پیرفنیدون چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

معرفی پیرفنیدون

پیرفنیدون دارویی است که به‌طور اختصاصی برای درمان فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF) تجویز می‌شود. فیبروز ریوی، به معنی سفتی و زخم شدن بافت‌های ریه است که باعث کاهش عملکرد ریوی و مشکلات تنفسی می‌شود. پیرفنیدون با مهار فرآیندهای التهابی و فیبروتیک، سرعت پیشرفت بیماری را کند کرده و به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.

موارد مصرف پیرفنیدون

پیرفنیدون در موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• درمان فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF)
• کاهش سرعت پیشرفت فیبروز در ریه
• تثبیت عملکرد ریوی در مراحل اولیه
   

تحقیقات و مطالعات بین‌المللی در مورد پیرفنیدون:

کاربردهای تحقیقاتی فراتر از فیبروز ریوی:

برخی از مطالعات پیش‌بالینی در حال بررسی اثر پیرفنیدون در کاهش فیبروز در بافت‌های دیگر مانند کبد، کلیه و حتی قلب هستند. اگرچه استفاده از آن در این زمینه‌ها هنوز در مراحل تحقیقاتی و آزمایشی قرار دارد، اما نشان از پتانسیل بالای این دارو در مقابله با فرآیندهای فیبروتیک در سایر اندام‌ها دارد.

تأثیرات آنتی‌اکسیدانی:

تحقیقات نشان داده‌اند که پیرفنیدون ممکن است دارای اثرات آنتی‌اکسیدانی باشد. این ویژگی می‌تواند به کاهش استرس اکسیداتیو در بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند و به عنوان مکملی برای اثرات ضد فیبروز دارو عمل نماید.

کاربرد احتمالی در عفونت‌های ویروسی (مثلاً COVID-19):

در پی شیوع ویروس COVID-19، برخی پژوهش‌ها بررسی کرده‌اند که آیا پیرفنیدون می‌تواند در کاهش فیبروز ریوی ناشی از عفونت‌های ویروسی مفید باشد یا خیر. اگرچه نتایج اولیه نویدبخش است، اما نیاز به مطالعات بیشتری در این زمینه وجود دارد.

تفاوت‌های فردی در متابولیسم دارو:

پیرفنیدون عمدتاً از طریق آنزیم CYP1A2 متابولیزه می‌شود. به همین دلیل، افراد ممکن است به دلیل تفاوت‌های ژنتیکی در عملکرد این آنزیم، پاسخ متفاوتی به دارو داشته باشند. این نکته می‌تواند در تنظیم دقیق دوز دارو برای هر بیمار اهمیت ویژه‌ای داشته باشد.

پیشرفت در فرمولاسیون‌های دارویی:

پژوهشگران در حال کار بر روی فرمولاسیون‌های جدید پیرفنیدون هستند تا عوارض جانبی، به‌ویژه مشکلات گوارشی، کاهش یابد. نسخه‌های توسعه‌یافته ممکن است باعث افزایش تحمل دارو و بهبود تجربه درمانی بیماران شوند.

استفاده در ترکیب درمانی:

برخی مطالعات به بررسی اثرات ترکیبی پیرفنیدون با داروهای دیگر، مانند نینتیدانیب، پرداخته‌اند. این رویکرد ترکیبی ممکن است به بهبود نتایج درمانی در بیماران مبتلا به فیبروز ریوی کمک کند، اگرچه هنوز نیاز به ارزیابی‌های جامع و بلندمدت دارد.

اثر بر سیستم ایمنی:

برخی داده‌های اولیه حاکی از آن است که پیرفنیدون علاوه بر اثرات ضد فیبروز، ممکن است اثرات مدولاتور بر سیستم ایمنی نیز داشته باشد. این ویژگی می‌تواند در مدیریت التهاب‌های مزمن که در بسیاری از بیماری‌های فیبروتیک نقش دارند، مفید باشد.

موارد بالینی پیرفنیدون

در شرایط بالینی، پیرفنیدون به عنوان گزینه‌ای برای کنترل فیبروز ریوی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیمارانی با تشخیص فیبروز ریوی ایدیوپاتیک که عملکرد ریه‌شان در حال افت تدریجی است.

مواردی که علائم بالینی مانند تنگی نفس، سرفه مداوم و کاهش ظرفیت ریوی مشاهده می‌شود.

بیمارانی که برای پیشگیری از پیشرفت سریع بیماری و حفظ کیفیت زندگی تحت نظارت پزشک قرار دارند.

اثربخشی و آمار پیرفنیدون

مطالعات بالینی بین‌المللی (مانند مطالعات CAPACITY و ASCEND) نشان می‌دهند که پیرفنیدون:

می‌تواند سرعت افت عملکرد ریوی (مانند کاهش حجم تنفسی اجباری - FVC) را تا حدود 30-50٪ کاهش دهد.

در برخی بیماران، موجب تثبیت یا بهبود شاخص‌های ریوی شده و از نیاز به پیوند ریه جلوگیری می‌کند.

با کاهش مرگ و میر و بهبود طول عمر، به عنوان گزینه‌ای موثر در مدیریت فیبروز ریوی شناخته شده است.

مقدار مصرف پیرفنیدون

پیرفنیدون به‌صورت خوراکی (قرص یا کپسول) ارائه می‌شود.

بزرگسالان (بالای 18 سال):

دوز نگهدارنده معمولاً 2400 میلی‌گرم در روز (تقسیم به 2 یا 3 دوز) است.

درمان معمولاً با دوزهای پایین‌تر آغاز شده و به تدریج افزایش می‌یابد تا بدن بیمار با دارو سازگار شود.

فرم‌های دارویی:

در صورت وجود فرم‌های متفاوت (مثلاً قرص‌های پوشیده یا کپسول‌های آزاد)، دستور مصرف ممکن است متفاوت باشد که بر اساس برچسب دارویی و مشاوره پزشک تنظیم می‌شود.

کودکان:

استفاده از پیرفنیدون در افراد زیر 18 سال توصیه نمی‌شود.

خطرات مرتبط با مصرف طولانی‌مدت پیرفنیدون

مصرف طولانی‌مدت پیرفنیدون ممکن است با موارد زیر همراه باشد:

• افزایش سطح آنزیم‌های کبدی و احتمال آسیب کبدی؛
• عوارض گوارشی مزمن مانند تهوع، استفراغ و اسهال؛
• حساسیت به نور (فوتوسنسیتیویتی) که باعث بروز واکنش‌های پوستی می‌شود.

به همین دلیل، نظارت منظم از طریق آزمایش‌های کبدی و بررسی علائم بالینی توسط پزشک ضروری است.

