اطلاعات تخصصی
موارد مصرف بمپدوئیک اسید
اسید بمپدوئیک با نام ژنریک Bempedoic acid یک مهارکننده خوراکی و جدید آدنوزین تریفسفات سیترات لیاز است که برای کمک به کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL-C) در بیماران مبتلا به هایپرکلسترولمی (افزایش چربی خون) تأیید شده است.
موارد مصرف تأیید شده (توضیحات کاربردی بالینی)
سازمانهای بینالمللی معتبر (مانند سازمان غذا و داروی آمریکا - FDA و آژانس دارویی اروپا - EMA) اسید بمپدوئیک را برای موارد زیر تأیید کردهاند:
کاهش LDL (کلسترول بد) در بیماران با هایپرکلسترولمی خانوادگی یا بیماری قلبی عروقی ثابت:
- کاربرد بالینی: این دارو به عنوان یک درمان کمکی به حداکثر دوز قابل تحمل استاتینها و یا سایر درمانهای کاهنده چربی استفاده میشود.
- نکته برای پزشک: این دارو باید برای بیمارانی در نظر گرفته شود که با استفاده از استاتینها (حتی با دوز بالا یا حداکثر دوز قابل تحمل) به اندازه کافی به هدف درمانی LDL-C دست پیدا نکردهاند. این یک گزینه عالی برای بیمارانی است که عدم تحمل استاتین دارند یا نمیتوانند دوزهای بالاتر استاتین را تحمل کنند، زیرا مکانیسم اثر آن متفاوت است و به طور مستقیم باعث درد عضلانی (میوپاتی) مانند استاتینها نمیشود.
- مکانیسم اثر مرتبط: اسید بمپدوئیک پیشدارو است و در کبد فعال میشود؛ این موضوع باعث میشود که در بافت عضلانی فعال نشود و عوارض جانبی عضلانی شایع در استاتینها را نداشته باشد، که این ویژگی آن را برای بیماران با سابقه میالژی یا میوپاتی ناشی از استاتین بسیار مفید میکند.
کاهش خطر حوادث قلبی عروقی در بیماران با بیماری قلبی یا نیاز به کاهش بیشتر LDL با استاتینها:
- کاربرد بالینی: مطالعات بالینی (مانند CLEAR Outcomes) نشان دادهاند که افزودن اسید بمپدوئیک به رژیم درمانی میتواند خطر سکته قلبی، سکته مغزی و نیاز به مداخلات عروق کرونر را در بیماران پرخطر به طور قابل توجهی کاهش دهد.
- نکته برای پزشک: این مورد مصرف تأکید میکند که هدف از تجویز، صرفاً کاهش عدد LDL-C نیست، بلکه کاهش پیامدهای سخت و مهم قلبی عروقی است. بنابراین، در بیماران مبتلا به سابقه انفارکتوس میوکارد، آنژین ناپایدار، یا روشهای بازسازی عروق کرونر، که علیرغم درمان قوی LDL-C بالایی دارند، افزودن این دارو توجیه قوی دارد.
موارد مصرف خارج از برچسب (توضیحات کاربردی بالینی)در حال حاضر، منابع علمی بینالمللی، موارد مصرف خارج از برچسب گسترده و پرکاربردی را برای اسید بمپدوئیک به طور قطعی مشخص نکردهاند، زیرا این دارو نسبتاً جدید است و بیشتر تمرکز مطالعات روی موارد تأیید شده بوده است. با این حال، استفادههای احتمالی بالینی که بر اساس مکانیسم عمل میتوانند مطرح شوند عبارتند از:
کاهش چربی خون در عدم تحمل کامل استاتین:
- کاربرد بالینی احتمالی: در بیمارانی که به هیچ وجه قادر به تحمل حتی پایینترین دوزهای استاتین نیستند (عدم تحمل کامل استاتین)، اسید بمپدوئیک ممکن است به عنوان مونوتراپی (درمان تکی) برای رسیدن به اهداف ثانویه LDL-C در نظر گرفته شود. هرچند دادههای بیشتری در این زمینه نیاز است، اما مکانیسم اثر متفاوت آن، این امکان را فراهم میکند.
- نکته برای پزشک: در این موارد، باید با دقت سطح LDL-C بیمار و سطح خطر کلی او برای بیماری قلبی عروقی سنجیده شود و در صورت عدم دستیابی به هدف با تغییرات سبک زندگی و درمانهای خط دوم دیگر، این دارو به تنهایی یا در ترکیب با مهارکنندههای جذب کلسترول (مانند ازتیمایب) میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده در دوزهای پایین استاتین و عدم تحمل شدید:
- کاربرد بالینی احتمالی: در برخی بیماران، تحمل استاتین فقط در دوزهای بسیار پایین امکانپذیر است، اما این دوزها برای رسیدن به اهداف LDL-C کافی نیستند. در این شرایط، افزودن اسید بمپدوئیک به دوز پایین استاتین به جای افزایش دوز استاتین میتواند یک رویکرد درمانی مؤثر و با تحمل بهتر باشد.
