اپرمیترون چیست؟
Capsules: 80 mg; 125 mg
اپرمیترون® نام تجاری داروی اپرپیتانت است و توسط شرکت داروسازی تهران‌شیمی تولید می‌شود. اپرمیترون® نوعی آنتاگونیست بسیار انتخابی نوروکینین 1 و ماده P با 9 تا 14 ساعت زمان نیمه‌عمر است. اپرمیترون® برای کنترل و پیشگیری از تهوع و استفراغ فاز حاد و تاخیری پس از شیمی‌درمانی و نیز کنترل تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی مورد تایید قرار گرفته است.
.jpg)
تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی (CINV) دوتا از مشکل‌ساز‌ترین عوارض جانبی گزارش شده در بیماران مبتلا به سرطان است. ممکن است یک یا هر سه نوع از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی در بیماران ظاهر شود. الف) نوع شدید که در طول شیمی‌درمانی یا ظرف 24 ساعت پس از انجام شیمی‌درمانی رخ میدهد. ب) نوع تاخیری که 24 ساعت پس از اتمام شیمی‌درمانی تظاهر می‌یابد و نیز ج) نوع پیش‌بینانه که قبل از اجرای شیمی درمانی است و در واقع نوعی واکنش (پاسخ) اکتسابی اشخاص یا تجربیات آنها است. تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی کیفیت زندگی بیماران را به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش میدهد و آنها را با مشکلات زیادی روبرو می‌سازد.
سروتونین و ماده پی نوروترنسمیترهای کلیدی دخیل در واکنش تهوع هستند. آنتاگونیست گیرنده‌ی 5-هیدروکسی‌تریپتامین3 یعنی اندانسترون و گرانیسترون در جلوگیری از فعال‌سازی مسیر محیطی تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی بسیار موثر و اثر بخشند. تهوع و استفراغ تاخیری به واسطه‌ی ماده p و با اتصال به گیرنده‌ی نوروکینین 1 در مرکز تهوع و استفراغ ایجاد می‌شود. فعال‌سازی ماده p و اتصال به گیرنده تقریبا 16 ساعت پس از شیمی درمانی صورت می‌گیرد. اپرمیترون® مسیر مرکزی تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی را مورد هدف قرار میدهد. بنابرین، کنترل بهینه هر دو نوع، مستلزم مورد هدف قرار دادن هر دو مسیر محیطی (با آنتاگونیست گیرنده‌ی 5-هیدروکسی‌تریپتامین3) و مرکزی (با آنتاگونیست‌های نوروکینین1) است.
اپرمیترون® نخستین نوع از دسته جدید دارویی آنتاگونیست‌های گیرنده نوروکینین 1 است و هنگامی که به رژیم بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی‌های بسیار امتوژنیک )استفراغ‌آور) قرار می‌گیرند، اضافه می‌شود، به میزان قابل ملاحظه‌ای تهوع و استفراغ حاد ناشی از شیمی‌درمانی را کاهش میدهد. همچنین، اپرمیترون® تهوع و استفراغ فاز تاخیری ناشی از شیمی‌درمانی را به میزان زیادی بهبود می‌بخشد.
تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی (PONV) معمولا پس از جراحی‌های بزرگ مشاهده می‌شود. حدود 30 درصد از بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند از تهوع و استفراغ در نخستین روز پس از عمل جراحی رنج می‌برند. بروز تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی بیماران را با مشکلات زیادی مواجه می‌سازد، هزینه‌بر است و حتی پروفایل ریکاوری پس از عمل جراحی را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.
چندین نوع ضدتهوع با اثرات پیشگیری مورد تایید قرار گرفته است. به نظر می‌رسد ماده p (لیگاند طبیعی گیرنده‌ی نوروکینین 1) که محرک راه‌اندازی پیام‌رسانی گیرنده‌ی نوروکینین است باعث ایجاد تهوع و استفراغ می‌شود. می‌توان دریافت آنتاگونیست‌های نوروکینین1 یکی از بهترین گزینه های درمانی برای پیشگیری و ممانعت از تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی نیز محسوب می‌شوند. نتایج نشان میدهد آنتاگونیست‌های نوروکینین1 به ویژه اپرمیترون®، به دو طریق کمک شایانی به پیشگیری از تهوع و استفراغ در بیمارانی می‌کند که با بیهوشی عمومی تحت عمل جراحی قرار گرفته اند: الف) کاهش وقوع تهوع و استفراغ 2) به تاخیر انداختن زمان نخستین استفراغ.
شیوه‌ی تجویز
اپرمیترون® طبق دستور پزشک با زمان‌بندي معین باید مصرف شود. داروی اپرمیترون® به منظور درمان بیمارانی که تهوع دارند و استفراغ می‌کنند، هنوز مورد ارزیابی قرار نگرفته است. تجویز مداوم و مزمن این دارو نیز توصیه نمی شود. کپسول های اپرمیترون® تداخل غذایی ندارند و می توانند به همراه یا بدون صرف وعده غذایی تجویز شود. همچنین، کپسول باید به طور کامل بلعیده شود.