مکانیسم اثر پیرفنیدون به زبان ساده

پیرفنیدون با مهار فاکتورهای رشد و سیتوکین‌های التهابی (مانندTGF‑β )که مسئول تشکیل بافت فیبروتیک در ریه هستند، عمل می‌کند. به بیان ساده، این دارو از ایجاد زخم‌های اضافی در بافت ریه جلوگیری کرده و روند سخت شدن ریه را کند می‌کند.

عوارض جانبی پیرفنیدون و مدیریت آن‌ها

پیرفنیدون ممکن است برخی عوارض جانبی ایجاد کند که مدیریت آن‌ها به شرح زیر است:

• مشکلات گوارشی: مانند تهوع، استفراغ و اسهال.

راه‌حل: مصرف دارو همراه با غذا و تنظیم تدریجی دوز می‌تواند مفید باشد.

• حساسیت به نور:

راه‌حل: استفاده از کرم‌های ضدآفتاب، پوشیدن لباس محافظ و اجتناب از نور مستقیم خورشید توصیه می‌شود.

• افزایش آنزیم‌های کبدی:

راه‌حل: انجام آزمایش‌های منظم کبدی و مشاوره با پزشک در صورت بروز نشانه‌های آسیب کبدی.

تداخلات دارویی پیرفنیدون

• پیرفنیدون ممکن است با برخی داروهای دیگر که از طریق آنزیم‌های کبدی (به‌ویژه CYP1A2) متابولیزه می‌شوند، تداخل داشته باشد.
• داروهای ضدافسردگی، آنتی‌بیوتیک‌ها و برخی داروهای ضدقارچی می‌توانند سطح پیرفنیدون را تغییر دهند.
• پزشک ممکن است در صورت وجود تداخل، دوز سایر داروها یا پیرفنیدون را تنظیم کند.
• همواره لیست داروها و مکمل‌های مصرفی خود را به پزشک اعلام کنید.

تداخلات غذایی با پیرفنیدون

پیرفنیدون به همراه غذا مصرف می‌شود تا جذب بهتری داشته باشد و عوارض گوارشی کاهش یابد.

مصرف برخی غذاها مانند گریپ‌فروت ممکن است باعث افزایش سطح دارو در خون شود؛ بنابراین از آن اجتناب کنید.

مشاوره درباره ارتباط پیرفنیدون با داروهای مختلف

• پیرفنیدون ممکن است با داروها و مکمل‌های مختلف تداخل داشته باشد.
• قبل از شروع مصرف هر داروی جدید، به پزشک خود اطلاع دهید تا از بروز تداخلات جلوگیری شود.
• تنظیم دقیق دوزها و نظارت مداوم بر نتایج آزمایشگاهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

منع مصرف پیرفنیدون در بیماری‌ها، بارداری، شیردهی و رده سنی

• پیرفنیدون در بیمارانی با مشکلات شدید کبدی یا کلیوی توصیه نمی‌شود.
• مصرف پیرفنیدون در دوران بارداری و شیردهی مورد تأیید نیست؛ استفاده از آن در این شرایط تنها در موارد ضروری و پس از ارزیابی دقیق پزشک مجاز است.
• افراد زیر 18 سال نباید از پیرفنیدون استفاده کنند.

توصیه‌ای دارویی/نحوه استفاده بیمار از پیرفنیدون به تفکیک شکل دارو

• پیرفنیدون به شکل قرص یا کپسول ارائه می‌شود.
• دارو را طبق دستور پزشک و معمولاً همراه با غذا مصرف کنید تا جذب بهینه و کاهش عوارض گوارشی حاصل شود.
• دوز دارو ابتدا به صورت پایین شروع شده و سپس به تدریج افزایش می‌یابد تا بدن بیمار به آن عادت کند.

نکات در خصوص شرایط نگهداری پیرفنیدون

• پیرفنیدون را در دمای اتاق (15-30 درجه سانتی‌گراد) و در محلی خشک و دور از نور مستقیم نگهداری کنید.
• از قرارگیری دارو در دسترس کودکان جلوگیری کنید.
• تاریخ انقضا را به دقت چک کنید و داروهای منقضی شده را مصرف نکنید.

هنگام فراموش کردن یک دوز چه کنیم؟

• در صورت فراموش کردن یک دوز پیرفنیدون، به محض یادآوری آن را مصرف کنید.
• اگر زمان نزدیک به دوز بعدی است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و به برنامه مصرف ادامه دهید.
• به هیچ عنوان دوز را جبران نکنید.

مراقبت‌های پس از درمان با پیرفنیدون

پس از یا در حین مصرف طولانی‌مدت پیرفنیدون، پزشک ممکن است آزمایش‌های دوره‌ای (مانند آزمایش‌های کبدی و عملکرد ریوی) را برای پایش وضعیت بالینی شما تجویز کند.

تغییرات در علائم یا عوارض جانبی باید فوراً به پزشک گزارش شود.

باید و نبایدهای غذایی هنگام مصرف پیرفنیدون

بایدها:

• پیرفنیدون را همراه با وعده‌های غذایی مصرف کنید تا از مشکلات گوارشی جلوگیری شود.
• مصرف مایعات کافی در طول روز را فراموش نکنید.

نبایدها:

• از مصرف گریپ‌فروت و محصولات حاوی آن اجتناب کنید.
• از خوردن غذاهای بسیار چرب یا سنگین بلافاصله قبل یا بعد از مصرف دارو خودداری نمایید.

نکات تغذیه‌ای مکمل‌ها هنگام مصرف پیرفنیدون

• قبل از مصرف هرگونه مکمل و ویتامین همراه با پیرفنیدون، با پزشک معالج مشورت کنید.
• یک رژیم غذایی متعادل، سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به حمایت از عملکرد سیستم ایمنی و کاهش عوارض دارویی کمک کند.

هشدارها در مصرف پیرفنیدون

• پیرفنیدون ممکن است حساسیت به نور ایجاد کند؛ بنابراین استفاده از کرم‌های ضدآفتاب، پوشیدن لباس‌های محافظ و اجتناب از نور مستقیم توصیه می‌شود.
• هرگونه نشانه‌ای از مشکلات کبدی (مانند زردی پوست یا چشم‌ها) باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.
• در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک یا تغییرات ناگهانی در وضعیت بالینی، به پزشک مراجعه شود.

اثر پیرفنیدون روی آزمایشات

• پیرفنیدون می‌تواند باعث تغییراتی در نتایج آزمایش‌های کبدی (مانند ALT و AST) شود.
• پزشک شما ممکن است آزمایش‌های دوره‌ای برای ارزیابی عملکرد کبد و سایر شاخص‌های بالینی توصیه کند.