- نکته برای پزشک: این رویکرد به ویژه در افراد مسنتر یا بیمارانی با چندین بیماری زمینهای که حساسیت بیشتری به عوارض جانبی استاتین دارند، میتواند مفید باشد.
مکانیسم اثر بمپدوئیک اسید
اسید بمپدوئیک به عنوان یک روش درمانی جدید، برای کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL-C) در بیماران مبتلا به افزایش چربی خون (هایپرکلسترولمی) در نظر گرفته میشود. اسید بمپدوئیک یک پیشدارو است و نیازمند فعالسازی میباشد. این دارو به صورت انتخابی و اختصاصی در کبد فعال شده و یک مهارکننده قوی مسیر ساخت کلسترول است.
- فعالسازی اختصاصی: اسید بمپدوئیک توسط یک آنزیم به نام اسیل کوآ سینتتاز با زنجیره بسیار بلند ۱ (ACSVL1) در کبد فعال میشود و به متابولیت فعال خود تبدیل میشود. آنزیم ACSVL1 در کبد به وفور وجود دارد اما در بافتهای عضلانی اسکلتی غلظت بسیار کمی دارد. این توزیع انتخابی، یک مزیت بالینی مهم است، زیرا به طور قابل توجهی احتمال ایجاد عوارض جانبی عضلانی (مانند میوپاتی یا درد عضلانی) که اغلب با استاتینها مشاهده میشود را کاهش میدهد.
- مهار آدنوزین تریفسفات سیترات لیاز (ACL): متابولیت فعال اسید بمپدوئیک، آنزیم آدنوزین تریفسفات سیترات لیاز را مهار میکند.
- کاهش سنتز کلسترول: آنزیم ACL در مسیر بیوسنتز کلسترول کبدی، قبل از آنزیم ردوکتاز HMG-CoA (که هدف استاتینها است) عمل میکند. مهار ACL، تولید استیل کوآ در مسیر بیوسنتز کلسترول را کاهش میدهد. این کاهش سنتز کلسترول درون سلولی در کبد، به عنوان یک بازخورد منفی باعث افزایش گیرندههای LDL بر روی سطح سلولهای کبدی میشود.
- کاهش LDL-C: افزایش گیرندههای LDL منجر به افزایش پاکسازی کلسترول LDL از جریان خون و در نتیجه کاهش سطح کلسترول LDL-C در گردش خون میشود.
فارماکوکینتیک بمپدوئیک اسید
جذب
- فراهمی زیستی: اسید بمپدوئیک پس از مصرف خوراکی به خوبی جذب میشود.
- زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی: حداکثر غلظت در پلاسما برای اسید بمپدوئیک حدود ۳.۵ ساعت و برای متابولیت فعال آن (با نام فنی ETC-1002-Glucuronide) حدود ۵ تا ۶ ساعت پس از مصرف مشاهده میشود.
- اثر غذا: مصرف غذا تأثیر قابل توجهی بر فراهمی زیستی یا حداکثر غلظت ندارد، بنابراین میتوان آن را همراه یا بدون غذا مصرف کرد.
توزیع
- اتصال به پروتئینهای پلاسما: این دارو و متابولیت فعالش به شدت (بیش از ۹۹ درصد) به پروتئینهای پلاسما متصل میشوند. این اتصال بالا نشاندهنده پتانسیل کم برای تداخلات دارویی از طریق جابجایی اتصال به پروتئین است.
- حجم توزیع: حجم توزیع آن نسبتاً کم است که نشان میدهد توزیع آن عمدتاً محدود به فضای خارج سلولی و گردش خون است.
متابولیسم و حذف
- متابولیسم: همانطور که در بخش مکانیسم اثر ذکر شد، اسید بمپدوئیک در کبد به متابولیت فعال تبدیل میشود. همچنین، بخش عمدهای از متابولیت فعال و خود دارو تحت واکنش گلوکورونیداسیون قرار میگیرد (اتصال به اسید گلوکورونیک)، که مسیر اصلی حذف است.
- نیمهعمر حذف (t1/2): نیمهعمر حذف ظاهری اسید بمپدوئیک حدود ۱۵ تا ۲۴ ساعت است، که امکان مصرف روزی یک بار را فراهم میکند و پایبندی به درمان را افزایش میدهد.
