کوکائین

دکتر مروارید عالیشاه
متخصص اعصاب و روان

کوکائین چیست؟

كوكائين از نوع مواد محرك است. اسامي تجارتي آن شامل كوك (Coke)، دانه(flake)، برف(Snow)، و كراك(crack) ميباشد. 

درپزشكي به عنوان داروي بي حسي موضعي به كار ميرود. 

مصرف کوکائین با وابستگي جسمي همراه است و نیز وابستگي رواني به آن بالاست. این دارو با ايجاد پديده تحمل همراه است و مدت اثرش 2-1ساعت است. 

روش هاي مصرف كوكايين، به شيوه استنشاقي، تدخين و تزريق می باشد. 

کوکایین با انتقال دهنده‌های دوپامین، نورآدرنالین و سرتونین وابستگی دارد.این ماده باعث بسته شدن باز جذب دوپامین می‌شود و مهم‌ترین عامل میانجی تأثیرات تحریکی روانی حرکتی و تقویت کنندگی است.

استنشاق همیشگی پودر کوکائین می‌تواند باعث گرفتگی یا آبریزش و نیز خون‌ریزی بینی شود. استنشاق بیش از اندازه این ماده ممکن است موجب بروز زخم‌های بینی و در مواردی استثنایی ممکن است موجب مرگ بافت‌ها و ایجاد سوراخ در غضروف میان بینی شود. 

استنشاق کوکائین می‌تواند موجب سردرد شود. همچنین سوء استفاده آن ممکن است به عضلات (مانند قلب)، کلیه‌ها و کبد آسیب وارد کند. 
مواردی از حملات قلبی و سکته مغزی و آسیب شدید روده‌ای مشاهده شده‌است. حال بیماری که از قبل دچار بیماری آسم بوده‌است ممکن است وخیمتر شود. هرچند غیر معمول، اما امکان پارگی کیسه‌های هوایی ریه و فروپاشی ریه به علت کشیدن کوکائین (استنشاق دود کوکائین) وجود دارد. 

کوکائین ممکن است باعث بروز نوعی از Glaucoma شود. بعضی از آثار نامطلوب آن شبیه آثار حاصل از سوء استفاده آمفتامین (Amphetamine) است مانند: تندمزاجی، عصبی بودن، پرخاشگری، پارانویا، بیخوابی و افسردگی. ناراحتی‌های معمول مصرف کوکائین تکرار در حرکت یا گفتار را شامل می‌شود. 

مردان در هنگام مقاربت جنسی ممکن است به مراتب طولانی‌تر از حد معمول درگیر شوند. سوء استفاده کنندگان کوکائین ممکن است با دیگران قطع رابطه کنند و به آن‌ها بدگمان شوند. انواع گوناگونی از توهم ممکن است به وجود آید که نوع شناخته شده آن حشرات_کوکائین (Coke bugs) است که در آن شخص احساس می‌کند در زیر پوستش حشرات در حال حرکت هستند. 

استفاده از کوکائین ممکن است باعث روان پریشی شخص گردد که مانند سایر محرک‌ها پس از قطع مصرف، این حالت از بین میرود. نشست ذرات معلق ناشی از دود کراک (Crack) بر روی چشمان شخص می‌تواند به قرنیه آسیب برساند. 

مقداری از کوکائین که باعث مرگ می‌شود از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است؛ بسته به وضعیت یک فرد، استفاده از مقدار مشخصی کوکائین در یک روز ممکن است لذت و سرخوشی و در روزی دیگر مرگ را بدنبال داشته باشد. مقداری از کوکائین که در یک فرد سرخوشی ایجاد می‌کند ممکن است در فردی دیگر مشکلاتی جدی به وجود آورد. 

جنس مؤنث در مقایسه با جنس مذکر نسبت به کوکائین از حساسیت بیشتری برخوردار است.
 

علايم مسموميت:

 افزابش فشار خون، افزایش ضربان قلب،  آشفتگي، افزايش درجه حرارت بدن،توهمات،تشنجات واحتمالاً مرگ است.
 