زمان شروع اثر پیرفنیدون

• اثر مثبت پیرفنیدون معمولاً پس از چند هفته تا چند ماه مصرف منظم قابل مشاهده است.
• زمان شروع اثر بستگی به ویژگی‌های فردی بیمار و شدت فیبروز ریوی دارد.

میزان وابستگی یا اعتیاد به پیرفنیدون

• پیرفنیدون از نظر ایجاد وابستگی یا اعتیاد دارای ریسک بسیار پایینی است.
• این دارو به عنوان یک گزینه درمانی غیر اعتیادآور برای فیبروز ریوی شناخته می‌شود.

نکات روان‌شناسی و عاطفی در روند درمان پیرفنیدون

• تشخیص فیبروز ریوی و شروع درمان با پیرفنیدون می‌تواند از نظر روانی چالش‌برانگیز باشد.
• دریافت مشاوره روان‌شناسی و شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به مدیریت استرس و اضطراب کمک کند.
• حمایت خانواده و دوستان نقش مهمی در ایجاد انگیزه و پایبندی به درمان دارد.

اطلاعاتی درباره اثرات طولانی‌مدت پیرفنیدون

• مصرف طولانی‌مدت پیرفنیدون می‌تواند به تثبیت عملکرد ریوی و کاهش سرعت پیشرفت فیبروز کمک کند.
• نظارت منظم بر عملکرد کبد، ریه و سایر شاخص‌های بالینی برای شناسایی عوارض احتمالی ضروری است.

آموزش به خانواده و اطرافیان بیمار درباره پیرفنیدون

• آگاهی خانواده از نحوه مصرف پیرفنیدون و اهمیت نظارت منظم بر وضعیت بیمار بسیار حیاتی است.
• آموزش نشانه‌های عوارض جانبی و چگونگی واکنش در مواقع اضطراری می‌تواند به بهبود روند درمان کمک کند.
• حمایت عاطفی و پیگیری مداوم با پزشک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

اطلاعات درباره روش‌های مکمل درمان همراه با پیرفنیدون

علاوه بر مصرف پیرفنیدون، روش‌های مکمل مانند فیزیوتراپی ریوی، تمرینات تنفسی، اکسیژن‌درمانی و تغییرات سبک زندگی (رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم) می‌توانند به بهبود عملکرد ریه و کاهش علائم کمک کنند.

هر گونه درمان مکمل باید با هماهنگی پزشک معالج شروع شود.

آموزش در مورد خطرات مربوط به قطع ناگهانی پیرفنیدون

• قطع ناگهانی پیرفنیدون ممکن است باعث وخامت علائم فیبروز ریوی شود.
• تغییر دوز یا قطع دارو باید به صورت تدریجی و تحت نظارت پزشک انجام گیرد.
• در صورت بروز هرگونه علائم حاد پس از قطع دارو، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.

مقایسه پیرفنیدون با داروهای مشابه

• پیرفنیدون و نینتیدانیب دو داروی اصلی برای مدیریت فیبروز ریوی ایدیوپاتیک هستند.
• پیرفنیدون با کاهش فرآیندهای التهابی و فیبروتیک عمل می‌کند و عموماً عوارض گوارشی و حساسیت به نور بیشتری گزارش شده است.
• نینتیدانیب ممکن است عوارض متفاوتی مانند کاهش وزن و مشکلات گوارشی داشته باشد.

انتخاب بین این داروها بر اساس شرایط بالینی، سابقه مصرف و تحمل فردی بیمار توسط پزشک معالج تعیین می‌شود.

مراقبت‌های شخصی برای بهبود سریع‌تر در کنار مصرف پیرفنیدون

• مصرف پیرفنیدون همراه با رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای (رژیم غذایی متعادل، مصرف مایعات کافی و فعالیت بدنی منظم) می‌تواند به تسریع روند بهبود کمک کند.
• ترک عادات مضر مانند سیگار کشیدن و مصرف الکل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
• پیگیری منظم و مراجعه به پزشک برای ارزیابی پیشرفت درمان از الزامات درمان است.

سوالات متداول

آیا ترکیب پیرفنیدون با یک رژیم غذایی خاص می‌تواند اثربخشی درمان را بهبود بخشد؟

بله، مصرف یک رژیم غذایی متعادل سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به حمایت از سیستم ایمنی و عملکرد کلی بدن کمک کرده و در کنار پیرفنیدون به بهبود نتایج درمانی یاری رساند.

آیا پیرفنیدون ممکن است بر الگوی خواب یا سطح انرژی روزانه تأثیر بگذارد؟

برخی بیماران ممکن است در آغاز مصرف پیرفنیدون تغییراتی مانند خستگی یا اختلال در خواب را تجربه کنند؛ اما معمولاً با تنظیم دوز و ادامه درمان، بدن با دارو سازگار شده و این اثرات کاهش می‌یابد.

چه علائمی می‌تواند نشان‌دهنده افزایش سطح پیرفنیدون در خون باشد؟

بروز علائمی نظیر سردرد شدید، گیجی یا تغییرات ناگهانی در وضعیت عمومی ممکن است نشانه‌ای از افزایش سطح دارو باشد. در این صورت، مشورت فوری با پزشک و ارزیابی سطح دارو توصیه می‌شود.

آیا فعالیت بدنی و ورزش می‌توانند در کنار پیرفنیدون به بهبود عملکرد ریوی کمک کنند؟

بله، ورزش‌های سبک و تمرینات تنفسی، در کنار مصرف پیرفنیدون، می‌توانند به تقویت عملکرد ریوی و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند؛ البته توصیه می‌شود برنامه ورزشی با مشورت پزشک تنظیم شود.

چه راهکارهایی برای جلوگیری از عوارض ناشی از حساسیت نوری پیرفنیدون وجود دارد؟

استفاده از کرم‌های ضدآفتاب با ضریب حفاظتی بالا، پوشیدن لباس‌های محافظ و اجتناب از قرارگیری طولانی مدت در معرض نور مستقیم خورشید می‌تواند از بروز واکنش‌های پوستی ناشی از پیرفنیدون جلوگیری کند.

آیا مصرف همزمان داروهای گیاهی یا مکمل‌های طبیعی با پیرفنیدون ایمن است؟

استفاده از داروهای گیاهی یا مکمل‌های طبیعی باید تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا برخی از این محصولات ممکن است با پیرفنیدون تداخل داشته باشند و بر اثربخشی آن تأثیر بگذارند.