- مسیر دفع: دفع دارو به طور عمده از طریق ادرار و مدفوع صورت میگیرد. بیش از ۹۰ درصد دوز مصرفی در ادرار و مدفوع (عمدتاً به شکل متابولیتهای گلوکورونیده) بازیافت میشود. کمتر از ۵ درصد از دارو به صورت تغییر نیافته در ادرار دفع میشود.
منع مصرف بمپدوئیک اسید
موارد منع مصرف در بیماری
تنها یک مورد منع مصرف قطعی مرتبط با بیماریهای زمینهای یا سایر شرایط وجود دارد که باید در نظر گرفته شود:
حساسیت شدید:
- مصرف اسید بمپدوئیک در بیمارانی که سابقه واکنش حساسیت مفرط شدید یا واکنشهای آنافیلاکتیک به این دارو یا هر یک از اجزای تشکیلدهنده آن را داشتهاند، مطلقاً منع مصرف دارد.
- نکته بالینی برای پزشک: اگرچه نارسایی کبدی یا کلیوی به خودی خود منع مصرف مطلق نیست، اما باید با احتیاط فراوان و تعدیل دوز مورد استفاده قرار گیرد.
نارسایی کلیوی:
- تنظیم دوز در بیماران با اختلال کلیوی خفیف تا متوسط (CrCl ۳۰ میلیلیتر در دقیقه) لازم نیست. با این حال، استفاده از این دارو در بیماران با نارسایی کلیوی شدید (CrCl < ۳۰ میلیلیتر در دقیقه) یا در بیماران دیالیزی توصیه نمیشود، زیرا اطلاعات و دادههای کافی در مورد ایمنی و اثربخشی در این جمعیت وجود ندارد.
- نارسایی کبدی: در بیماران با اختلال کبدی خفیف تا متوسط (کلاس A یا B بر اساس معیار چایلد-پو)، نیازی به تنظیم دوز نیست. اما در بیماران با اختلال کبدی شدید (کلاس C چایلد-پو)، به دلیل نبود دادههای بالینی، مصرف آن توصیه نمیشود.
موارد منع مصرف در بارداری و شیردهیمصرف داروهای کاهنده چربی در دوران بارداری و شیردهی به دلیل پتانسیل آسیب به جنین یا نوزاد، به شدت محدود است.
بارداری:
- اسید بمپدوئیک در رده X سازمان غذا و داروی آمریکا (یا معادل آن در مراجع بینالمللی) قرار دارد، به این معنی که مصرف آن در دوران بارداری ممنوع است.
- توجیه بالینی: کلسترول و سایر مواد زیستی سنتز شده از کلسترول، برای رشد طبیعی جنین، به ویژه سنتز استروئیدها و غشاهای سلولی، حیاتی هستند. از آنجا که اسید بمپدوئیک با کاهش سنتز کلسترول عمل میکند، پتانسیل آسیب به جنین در حال رشد وجود دارد.
- نکته برای پزشک: زنان در سنین باروری باید در طول درمان با اسید بمپدوئیک از روشهای پیشگیری مؤثر از بارداری استفاده کنند. اگر بیمار در حین مصرف دارو باردار شد، باید بلافاصله مصرف دارو قطع شود.
شیردهی:
- مصرف اسید بمپدوئیک در دوران شیردهی منع مصرف دارد.
- توجیه بالینی: مشخص نیست که آیا اسید بمپدوئیک یا متابولیتهای آن در شیر مادر ترشح میشوند یا خیر. به دلیل پتانسیل ایجاد عوارض جانبی جدی در نوزاد شیرخوار (مانند اختلال در متابولیسم چربی)، پزشک باید تصمیم بگیرد که یا دارو قطع شود یا شیردهی متوقف شود، با در نظر گرفتن اهمیت دارو برای مادر.
موارد منع مصرف در کودکان - جمعیت کودکان: ایمنی و اثربخشی اسید بمپدوئیک در بیماران زیر ۱۸ سال اثبات نشده است.
- توجیه بالینی: دادههای حاصل از آزمایشهای بالینی فقط در جمعیت بزرگسالان وجود دارد. به همین دلیل، مصرف این دارو در بیماران اطفال منع مصرف دارد و توصیه نمیشود.
- نکته برای پزشک: تصمیمگیری در مورد درمان هایپرکلسترولمی در کودکان معمولاً بر عهده متخصصان اطفال، قلب و عروق اطفال یا متخصصان غدد است و درمان معمولاً با استاتینها (در صورت لزوم) آغاز میشود. اسید بمپدوئیک در حال حاضر جایی در پروتکلهای درمانی کودکان ندارد.
عوارض جانبی بمپدوئیک اسید
عوارض جانبی شایع (با فراوانی ۲ درصد)
عوارض جانبی زیر با شیوع بیشتری در بیماران تحت درمان با اسید بمپدوئیک (در مقایسه با دارونما) گزارش شدهاند:
- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی: شیوع حدود ۴.۵ درصد.
