریک یا رژیمهای غذایی شدید) تأیید شده است.
- بالینی و کاربردی: کاهش وزن سریع به دلیل افزایش ترشح کلسترول در صفرا، خطر تشکیل سنگهای صفراوی کلسترولی را به شدت بالا میبرد. UDCA (معمولاً با دوز ۳۰۰ میلیگرم دو بار در روز) در طول دوره کاهش وزن سریع، با کاهش اشباع صفرا از کلسترول، میتواند از تشکیل لجن صفراوی و سنگها جلوگیری کند.
موارد مصرف خارج از برچسب این موارد، کاربردهای رایج UDCA هستند که بر اساس شواهد بالینی و توصیههای تخصصی در بیماریهای مختلف استفاده میشوند، هرچند ممکن است تاییدیه رسمی تمام سازمانهای بینالمللی را نداشته باشند.
۱. بیماری کبد مرتبط با فیبروز کیستیک
- استفاده از UDCA برای درمان یا کاهش پیشرفت بیماری کبدی مرتبط با فیبروز کیستیک، به ویژه در کودکان و نوجوانان.
- بالینی و کاربردی: فیبروز کیستیک اغلب منجر به کلستاز مزمن و آسیب کبدی پیشرونده میشود. UDCA با بهبود جریان صفرا و اثرات محافظتکننده سلولی، برای کند کردن پیشرفت بیماری و بهبود نشانگرهای بیوشیمیایی کبد استفاده میشود. این کاربرد به ویژه در جمعیت کودکان توسط برخی سازمانها به عنوان داروهای "یتیم" (Orphan Drug) شناخته شده است.
۲. کلستاز داخل کبدی دوران بارداری
- درمان کلستاز داخل کبدی در دوران بارداری برای بهبود علائم مادری (خارش) و پیامدهای جنینی.
- بالینی و کاربردی: ICP با افزایش خطر زایمان زودرس و مرگومیر داخل رحمی جنین همراه است. UDCA (با دوز معمول ۱۰ تا ۲۰ میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن در روز) مؤثرترین درمان دارویی است که سطح اسیدهای صفراوی سمی را در خون مادر کاهش میدهد و خارش را بهبود میبخشد. این دارو در بارداری به عنوان یک درمان نسبتاً ایمن تلقی میشود و باید در تمام موارد ICP متوسط تا شدید در نظر گرفته شود.
۳. بیماری پیوند علیه میزبان کبدی
- استفاده از UDCA به عنوان یک عامل کمکی در مدیریت GVHD حاد و مزمن که کبد را درگیر کرده است (Hepatic GVHD) پس از پیوند سلولهای بنیادی آلوژنیک.
- بالینی و کاربردی: UDCA میتواند به عنوان یک داروی محافظتکننده کبد برای کاهش اثرات کلستاتیک و سمی ناشی از التهاب در کبد پیوند شده، استفاده شود. این کاربرد به ویژه در پروتکلهای پیوند سلولهای بنیادی شایع است.
۴. کلانژیت اسکلروزان اولیه
- اگرچه دادههای متناقضی در مورد اثربخشی آن وجود دارد، UDCA اغلب برای درمان PSC به کار میرود.
- بالینی و کاربردی: مطالعات اولیه با دوزهای پایین نشانگرهایی از بهبود بیوشیمیایی را نشان دادند. با این حال، در دوزهای بالا (بیش از ۲۰ میلیگرم بر کیلوگرم در روز)، نتایج یک مطالعه بالینی نشان داد که این دوزها ممکن است با افزایش عوارض جانبی و حتی بدتر شدن پیامدهای بالینی همراه باشد. بنابراین، استفاده از آن در PSC به ویژه در دوزهای بالا، مورد بحث است و تنها با پایش دقیق و دوزهای محافظهکارانه توصیه میشود.
با خوردن این دارو مشکل پیدا کردم