در صورت تجربه عوارض جانبی شدید، چگونه باید نسبت به ادامه مصرف پیرفنیدون اقدام کنم؟

در صورت بروز عوارض جانبی جدی مانند واکنش‌های پوستی شدید، درد یا علائم ناراحتی کبدی، توصیه می‌شود فوراً با پزشک معالج تماس گرفته و درباره تنظیم دوز یا تغییر روش درمان مشورت کنید.

آیا پیرفنیدون می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه و کیفیت زندگی من تأثیر مثبت داشته باشد؟

با کند کردن روند پیشرفت فیبروز ریوی، پیرفنیدون معمولاً به بهبود توان عملکرد ریوی و افزایش کیفیت زندگی کمک می‌کند. اگرچه ممکن است در ابتدا برخی عوارض جانبی مشاهده شود، اما در بلندمدت نتایج مثبت آن مشهود خواهد بود.

آیا نیاز به تنظیم مجدد دوز پیرفنیدون به دلیل تغییرات بالینی وجود دارد؟

بله، بسته به نتایج آزمایش‌های دوره‌ای و تغییرات بالینی، پزشک ممکن است دوز پیرفنیدون را تنظیم کند تا بهترین تعادل بین اثربخشی و عوارض جانبی حاصل شود.

چه توصیه‌هایی برای مدیریت استرس و اضطراب در طول دوره درمان با پیرفنیدون می‌توانید ارائه دهید؟

شرکت در جلسات مشاوره روان‌شناسی، مشارکت در گروه‌های حمایتی و انجام تمرینات آرامش‌بخش مانند مدیتیشن و یوگا می‌تواند به کاهش استرس و بهبود روحیه در طول درمان با پیرفنیدون کمک کند.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف پیرفنیدون

‎پیرفنیدون یک عامل ضدفیبروز خوراکی است که خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی نیز دارد. این دارو از طریق مهار چندین مسیر دخیل در فیبروز، به ویژه مهار فاکتور رشد ترانسفورم‌کننده بتا betaTGF، عمل می‌کند. درک موارد مصرف این دارو برای پزشکان در مدیریت بیماری‌های پیشرونده فیبروتیک ریوی و غیر ریوی اهمیت دارد.

۱. موارد مصرف تأیید شده (توسط سازمان‌های نظارتی بین‌المللی)

تنها مورد مصرف تأیید شده پیرفنیدون توسط سازمان‌های بین‌المللی معتبر، در درمان یک بیماری خاص ریوی به نام فیبروز ریوی ایدیوپاتیک است.

توضیحات کاربردی و بالینی:

• پیرفنیدون برای درمان بیماران بزرگسال مبتلا به فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF) با شدت ملایم تا متوسط تأیید شده است.
• هدف اصلی درمان با این دارو، کاهش سرعت پیشرفت بیماری است. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که پیرفنیدون می‌تواند نرخ کاهش در ظرفیت حیاتی اجباری را به طور قابل توجهی کاهش دهد و همچنین بقای بدون پیشرفت بیماری و بقای کلی بیمار را بهبود بخشد.
• این دارو برای پزشک ریه، ابزاری حیاتی برای کند کردن زوال عملکرد ریوی بیمار، کاهش احتمال تشدید بیماری و بهبود کیفیت زندگی محسوب می‌شود.
• تجویز این دارو باید حتماً پس از تشخیص قطعی IPF بر اساس معیار‌های انجمن‌های تخصصی (مانند الگوی ذات‌الریه بینابینی معمول یا UIP در توموگرافی کامپیوتری با وضوح بالا) و رد شدن سایر علل فیبروز ریوی صورت گیرد.

۲. موارد مصرف خارج از برچسب 

پیرفنیدون به دلیل مکانیسم عمل ضدفیبروز گسترده خود، به صورت خارج از برچسب در درمان سایر بیماری‌های فیبروتیک که مکانیزم مشابهی دارند، در حال بررسی یا استفاده است.

الف) بیماری‌های فیبروزدهنده ریوی پیشرونده غیر از IPF

نام بیماری: فیبروز ریوی پیشرونده یا ذات‌الریه بینابینی پیشرونده.
توضیحات کاربردی و بالینی:

• این گروه شامل بیماری‌هایی است که علی‌رغم درمان استاندارد، همچنان دچار وخامت عملکرد ریوی می‌شوند (مانند ذات‌الریه بینابینی مرتبط با بیماری‌های بافت همبند مثل آرتریت روماتوئید، ذات‌الریه حساسیت مفرط مزمن، یا ذات‌الریه بینابینی غیرمعین).
• با توجه به اینکه PPFها مسیر فیبروتیک مشابهی با IPF دارند، شواهد و راهنماهای اخیر، مصرف پیرفنیدون را در برخی از زیرمجموعه‌های این بیماری‌ها برای کاهش سرعت فیبروز توصیه کرده‌اند. این تجویز معمولاً پس از مشورت با متخصص ریه و بر اساس تشخیص بالینی پیشرفت فیبروز انجام می‌گیرد.

ب) فیبروز ناشی از بیماری‌های بافت همبند.

نام بیماری: بیماری ریوی بینابینی مرتبط با اسکلرودرما.

توضیحات کاربردی و بالینی:

• فیبروز ریوی یکی از عوارض شایع و اصلی بیماری‌های بافت همبند، به ویژه اسکلرودرما (سفتی پوست) است.
• مطالعات نشان داده‌اند که پیرفنیدون ممکن است در این زیرگروه از بیماران، اثرات مفیدی در کاهش سرعت فیبروز داشته باشد. این امر به دلیل مشابهت در پاتوژنز فیبروز در این بیماری‌ها و IPF است. با این حال، استفاده از آن در این زمینه باید با احتیاط و با در نظر گرفتن پروفایل ایمنی بیمار صورت پذیرد.

ج) سایر شرایط فیبروتیک غیر ریوی (در حال تحقیق)

نام بیماری: بیماری مزمن کلیه (مکانیسم فیبروز کلیوی)، فیبروز کبدی (سیروز)، و برخی بیماری‌های فیبروزدهنده پوستی (مانند اسکار شدید یا کلوئید).

توضیحات کاربردی و بالینی:

• برخی تحقیقات پیش‌بالینی (در مدل‌های حیوانی و آزمایشگاهی) نشان داده‌اند که پیرفنیدون می‌تواند در برابر فیبروز در کلیه، کبد و قلب نیز اثر حفاظتی داشته باشد.

• با این وجود، در حال حاضر، داده‌های کافی و قطعی از کارآزمایی‌های بالینی بزرگ برای تأیید استفاده روتین از پیرفنیدون در این بیماری‌های غیر ریوی در انسان وجود ندارد و این موارد صرفاً در فاز تحقیقاتی و مطالعات بالینی محدود هستند.

