کلوتریمازول یک داروی ضد قارچ از دسته ایمیدازولها است که از طریق مهار رشد و از بین بردن سلولهای قارچی با آسیب زدن به غشای سلولی آنها، عمل میکند. موارد مصرف این دارو بسته به شکل دارویی (پماد موضعی، محلول، قرص واژینال یا لوزنج دهانی) متفاوت است.
۱. موارد مصرف تأیید شده (بالینی و کاربردی)
موارد مصرف تأییدی کلوتریمازول عمدتاً شامل درمان عفونتهای قارچی سطحی پوست و غشاهای مخاطی ناشی از درماتوفیتها، مخمرها و کاندیدا آلبیکنس است.
الف) عفونتهای قارچی پوستی (موضعی)
کاندیدیازیس جلدی:
- این مورد شامل عفونتهای پوستی ناشی از مخمر کاندیدا، به ویژه در نواحی گرم و مرطوب (مانند زیر پستان، زیر بغل، و کشاله ران) است.
- نکته کاربردی: برای اطمینان از بهبودی کامل، به بیمار توصیه شود حتی پس از رفع علائم، دوره کامل درمان را به پایان برساند. استفاده از پماد یا کرم ۱ درصد معمولاً دو بار در روز توصیه میشود.
پای ورزشکاران:
- این عفونت پوستی در پاها معمولاً توسط درماتوفیتها ایجاد میشود.
- نکته کاربردی: برای اثربخشی حداکثری، به بیمار تاکید کنید که ناحیه آسیبدیده، به خصوص بین انگشتان پا، را قبل از استفاده کاملاً خشک کند و از جورابهای نخی تمیز استفاده کند.
عفونت قارچی کشاله ران:
- عفونت قارچی در ناحیه کشاله ران و باسن که اغلب در مردان شایع است.
- نکته کاربردی: لباسهای گشاد و پنبهای توصیه شود تا رطوبت ناحیه کاهش یابد، که این اقدام به اثربخشی دارو کمک میکند.
کرم حلقوی (کچلی بدن):
- عفونتهای قارچی شبیه حلقه در نواحی مختلف بدن.
- نکته کاربردی: در صورتی که ضایعات بهبود نیابند یا به سرعت گسترش یابند، نیاز به ارزیابی مجدد و شاید درمان خوراکی ضد قارچ وجود دارد.
تینهآ ورسیکالر (پیتی ریازیس ورسیکالر):
- عفونت قارچی که باعث تغییر رنگ پوست میشود.
ب) عفونتهای قارچی واژینال (داخلی)
- کاندیدیازیس وولوواژینال (برفک واژن): عفونت مخمری واژن که از شایعترین موارد مصرف کلوتریمازول است.
- نکته کاربردی: کلوتریمازول به شکل قرص یا کرم واژینال با دورههای درمانی متفاوت (معمولاً ۱، ۳ یا ۷ روزه) تجویز میشود. به بیمار توصیه شود در طول درمان واژینال از تامپون و دوش واژینال استفاده نکند، و برای جلوگیری از آسیب به کاندوم یا دیافراگم، از نزدیکی جنسی خودداری کند.
ج) برفک دهانی (دهانی)
- کاندیدیازیس دهانی-حلقی: عفونت قارچی دهان، به ویژه در بیماران با ضعف سیستم ایمنی (مانند بیماران پیوند عضو یا دریافتکنندگان کورتیکواستروئید) استفاده میشود.
- نکته کاربردی: کلوتریمازول به صورت لوزنج (قرص مکیدنی دهانی) تجویز میشود و بیمار باید اجازه دهد قرص به آرامی در دهان حل شود تا اثر موضعی در ناحیه عفونت حفظ گردد.
۲. موارد مصرف خارج برچسب (بالینی و کاربردی)
اگرچه این موارد به طور رسمی توسط نهادهای نظارتی تأیید نشدهاند، اما بر اساس شواهد بالینی ممکن است توسط پزشکان استفاده شوند.
درمان کمکی اُنیکومایکوزیس (عفونت قارچی ناخن):
- توضیح کاربردی: اگرچه کلوتریمازول موضعی به تنهایی برای درمان قطعی عفونتهای قارچی ناخن (که اغلب نیاز به درمان خوراکی دارند) ناکافی است، اما در ترکیب با کاهش مکانیکی حجم ناخن آسیبدیده یا به عنوان درمان کمکی پس از یا در کنار داروهای خوراکی، میتواند در برخی موارد استفاده شود.
بالانیت کاندیدایی (عفونت قارچی سر آلت تناسلی):
- توضیح کاربردی: در مردانی که دچار التهاب سر آلت تناسلی ناشی از عفونت کاندیدا هستند، کرمهای موضعی کلوتریمازول تجویز میشوند. این استفاده در عمل بالینی رایج است.
پیشگیری از برفک دهانی در بیماران با نقص ایمنی:
- توضیح کاربردی: در برخی بیماران با ریسک بالای عفونتهای فرصتطلب (مثلاً پس از شیمی درمانی یا پیوند)، لوزنجهای کلوتریمازول ممکن است به صورت پروفیلاکسی برای کاهش شیوع برفک دهانی استفاده شوند. با این حال، در بیماران پرخطر، استفاده از داروهای ضد قارچ سیستمیک اغلب ترجیح داده میشود.