پروپرانولول، یک داروی مسدودکننده گیرندههای بتا آدرنرژیک غیرانتخابی، کاربردهای گستردهای در زمینه قلب و عروق و بیماریهای غیر قلبی دارد. در زیر، موارد مصرف تأیید شده و خارج از برچسب آن برای استفاده بالینی پزشکان ارائه شده است.
۱. موارد مصرف تأیید شده
این موارد مصرف توسط سازمانهای بینالمللی دارویی تأیید شدهاند و به طور گسترده در پروتکلهای درمانی بالینی استفاده میشوند:
الف) قلبی و عروقی
- فشار خون بالا: پروپرانولول به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروهای ضدفشار خون برای کاهش فشار خون استفاده میشود. مکانیسم آن شامل کاهش برونده قلبی و مهار ترشح رنین است.
- آنژین صدری: این دارو با کاهش نیاز میوکارد به اکسیژن از طریق کاهش ضربان قلب و فشار خون، در پیشگیری و مدیریت آنژین صدری ناشی از تصلب شرایین کرونری مؤثر است.
- آریتمیهای قلبی: برای مدیریت انواع خاصی از آریتمیهای قلبی، از جمله فیبریلاسیون دهلیزی و تاکی آریتمیهای ناشی از مسمومیت با دیژیتال یا پرکاری تیروئید استفاده میشود.
- سکته قلبی: پس از یک سکته قلبی، تجویز پروپرانولول به منظور کاهش میزان مرگ و میر و پیشگیری از حملات ایسکمیک حاد بعدی تأیید شده است.
- تنگی زیر آئورتی هایپرتروفیک: این دارو برای بهبود علائم سینه درد، تنگی نفس ناشی از فعالیت و کاهش خطر ریتمهای نامنظم قلبی در بیمارانی که دچار ضخیم شدن سپتوم قلب هستند، استفاده میشود.
ب) غیر قلبی-عروقی
- میگرن (پیشگیری): پروپرانولول به عنوان یک داروی پیشگیرانه برای کاهش شدت و فراوانی حملات میگرن استفاده میشود. معمولاً دوز آن به تدریج افزایش مییابد تا به دوز مؤثر برای بیمار برسد.
- لرزش اساسی: این دارو برای درمان لرزشهایی که در هنگام حرکت ارادی دستها یا سایر قسمتهای بدن رخ میدهد، مؤثر است.
- فئوکروموسیتوم: در ترکیب با یک داروی مسدودکننده آلفا آدرنرژیک، برای مدیریت فشار خون و کاهش علائم ناشی از ترشح کاتکولآمینها در تومور غده فوق کلیوی، به ویژه قبل از جراحی یا در موارد غیرقابل جراحی، تجویز میشود.
- همانژیومهای پرولیفراتیو نوزادان: محلول خوراکی پروپرانولول برای درمان همانژیومهای نوزادی که نیاز به درمان سیستمیک دارند (مانند همانژیومهایی که باعث اختلال عملکرد میشوند) تأیید شده است.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب
این موارد کاربردهایی هستند که توسط سازمانهای نظارتی تأیید نشدهاند، اما شواهد بالینی و کاربرد رایج، اثربخشی آنها را در عمل بالینی نشان داده است:
- اضطراب عملکرد و فوبیای اجتماعی: پروپرانولول برای تسکین علائم فیزیکی اضطراب موقعیتی (مانند سخنرانی عمومی، اجرای موسیقی و آزمونهای کتبی) مانند تپش قلب، تعریق، لرزش و گرگرفتگی، که ناشی از فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک هستند، به طور رایج تجویز میشود.
- بحران تیروئیدی: در مدیریت وضعیت اضطراری و تهدیدکننده حیات ناشی از پرکاری شدید تیروئید (طوفان تیروئیدی)، پروپرانولول برای کنترل سریع علائم قلبی عروقی از جمله تاکیکاردی شدید و آریتمی استفاده میشود.
- آکاتیزیا (بیقراری حرکتی): برای کاهش علائم بیقراری حرکتی، که یک عارضه جانبی رایج داروهای ضدروانپریشی است، استفاده میشود.
- سندرم پای بیقرار: در برخی موارد به عنوان یک گزینه درمانی کمکی برای تسکین علائم سندرم پای بیقرار مطرح شده است.
توجه بالینی مهم: هنگام تجویز پروپرانولول، به ویژه در موارد مصرف خارج از برچسب، پزشک باید از منع مصرف آن در بیماران مبتلا به آسم، بیماری انسداد مزمن ریه یا برادیکاردی شدید آگاه باشد و بیمار را برای علائم قند خون پایین (در بیماران دیابتی) به دقت پایش کند.
سلام خسته نباشید برای کاهش استرس ودردهای عصبی مصرف پرانول درصبح والپرازولام درشب مشکلی نداره