مکانیسم اثر پیرفنیدون

‎مکانیسم دقیق اثر پیرفنیدون به طور کامل مشخص نیست، اما این دارو با چندین مسیر کلیدی در فرآیند فیبروز ریه تداخل ایجاد می‌کند و دارای سه ویژگی اصلی است:

اثر ضدفیبروز:

• نقش اصلی پیرفنیدون مهار تشکیل بافت اسکار (فیبروز) در ریه است.
• این دارو با سرکوب فاکتورهای رشد فیبروژن، به ویژه فاکتور رشد ترانسفورم‌کننده بتا beta TGF، که عامل اصلی تحریک‌کننده فیبروز است، عمل می‌کند.
• با مهارbeta TGF، پیرفنیدون از تبدیل فیبروبلاست‌ها به میوفیبروبلاست‌ها (سلول‌هایی که کلاژن و ماتریکس خارج سلولی تولید می‌کنند) جلوگیری کرده و در نهایت، سنتز کلاژن و رسوب ماتریکس را کاهش می‌دهد.

اثر ضدالتهابی:

• پیرفنیدون می‌تواند تولید سیتوکین‌های پیش‌التهابی (مانند اینترلوکین‌ها و فاکتور نکروز توموری آلفا) را کاهش دهد.
• این عمل باعث کاهش تجمع سلول‌های التهابی مانند لنفوسیت‌ها، ماکروفاژها و نوتروفیل‌ها در بافت ریه شده و التهاب مزمن که زمینه‌ساز فیبروز است را تعدیل می‌کند.

اثر آنتی‌اکسیدانی:

• این دارو می‌تواند رادیکال‌های آزاد اکسیژن را حذف کند. این خاصیت به کاهش آسیب سلولی ناشی از استرس اکسیداتیو کمک کرده و در نتیجه، فرآیند آسیب بافتی و فیبروز را کند می‌سازد.

فارماکوکینتیک پیرفنیدون

‎جذب

• پیرفنیدون به صورت خوراکی تجویز می‌شود و جذب سریعی دارد.
• مصرف دارو همراه با غذا توصیه می‌شود. غذا باعث کاهش قابل توجهی (حدود ۵۰ درصد) در اوج غلظت پلاسمایی می‌شود، اما از طریق کاهش عوارض جانبی گوارشی (مانند تهوع و استفراغ) تحمل بیمار را بهبود می‌بخشد.
• اوح غلظت دارو در پلاسما در حالت ناشتا حدود نیم تا یک ساعت است، اما در صورت مصرف با غذا تا حدود سه ساعت طول می‌کشد.

توزیع

• این دارو در محدوده ۵۰ تا ۵۸ درصد به پروتئین‌های پلاسما، به ویژه آلبومین، متصل می‌شود.

متابولیسم و دفع

• متابولیسم پیرفنیدون عمدتاً در کبد صورت می‌گیرد.
• آنزیم اصلی مسئول متابولیسم این دارو سیتوکروم P450 ایزوفورم A2 (CYP1A2) است (۷۰ تا ۸۰ درصد متابولیسم). سایر آنزیم‌های CYP نیز سهم کمتری دارند.
• متابولیت اصلی، ۵-کربوکسی-پیرفنیدون، از نظر فارماکولوژیک غیر فعال است.
• نیمه عمر حذف پیرفنیدون نسبتاً کوتاه و تقریباً ۲ تا ۳ ساعت است.
• حدود ۸۰ درصد دوز مصرفی ظرف ۲۴ ساعت از طریق ادرار دفع می‌شود که عمده آن به شکل متابولیت غیرفعال است (کمتر از ۱ درصد به صورت داروی اصلی دفع می‌شود).

نکته بالینی در مورد تداخلات

• با توجه به اینکه CYP1A2 مسیر اصلی متابولیسم است، مصرف همزمان داروهای مهارکننده قوی CYP1A2 (مانند فلووکسامین) می‌تواند غلظت پیرفنیدون را به شدت افزایش داده و خطر سمیت را بالا ببرد، لذا مصرف همزمان آن‌ها اغلب ممنوع یا نیازمند تنظیم دوز قابل توجه است.
• کشیدن سیگار که یک القاکننده قوی CYP1A2 است، سرعت متابولیسم پیرفنیدون را افزایش داده و در نتیجه غلظت آن را در پلاسما کاهش می‌دهد، که می‌تواند اثربخشی درمان را کم کند. بنابراین، ترک سیگار در حین درمان الزامی است.

منع مصرف پیرفنیدون

۱. منع مصرف در بیماری‌ها

پیرفنیدون در بیمارانی که دچار آسیب شدید به عملکرد کبد یا کلیه هستند، ممنوع است.

نارسایی شدید کبدی:

توضیحات کاربردی و بالینی: پیرفنیدون عمدتاً در کبد متابولیزه می‌شود. نارسایی شدید کبد، به ویژه سیروز پیشرفته، باعث کاهش توانایی کبد در پردازش دارو می‌شود. این امر به افزایش چشمگیر سطح پیرفنیدون در خون و افزایش خطر سمیت، شامل آسیب شدید کبدی، می‌انجامد. بنابراین، در بیماران با اختلال شدید عملکرد کبد، تجویز پیرفنیدون ممنوع است.

بیماری کلیوی شدید یا مرحله نهایی نیازمند دیالیز:

توضیحات کاربردی و بالینی: اگرچه پیرفنیدون به طور گسترده در کبد متابولیزه می‌شود، متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند. در بیماران با اختلال کلیوی شدید یا مرحله نهایی که تحت دیالیز هستند، تجمع متابولیت‌ها و احتمال سمیت افزایش می‌یابد. از این رو، تجویز پیرفنیدون در نارسایی کلیوی شدید و مرحله نهایی کلیه که نیاز به دیالیز دارد، ممنوع است.

مصرف همزمان با فلووکسامین:

توضیحات کاربردی و بالینی: فلووکسامین یک مهارکننده بسیار قوی آنزیم کبدی $\text{CYP1A2}$ است که مسئول اصلی متابولیسم پیرفنیدون است. مصرف همزمان این دو دارو باعث افزایش شدید (تا چندین برابر) سطح پلاسمایی پیرفنیدون می‌شود که خطر عوارض جانبی و سمیت جدی را به شدت افزایش می‌دهد. این ترکیب دارویی ممنوع است.