علايم محروميت:

 بي تفاوتي، افزايش دوره هاي خواب، تحريك پذيري، افسردگي و عدم آگاهي به مكان و زمان ميباشد.

👈در صورت وابستگی به کوکائین یا سوءمصرف آن و تجربه علائم ناخوشایند ناشی از مصرف ماده حتما به پزشک متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) مراجعه کنید.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف کوکائین

کوکائین یک بی حس کننده موضعی است. به علت عوارض جانبی آن و قدرت اعتیاد آورش کاربرد آن محدود به جراحی های گوش و حلق و بینی است. به علت مسمومیت زایی قرنیه در چشم پزشکی بسیاری از داروها جایگزین آن شده اند. کاربرد دارو همراه با سیمپاتومیمتیک هایی مثل آدرنالین خطر ایجاد آریتمی های قلبی را افزایش می دهد. هنگام استفاده از کوکائین در غشاهای مخاطی، بی حسی سطحی به سرعت ایجاد می شود و به مدت 30 دقیقه یا بیشتر باقی می ماند که این بستگی به غلظت کوکائین مورد استفاده، دوز مصرفی و میزان عروق آن قسمت بافت دارد. از فرم هیدروکلرید آن در محلولهای آبی جهت تجویز استفاده می گردد. 12/1 گرم هیدروکلرید کوکائین تقریباً معادل با یک گرم کوکائین می باشد. محلولهایی تا غلظت 4% در چشم پزشکی و تا غلظت 10% برای مخاط بینی مصرف می شوند. جهت جلوگیری از بروز عوارض جانبی حداکثر دوز معمول توصیه شده در مورد مخاط بینی در بالغین سالم 5/1 میلی گرم بر کیلوگرم می باشد. جهت تسکین درد شدید از کوکائین همراه با مرفین استفاده می شد که امروزه این کاربرد منسوخ شده است. محلولهای کوکائین هرگز نباید تزریق شوند و دیگر بی حس کننده های موضعی تأثیر مشابه ولی اطمینان بیشتری دارند.

مکانیسم اثر کوکائین

کوکایین یک استر اسید بنزوئیک است و انتقال عصب را بصورت موضعی مختل می کند

فارماکوکینتیک کوکائین

به علت ایجاد انقباض عروقی کوکائین می تواند از محل های مختلف مثل غشاهای مخاطی و مسیر گوارشی جذب گردد. در حالتی که به صورت سیگار کشیده شود به سرعت جذب می شود. کوکائین به سرعت توسط استرازهای پلاسما و کبدی سریعاً به ecgonine/methylester متابولیزه می شود. یکی دیگر از متابولیت های اصلی آن یعنی Benzoylecgonine توسط هیدرولیز خود بخود تولید می گردد. کوکائین هم چنین به متابولیت فعال نورکوکائین دمتیله می گردد که دفع نمی گردد اما تحت متابولیسم بیشتری قرار می گیرد. کوکائین و متابولیت هایش از طریق ادرار دفع می شوند که حدود 10% آن ها به صورت داروی تغییر نکرده می باشند. کوکائین از سد خونی مغزی عبور می کند ودر سیستم عصبی مرکزی تجمع می یابد. از جفت نیز عبور می کند و وجود آن در موی نوزاد نشانگر تماس داخل رحمی می باشد. در شیر مادر نیز توزیع می گردد.

عوارض جانبی کوکائین

از آنجا که مصرف درمانی آن هم اکنون بسیار محدود است بسیاری از عوارض جانبی در سوء مصرف آن پیدا می شوند. کوکائین باعث تحریک سیستم عصبی مرکزی می شود که خود مسبب ایجاد اضطراب، گشادی مردمک ها، تاکی کاردی، افزایش فشارخون، هالوسیناسیون، هایپرتونی، هایپررفلکس، تشنج، کما و اسیدوزمتابولیک می گردد. یک دوز 2/1 گرمی خوراکی می تواند کشنده باشد اما در بعضی این حساسیت بیشتر است و تنها 10میلی گرم تجویز داخل وریدی آن کشنده می باشد. درمورد درمان عوارض جانبی رجوع کنید به مبحث بی حس کننده های موضعی.