موارد منع مصرف
در صورت بروز هر گونه واکنش آلرژیک به دارو یا سایر مواد تشکیل دهنده دارو درمان باید متوقف گردد. تجویز همزمان داروی اپرمیترون® با داروی پیموزاید ممنوع است.
تجویز در افراد با شرایط خاص
در افراد مبتلا به نارسایی کبدی و کلیوی تعدیل دوز طبق نظر پزشک باید انجام گیرد. مصرف اپرمیترون® در بارداری و شیردهی توصیه نمی شود. بی‌خطری و اثربخشی اپرمیترون® در کودکان و نوجوانان بیمار هنوز اثبات نشده است.
عوارض جانبی شایع
الف) در صورت کنترل تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی در کودکان و بزرگسالان:
از مهمترین عوارض جانبی شایع مصرف اپرمیترون® در بزرگسالان خستگی، اسهال، ضعف و سستی و خستگی، سو هاضمه، دردهای شکمی، سکسکه، کاهش تعداد گلبول های سفید خون، دهیدراسیون یا کم آبی و افزایش سطح آنزیم کبدی آلانین آمینوترانسفراز است.
در کودکان نیز نوتروپنی، سردرد، اسهال، کاهش اشتها، سرفه، خستگی، کاهش سطح هموگلوبین، سرگیجه و سکسکه را می توان نام برد.
ب) در صورت کنترل تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی
مصرف اپرمیترون® در بزرگسالان می تواند موجب بروز یبوست و افت فشار خون گردد.
احتیاط و هشدار
پس از مصرف سه تا چهار روزه اپرمیترون® به منظور جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی، اپرمیترون® باعث مهار نسبی ایزوآنزیم CYP3A4 می‌شود. بنابراین مواجه با سوبستراهای خوراکی CYP3A4 اساسا می‌تواند افزایش یابد. همچنین، اپرمیترون® باعث القا تاخیری CYP2C9 نیز می‌شود و ممکن است غلظت‌های پلاسمایی داروهایی که به وسیله‌ی این ایزوانزیم متابولیزه می‌شود همچون وارفارین، فنی‌توئین و تولبوتامید را پایین بیاورد. بنابرین، INR به طور مداوم باید مانیتور شود. اثربخشی کنتراسپتیوهای خوراکی نیز ممکن است با اپرمیترون® کاهش یابد. بنابرین، روش‌های جایگزین پیشگیری از بارداری در طول مصرف دارو و نیز حدود 1 تا 2 ماه پس از توقف هر دوز از این دارو ضروری است.
تداخلات دارویی
همانطور که گفته شد پس از مصرف سه تا چهار روزه اپرمیترون® به منظور جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی، اپرمیترون® باعث مهار نسبی ایزوآنزیم CYP3A4 می‌شود. بنابراین مواجه با سوبستراهای خوراکی CYP3A4 اساسا می‌تواند افزایش یابد. انتظار می‌رود اثر اپرمیترون® بر سوبستراهای CYP3A4 داخل وریدی کمتر باشد. اما با توقف اپرمیترون® یک القا خفیف CYP3A4 می‌تواند ظاهر شود که ماکسیمم این اثر سه تا پنج روز بعد است. این حالت برای چند روز حفظ می‌شود، سپس به آهستگی کاهش می‌یابد. بنابرین، در زمان مصرف اپرمیترون® با داروهایی که عمدتا بوسیله‌ی این ایزوآنزیم‌ها متابولیزه می‌شوند باید احتیاط کرد.
اپرمیترون® نباید به همراه آستمیزول، پیموزاید، ترفنادین، سیزاپراید و تولواپتان مصرف شود، به دلیل آنکه افزایش غلظت پلاسمایی این داروها می‌تواند موجب واکنش‌های بسیار خطرناکی شود. همچنین، از آنجایی که اپرمیترون® یک سوبسترا برای CYP3A4 محسوب می‌شود، داروهایی دیگری که این ایزوانزیم را مهار یا القا می‌کنند می‌توانند به ترتیب غلظت‌های پلاسمایی اپرمیترون® را افزایش یا کاهش دهند.
همچنین، اپرمیترون® باعث القا تاخیری CYP2C9 نیز می‌شود و ممکن است غلظت‌های پلاسمایی داروهایی که به وسیله‌ی این ایزوانزیم متابولیزه می‌شود همچون وارفارین، فنی‌توئین و تولبوتامید را پایین بیاورد. اپرمیترون® می‌تواند مواجهه سیستمیک با کورتیکواستروییدها را نیز افزایش دهد و هنگامی که با هم تجویز می‌شود، توصیه بر این است که دوز معمول دگزامتازون خوراکی تا 50 درصد کاهش یابد و دوز متیل‌پردنیزولون نیز باید تا حدود 25 درصد هنگام استعمال داخل وریدی و تا 50 درصد هنگام تجویز خوراکی کاهش یابد. باید به این نکته دقت شود که دوز دگزامتازون در داروهایی که برای تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی تجویز می‌شود، باید مطابق با این برهمکنش باشد. اثربخشی کنتراسپتیوهای خوراکی نیز ممکن است با اپرمیترون® کاهش یابد. بنابرین، روش‌های جایگزین پیشگیری از بارداری در طول مصرف دارو و نیز حدود 1 تا 2 ماه پس از توقف هر دوز از این دارو ضروری است.