۲. ملاحظات بارداری و شیردهی

داده‌های مربوط به اثرات پیرفنیدون بر روی انسان در دوران بارداری و شیردهی محدود است و ملاحظات زیر باید مد نظر قرار گیرد:

بارداری:

توضیحات کاربردی و بالینی: اطلاعات بالینی کافی و کنترل‌شده در مورد استفاده از پیرفنیدون در زنان باردار وجود ندارد. در مطالعات حیوانی، در دوزهای بالا، اثراتی بر رشد و نمو جنین مشاهده شده است. به همین دلیل، تجویز پیرفنیدون در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، مگر اینکه منافع بالقوه برای مادر، خطرات احتمالی برای جنین را توجیه کند. در زنان در سنین باروری، باید بر لزوم استفاده از یک روش پیشگیری از بارداری مؤثر در طول درمان تأکید شود.

شیردهی:

توضیحات کاربردی و بالینی: مشخص نیست که پیرفنیدون یا متابولیت‌های آن به شیر مادر ترشح می‌شوند یا خیر. با توجه به عدم قطعیت در مورد اثرات احتمالی دارو بر نوزاد شیرخوار، در حین درمان با پیرفنیدون، قطع شیردهی توصیه می‌شود.

۳. ملاحظات کودکان

کودکان (زیر ۱۸ سال):

توضیحات کاربردی و بالینی: ایمنی و اثربخشی پیرفنیدون برای درمان فیبروز ریوی ایدیوپاتیک در بیماران اطفال (زیر ۱۸ سال) هنوز اثبات نشده است.
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک به طور عمده یک بیماری بزرگسالان است و شواهد کافی برای استفاده از این دارو در جمعیت کودکان وجود ندارد. بنابراین، استفاده از پیرفنیدون در کودکان و نوجوانان در حال حاضر توصیه نمی‌شود و معمولاً در کارآزمایی‌های بالینی نیز از این گروه سنی استفاده نشده است.

عوارض جانبی پیرفنیدون

۱. عوارض جانبی بسیار شایع (شیوع بیش از ۲۰ درصد)

این دسته شامل شایع‌ترین عوارضی است که اغلب به کاهش دوز یا قطع موقت دارو منجر می‌شوند:

• تهوع: در حدود ۳۶ درصد از بیماران گزارش شده است. این شایع‌ترین عارضه گوارشی است که اغلب با مصرف دارو همراه با غذا کاهش می‌یابد.
• راش یا بثورات جلدی: در حدود ۳۰ تا ۳۲ درصد از بیماران مشاهده شده است. این عارضه اغلب با حساسیت به نور همراه است.
• خستگی (بی‌حالی): در حدود ۲۶ درصد از بیماران گزارش شده است.
• اسهال: در حدود ۲۶ درصد از بیماران رخ می‌دهد.

۲. عوارض جانبی شایع (شیوع ۱۰ تا ۲۰ درصد)

این عوارض نیز به طور منظم در بیماران دیده می‌شوند و مدیریت آن‌ها برای بهبود کیفیت زندگی ضروری است:

• درد شکمی (دل درد): در حدود ۲۴ درصد از بیماران گزارش شده است.
• سردرد: در حدود ۲۲ درصد از بیماران مشاهده شده است.
• کاهش اشتها: در حدود ۲۱ درصد از بیماران رخ می‌دهد.
• سوء هاضمه: در حدود ۱۹ درصد از بیماران دیده شده است.
• سرگیجه: در حدود ۱۸ درصد از بیماران گزارش شده است.
• استفراغ: در حدود ۱۳ درصد از بیماران رخ می‌دهد.
• حساسیت به نور: در حدود ۹ تا ۱۲ درصد از بیماران گزارش شده است. این عارضه نیازمند پرهیز جدی از نور خورشید است.
• کاهش وزن: در حدود ۱۰ درصد از بیماران کاهش وزن را تجربه کرده‌اند.

۳. عوارض جانبی با شیوع کمتر

برخی عوارض با وجود شیوع پایین‌تر، از نظر بالینی اهمیت ویژه‌ای دارند:

• افزایش آنزیم‌های کبدی: افزایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) یا آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) در حد بیش از ۳ برابر حد بالای نرمال، در حدود ۳ تا ۴ درصد از بیماران تحت درمان با پیرفنیدون، بیشتر از گروه دارونما، مشاهده شده است. این یک هشدار حیاتی است و نیازمند پایش منظم عملکرد کبد است.
• قطع درمان به دلیل عوارض جانبی: نرخ کلی قطع دوز دارو به دلیل تحمل نکردن عوارض جانبی در کارآزمایی‌های فاز سه، در حدود ۱۵ تا ۲۹ درصد از بیماران گزارش شده است که شایع‌ترین علل آن تهوع و بثورات جلدی بوده‌اند.

تداخلات دارویی پیرفنیدون

‎پیرفنیدون عمدتاً توسط آنزیم کبدی سیتوکروم P450 به ویژه ساب‌تایپ CYP1A2 متابولیزه می‌شود. بنابراین، تداخلات دارویی آن اغلب به واسطه داروهایی است که بر فعالیت این آنزیم تأثیر می‌گذارند. در اینجا به مهم‌ترین تداخلات کاربردی برای پزشکان اشاره شده است:

۱. تداخلات دارویی

تداخلات دارویی پیرفنیدون به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: مهارکننده‌ها (افزایش‌دهنده غلظت پیرفنیدون) و القاءکننده‌ها (کاهش‌دهنده غلظت پیرفنیدون).

الف) داروهای افزایش‌دهنده غلظت پیرفنیدون (مهارکننده‌های CYP1A2)

این داروها با مهار آنزیم، باعث کاهش سرعت تجزیه پیرفنیدون و افزایش غلظت آن در خون می‌شوند، که ریسک عوارض جانبی (مانند تهوع، استفراغ و آسیب کبدی) را بالا می‌برد.

داروهای با منع مصرف مطلق:

• فلووکسامین: یک داروی ضدافسردگی و مهارکننده بسیار قوی CYP1A2 است. مصرف همزمان ممنوع است، زیرا غلظت پیرفنیدون در پلاسما را تا چندین برابر افزایش می‌دهد.

داروهای نیازمند کاهش دوز و پایش شدید:

• سیپروفلوکساسین: یک آنتی‌بیوتیک و مهارکننده قوی CYP1A2 است. مصرف همزمان آن با پیرفنیدون باید با احتیاط بسیار زیاد صورت گیرد و ممکن است کاهش دوز پیرفنیدون ضروری باشد.
• آمیودارون، پروپافنون : داروهای قلبی هستند که می‌توانند CYP1A2 را مهار کنند و غلظت پیرفنیدون را افزایش دهند. در صورت لزوم مصرف، پایش دقیق و کاهش دوز پیرفنیدون توصیه می‌شود.

