لاتانوپروست چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف لاتانوپروست

لاتانوپروست یک استر ایزوپروپیل و آنالوگ انتخابی پروستاگلاندین F2α است که برای درمان بیماری‌های چشمی به کار می‌رود. این دارو به عنوان یک پیش‌دارو (Prodrug) طراحی شده تا به راحتی از طریق قرنیه جذب شود. موارد مصرف آن به شرح ذیل می باشد:

• گلوکوم با زاویه باز : لاتانوپروست به عنوان خط اول درمانی برای کاهش فشار داخل چشم در بیمارانی که دچار گلوکوم با زاویه باز هستند، تجویز می‌شود.
• افزایش فشار داخل چشم : این دارو برای کاهش فشار چشم در افرادی که دارای فشار بالا هستند و خطر ابتلا به گلوکوم در آن‌ها وجود دارد، استفاده می‌شود.

موارد مصرف کمتر رایج:

• گلوکوم زاویه بسته : در برخی موارد، لاتانوپروست ممکن است پس از انجام لیزیک محیطی یا ایریدکتومی، برای کاهش فشار داخل چشم در این نوع گلوکوم نیز استفاده شود.
• گلوکوم پسودواکسفولیشن : این دارو در درمان گلوکوم ثانویه ناشی از سندرم پسودواکسفولیشن، که با تجمع مواد پروتئینی در چشم مشخص می‌شود، مؤثر است.
• گلوکوم پیگمانتری: لاتانوپروست در کاهش فشار چشم ناشی از این نوع گلوکوم که در آن رنگدانه از عنبیه جدا شده و مجاری خروجی چشم را مسدود می‌کند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مکانیسم اثر لاتانوپروست

لاتانوپروست پس از ورود به قرنیه به فرم فعال خود یعنی اسید لاتانوپروست تبدیل می‌شود. این اسید به عنوان یک آگونیست قوی و انتخابی در گیرنده‌های پروستاگلاندین عمل می‌کند. فعال شدن این گیرنده‌ها منجر به افزایش خروج مایع زلالیه از مسیر اصلی خود در بافت مشبک یوواسکلرال می‌شود. این فرآیند باعث شل شدن عضلات در این مسیر و بهبود جریان خروجی مایع از چشم می‌شود که در نتیجه فشار داخل چشم به طور مؤثری کاهش می‌یابد.

فارماکوکینتیک لاتانوپروست

جذب

لاتانوپروست به صورت یک استر ایزوپروپیل غیرفعال از طریق قرنیه جذب می‌شود و در همان محل توسط آنزیم‌های استراز به سرعت به فرم فعال خود، اسید لاتانوپروست، تبدیل می‌گردد.

توزیع

اسید لاتانوپروست در مایع زلالیه توزیع می‌شود و غلظت آن به سرعت به سطح درمانی می‌رسد.

متابولیسم

متابولیسم اصلی دارو در کبد و از طریق اکسیداسیون بتا انجام می‌شود.

دفع

متابولیت‌های غیرفعال دارو به صورت عمده و سریع از طریق ادرار دفع می‌شوند. نیمه‌عمر اسید لاتانوپروست در پلاسما بسیار کوتاه و حدود ۱۷ دقیقه است، که نشان‌دهنده متابولیسم سریع آن پس از جذب سیستمیک است.

منع مصرف لاتانوپروست

• حساسیت مفرط: بیمارانی که به لاتانوپروست یا هر یک از مواد جانبی آن مانند بنزالکونیوم کلراید حساسیت دارند، نباید از این دارو استفاده کنند.
• عفونت فعال هرپسی چشمی: استفاده از این دارو در بیماران با سابقه عفونت‌های چشمی فعال ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) باید با احتیاط فراوان و تنها تحت نظر پزشک باشد.

عوارض جانبی لاتانوپروست

• تغییر رنگ عنبیه: این عارضه یکی از مهم‌ترین و دائمی‌ترین عوارض لاتانوپروست است. این دارو می‌تواند با تحریک تولید ملانین (رنگدانه) در سلول‌های ملانوسیت عنبیه، باعث افزایش رنگ قهوه‌ای آن شود.
• تغییرات مژه‌ها: شامل افزایش طول، ضخامت، تعداد و تیره‌تر شدن رنگ مژه‌ها. این عارضه در صورت قطع دارو معمولاً برگشت‌پذیر است.
• قرمزی و سوزش چشم: یکی از عوارض رایج در ابتدای درمان است.
• عوارض نادر اما جدی: اِدِم ماکولای کیستوئید به ویژه در بیماران پسودوفاکیک یا افرادی که کپسول خلفی لنز در آنها آسیب دیده است، گزارش شده است.

تداخلات دارویی لاتانوپروست

تداخلات دارویی

• سایر آنالوگ‌های پروستاگلاندین: استفاده همزمان از لاتانوپروست با سایر آنالوگ‌های پروستاگلاندین مانند بیماتوپروست یا تراوپروست توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند اثربخشی آن‌ها را کاهش دهد یا حتی منجر به افزایش متناقض فشار چشم شود.
• قطره‌های چشمی دیگر: در صورت استفاده از چند نوع قطره چشمی، برای جلوگیری از شسته‌شدن دارو از چشم و کاهش اثر آن، باید بین مصرف هر قطره حداقل ۵ دقیقه فاصله باشد.

تداخل غذایی

هیچ تداخل غذایی شناخته‌شده‌ای برای این دارو وجود ندارد.

هشدار ها لاتانوپروست

• تغییرات دائمی: به بیمار باید در مورد احتمال تغییر دائمی و غیرقابل بازگشت رنگ چشم هشدار داده شود. این تغییر معمولاً تدریجی است و ممکن است در یک چشم رخ دهد.
• اِدِم ماکولای کیستوئید: در بیماران با سابقه بیماری‌های چشمی خاص مانند اِدِم ماکولا یا التهاب داخل چشمی، باید با احتیاط مصرف شود.
• لنزهای تماسی: لاتانوپروست حاوی بنزالکونیوم کلراید است که می‌تواند توسط لنزهای تماسی نرم جذب شود. بنابراین، بیمار باید لنزهای خود را قبل از استفاده از قطره خارج کرده و پس از ۱۵ دقیقه مجدداً در چشم قرار دهد.

توصیه های دارویی لاتانوپروست

مخصوص بیمار

• فقط یک بار در روز (ترجیحاً عصرها) و دقیقاً در زمان مشخصی از روز از دارو استفاده کنید تا اثر آن بهتر باشد.
• در صورت فراموش کردن یک دوز، دوز بعدی را در زمان معمول خود استفاده کنید و از دو برابر کردن آن اجتناب کنید.
• از تماس نوک قطره‌چکان با چشم یا سایر سطوح خودداری کنید تا از آلودگی پیشگیری شود.

مخصوص پزشک

• قبل از شروع درمان، معاینه کامل چشم و ارزیابی رنگ عنبیه بیمار انجام شود.
• در صورت وجود سابقه اِدِم ماکولا یا التهاب چشمی، تجویز این دارو باید با بررسی دقیق خطرات و مزایا صورت گیرد.
• اثربخشی دارو با اندازه‌گیری منظم فشار داخل چشم باید پایش شود.