ب) داروهای کاهش‌دهنده غلظت پیرفنیدون (القاءکننده‌های CYP1A2)

این داروها با افزایش فعالیت آنزیم، باعث تجزیه سریع‌تر پیرفنیدون و کاهش غلظت آن در خون می‌شوند که می‌تواند اثربخشی درمان را کاهش دهد.

ریسک کاهش اثربخشی:

• ریفامپین : یک آنتی‌بیوتیک و القاءکننده بسیار قوی CYP است. مصرف همزمان می‌تواند غلظت پیرفنیدون را به طور قابل توجهی کاهش دهد و توصیه نمی‌شود.
• امپرازول : یک داروی ضد اسید و مهارکننده CYP2C19 است، اما می‌تواند CYP1A2 را نیز القاء کند. هرچند تداخل آن با پیرفنیدون از فلووکسامین کمتر است، اما در صورت نیاز به مهارکننده پمپ پروتون، داروهای با پتانسیل تداخل کمتر ترجیح داده می‌شوند.

۲. تداخل با غذا

• نکته بالینی ضروری: مصرف پیرفنیدون همراه با غذا باید به شدت توصیه شود.
• نوع تداخل: غذا بر میزان جذب کلی پیرفنیدون تأثیر کمی دارد، اما باعث کاهش سرعت جذب و کاهش غلظت اوج (حداکثر غلظت) پیرفنیدون در خون می‌شود.
• کاربرد بالینی: از آنجایی که غلظت اوج پیرفنیدون با خطر بروز عوارض جانبی گوارشی (مانند تهوع و استفراغ) ارتباط دارد، مصرف دارو همراه با وعده‌های غذایی باعث کاهش غلظت اوج شده و در نتیجه تحمل‌پذیری گوارشی دارو را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد.

۳. تداخل در آزمایشات

تاکنون شواهد معتبری مبنی بر اینکه پیرفنیدون به طور مستقیم بر نتیجه آزمایش‌های بالینی رایج (مانند شمارش کامل خون، الکترولیت‌ها و...) تداخل ایجاد کند، وجود ندارد. با این حال، تأثیر غیرمستقیم آن بر نتایج آزمایش‌ها، به خصوص تست‌های عملکرد کبد، بسیار مهم است:

آزمایشات عملکرد کبد:

• توضیحات کاربردی: همانطور که پیشتر گفته شد، پیرفنیدون ممکن است باعث افزایش آنزیم‌های کبدی (آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز) و بیلی‌روبین شود. این تغییرات، تداخل مستقیم در روش‌های آزمایشگاهی نیستند، بلکه نشان‌دهنده اثر سمی دارو بر کبد هستند.
• پایش: پزشک باید این تست‌های کبدی را به صورت منظم (ماهانه در شش ماه اول و سپس هر سه ماه یک بار) برای تشخیص به موقع آسیب کبدی ناشی از دارو پایش کند.

هشدار ها پیرفنیدون

‎پیرفنیدون، همانند سایر داروهای ضدفیبروز، دارای هشدارهای حیاتی است که مدیریت فعال آن‌ها برای تضمین ایمنی و ادامه درمان بیمار با فیبروز ریوی ایدیوپاتیک ($\text{IPF}$) ضروری است. این هشدارها عمدتاً بر عوارض جانبی سیستمیک و تداخلات دارویی تمرکز دارند.

۱. آسیب کبدی و پایش آنزیم‌های کبدی

پیرفنیدون با افزایش آنزیم‌های کبدی (آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز) و در موارد نادر، آسیب کبدی شدید همراه با پیامدهای کشنده همراه بوده است.

• نکته بالینی: قبل از شروع درمان، باید عملکرد کبد (سطح ALT ، AST و بیلی‌روبین) بیمار به طور کامل بررسی و ثبت شود.
• پایش فعال: پایش‌های آزمایشگاهی باید به صورت ماهانه در طول شش ماه اول درمان و سپس هر سه ماه یک بار ادامه یابد. در صورت تغییر دوز، پایش ماهانه باید مجدداً شروع شود.
• مدیریت بالینی:

1. در صورت افزایش قابل توجه آنزیم‌ها (مثلاً ALT یا AST بیش از ۳ برابر حد بالای نرمال)، باید دوز دارو کاهش یابد یا موقتاً قطع شود.
2. در صورت افزایش شدید (بیش از ۵ برابر حد بالای نرمال) یا همراهی افزایش آنزیم‌ها با افزایش بیلی‌روبین یا علائم بالینی آسیب کبد، دارو باید فوراً و برای همیشه قطع شود.
3. بیماران باید در مورد علائم آسیب کبدی (مانند زردی پوست یا چشم‌ها، ادرار تیره، تهوع و درد در قسمت فوقانی شکم) آموزش ببینند.

۲. واکنش‌های حساسیت به نور و بثورات جلدی

پیرفنیدون می‌تواند باعث افزایش حساسیت پوست به نور خورشید و راش‌های جلدی شود.

• نکته بالینی: بیماران باید به شدت از قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید و لامپ‌های برنزه کننده (سولاریوم) پرهیز کنند.
• اقدامات پیشگیرانه: استفاده روزانه و مداوم از ضدآفتاب با SPF بالا (۵۰ یا بیشتر) و پوشیدن لباس‌های محافظ در برابر آفتاب (کلاه، لباس آستین بلند) الزامی است.
• مدیریت بالینی: در صورت بروز واکنش‌های حساسیت به نور یا بثورات شدید، ممکن است نیاز به کاهش دوز یا قطع موقت دارو باشد.

۳. عوارض جانبی گوارشی

تهوع، استفراغ، اسهال و سوء هاضمه از عوارض جانبی بسیار شایع پیرفنیدون هستند که اغلب علت اصلی عدم تحمل دارو و قطع درمان محسوب می‌شوند.

• نکته بالینی: برای کاهش این عوارض، مصرف پیرفنیدون همراه با غذا باید به شدت توصیه شود.
• مدیریت بالینی: در صورت شدید بودن عوارض، می‌توان از داروهای ضدتهوع یا ضداسهال استفاده کرد. اگر عوارض گوارشی با درمان‌های حمایتی برطرف نشود، باید دوز دارو موقتاً کاهش یا قطع شود.

۴. تداخلات دارویی مهم

با توجه به اینکه پیرفنیدون عمدتاً توسط آنزیم کبدی CYP1A2 متابولیزه می‌شود، هر دارویی که این آنزیم را مهار یا القاء کند، سطح پیرفنیدون در خون را تغییر می‌دهد.
مهارکننده‌های قوی CYP1A2:
هشدار: استفاده همزمان با مهارکننده‌های قوی CYP1A2 (مانند فلووکسامین) ممنوع است، زیرا غلظت پیرفنیدون را تا چند برابر افزایش داده و خطر سمیت را بسیار بالا می‌برد.
مهارکننده‌های متوسط CYP1A2:
هشدار: در صورت عدم امکان اجتناب از این داروها (مانند سیپروفلوکساسین)، دوز پیرفنیدون باید کاهش یابد.
سیگار کشیدن:
هشدار حیاتی: سیگار کشیدن باعث القای CYP1A2 می‌شود و به شدت سطح پیرفنیدون در خون را کاهش می‌دهد که منجر به کاهش اثربخشی دارو می‌شود. ترک کامل سیگار قبل و در طول درمان با پیرفنیدون ضروری است.

۵. واکنش‌های جانبی شدید پوستی

موارد نادری از واکنش‌های شدید پوستی از جمله سندرم استیونز-جانسون، نکرولیز اپیدرمی سمی و DRESS با مصرف پیرفنیدون گزارش شده است.

• نکته بالینی: بیمار باید در مورد علائم این واکنش‌های جدی (مانند بثورات گسترده، تاول، زخم‌های مخاطی و تب) آگاه شود.
• مدیریت بالینی: در صورت ظن به SCAR، درمان با پیرفنیدون باید فوراً قطع شده و بیمار برای ارزیابی به متخصص پوست ارجاع داده شود. در صورت تأیید SCAR، قطع دارو باید به صورت دائمی باشد.

توصیه های دارویی پیرفنیدون

‎۱. توصیه‌های دارویی مخصوص بیمار (راهنمای مشاوره با بیمار)

به منظور تضمین پایبندی به درمان و کاهش عوارض جانبی، نکات زیر باید به دقت به بیمار آموزش داده شود:

نحوه مصرف دارو:

• همراه با غذا: بیمار باید دارو را همراه با غذا در هر سه وعده اصلی (صبحانه، ناهار و شام) مصرف کند. مصرف همراه با غذا به طور قابل توجهی تهوع و سرگیجه را کاهش می‌دهد.
• تیتراسیون اولیه: به بیمار توضیح دهید که درمان با یک دوز پایین شروع می‌شود و به تدریج در طی دو هفته به دوز کامل نگهدارنده افزایش می‌یابد. این روند به بدن اجازه می‌دهد تا با دارو سازگار شود.
• دوز فراموش شده: اگر یک دوز فراموش شد، بیمار نباید برای جبران دوز بعدی را دو برابر کند. در صورت فراموشی یک دوز، دوز بعدی باید طبق برنامه معمول مصرف شود.
• بلع کپسول: کپسول‌ها یا قرص‌ها باید به طور کامل بلعیده شوند و نباید جویده یا خرد شوند.

پرهیز از نور خورشید و راش جلدی:

• ضدآفتاب: تأکید کنید که پیرفنیدون باعث افزایش حساسیت پوست به نور می‌شود. بیمار باید روزانه و به طور منظم از ضدآفتاب با فاکتور محافظتی بالا (مثلاً SPF پنجاه یا بیشتر) استفاده کند.
• لباس محافظ: توصیه کنید که بیمار باید تا حد امکان از آفتاب مستقیم (به ویژه در ساعات اوج) دوری کرده و لباس‌های محافظ (مانند کلاه، آستین بلند و شلوار) بپوشد.
• ممنوعیت سولاریوم: استفاده از دستگاه‌های برنزه کننده (Sunlamps) و سولاریوم مطلقاً ممنوع است.

تداخل با سیگار کشیدن:

ترک فوری: سیگار کشیدن باعث کاهش شدید اثر پیرفنیدون می‌شود. بیمار باید فوراً و به طور کامل سیگار کشیدن را متوقف کند.

علائم هشداردهنده کبدی:

بیمار باید در صورت مشاهده علائمی مانند زردی پوست یا چشم‌ها، ادرار تیره، درد در قسمت فوقانی و راست شکم، یا خستگی و بی‌اشتهایی غیرعادی، فوراً به پزشک اطلاع دهد.

۲. توصیه‌های دارویی مخصوص پزشک (مدیریت بالینی)

این توصیه‌ها به منظور تضمین تجویز ایمن و مدیریت طولانی‌مدت درمان با پیرفنیدون تدوین شده‌اند:

ارزیابی پیش از درمان:

• عملکرد کبد: قبل از شروع درمان، تست‌های عملکرد کبد (آنزیم‌هایALT، AST و بیلی‌روبین) بیمار باید انجام و ثبت شود.
• سوابق دارویی: سوابق دقیق داروهای مصرفی بیمار، از جمله مکمل‌ها و داروهای بدون نسخه، برای شناسایی مهارکننده‌ها یا القاءکننده‌های قوی آنزیم CYP1A2 باید بررسی شود.

پایش‌های الزامی در طول درمان:

پایش کبدی: عملکرد کبد باید در فواصل زمانی منظم پایش شود:

• ماهانه در طول شش ماه اول درمان.
• سپس هر سه ماه یک بار به صورت مداوم.

1. پایش بالینی: بیمار باید به طور منظم از نظر عوارض جانبی گوارشی (تهوع، اسهال) و پوستی (راش و حساسیت به نور) مورد ارزیابی قرار گیرد.
2. پایش وزن: وزن بیمار باید پایش شود و در صورت کاهش وزن معنی‌دار، اقدامات حمایتی یا تغذیه‌ای توصیه گردد.

مدیریت تداخلات دارویی کلیدی:

• منع مطلق مصرف: مصرف همزمان داروهایی مانند فلووکسامین (ضدافسردگی) به دلیل افزایش خطر مسمومیت کبدی و سیستمیک ناشی از پیرفنیدون، ممنوع است.
• احتیاط و تعدیل دوز: در صورت تجویز همزمان با مهارکننده‌های متوسط CYP1A2 مانند سیپروفلوکساسین، باید دوز پیرفنیدون کاهش یابد و بیمار تحت پایش دقیق قرار گیرد.

راهنمای تعدیل دوز (بر اساس عوارض جانبی):

• آسیب کبدی شدید: در صورت افزایش ALT یا AST به بیش از پنج برابر حد بالای نرمال، یا افزایش قابل توجه آنزیم‌ها همراه با علائم بالینی آسیب کبد، دارو باید فوراً و برای همیشه قطع شود.
• عدم تحمل گوارشی یا راش شدید: در صورت عدم تحمل عوارض جانبی با اقدامات حمایتی، دوز دارو باید موقتاً کاهش یا قطع شود و پس از برطرف شدن علائم، تیتراسیون مجدد با دوز کمتر و با سرعت آهسته‌تر انجام گیرد.