- گرفتگی عضلانی: شیوع حدود ۳.۶ درصد. این شیوع نسبتاً پایین، بر مزیت این دارو نسبت به استاتینها (که اغلب عوارض عضلانی بیشتری دارند) تأکید میکند.
- کمردرد: شیوع حدود ۳.۳ درصد.
- برونشیت: شیوع حدود ۳.۳ درصد.
- آنمی (کمخونی): شیوع حدود ۲.۷ درصد.
- افزایش اسید اوریک خون: اگرچه این یک عارضه جانبی نیست، اما یک یافته آزمایشگاهی مهم است که شیوع آن در گروه اسید بمپدوئیک حدود ۲۶.۳ درصد (در مقایسه با ۱۰.۹ درصد در گروه دارونما) گزارش شده است. این افزایش معمولاً بدون علامت است، اما میتواند منجر به حملات نقرس شود.
عوارض جانبی کمتر شایع (با فراوانی < ۲ درصد اما بالینی مهم)
عوارض جانبی زیر با شیوع کمتر از ۲ درصد (اما با اختلاف بیش از ۰.۵ درصد نسبت به دارونما) در کارآزماییهای بالینی مشاهده شدهاند:
- نقرس: شیوع حدود ۱.۵ درصد. همانطور که در بخش هشدارها ذکر شد، این عارضه به دنبال افزایش اسید اوریک خون رخ میدهد و در بیماران با سابقه نقرس شایعتر است.
- افزایش آنزیمهای کبدی: افزایش آنزیمهای آلانین آمینوترانسفراز (ALT) یا آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) به بیش از سه برابر حد بالای طبیعی، با شیوع حدود ۱.۲ درصد گزارش شده است. این افزایشها معمولاً گذرا بوده است.
- فیبریلاسیون دهلیزی: شیوع حدود ۱.۱ درصد.
- آسیب یا پارگی تاندون: شیوع این عارضه جدی نادر است، اما در طول کارآزماییها گزارش شده است. خطر آن در افراد مسنتر، مبتلایان به نارسایی کلیوی، و مصرفکنندگان همزمان کورتیکواستروئیدها یا آنتیبیوتیکهای خاص بیشتر است.
نکات کلیدی برای پزشکان در مورد عوارض جانبی
- پروفایل عضلانی: اسید بمپدوئیک به طور قابل توجهی با کاهش خطر عوارض جانبی عضلانی مرتبط با استاتینها همراه است، زیرا به طور انتخابی در کبد فعال میشود و در عضله فعال نمیشود.
- نظارت آزمایشگاهی: به دلیل افزایش اسید اوریک خون، نظارت منظم بر سطح اسید اوریک، به ویژه در بیماران پرخطر یا دارای سابقه نقرس، ضروری است.
- تداخل با استاتین: هنگامی که اسید بمپدوئیک همراه با استاتینهای با دوز بالا تجویز میشود، خطر عوارض جانبی عضلانی ممکن است افزایش یابد. در این حالت، پزشک باید دوز استاتین را تعدیل کند (به ویژه برای سیمواستاتین ۲۰ میلیگرم و پراواستاتین ۴۰ میلیگرم).
تداخلات دارویی بمپدوئیک اسید
تداخلات دارویی مهم
اسید بمپدوئیک و متابولیت فعال آن هر دو میتوانند چندین آنزیم و پروتئین انتقالدهنده دارویی را مهار کنند، که منجر به افزایش غلظت پلاسمایی داروهای دیگر میشود.
۱. تداخل با استاتینها (نوع تداخل: افزایش خطر عوارض عضلانی)
داروهای درگیر: - سیمواستاتین
- پراواستاتین
- نوع تداخل: اسید بمپدوئیک غلظت پلاسمایی سیمواستاتین و پراواستاتین را افزایش میدهد. این امر به دلیل تداخل در جذب و دفع کبدی این استاتینها رخ میدهد.
- اقدام بالینی: افزایش قابل توجه غلظت این استاتینها، خطر بروز عوارض جانبی عضلانی (مانند میوپاتی و رابدمیولیز) را به شدت بالا میبرد.
- توصیه مهم: مصرف همزمان اسید بمپدوئیک با سیمواستاتین با دوز بیشتر از ۲۰ میلیگرم و پراواستاتین با دوز بیشتر از ۴۰ میلیگرم توصیه نمیشود.
۲. تداخل با مهارکنندههای جذب کلسترول (نوع تداخل: تداخل دارویی بالقوه)
- داروی درگیر: ازتیمایب
- نوع تداخل: هنگامی که اسید بمپدوئیک به صورت ترکیب با ازتیمایب تجویز میشود، غلظت هر دو دارو در خون افزایش مییابد. اگرچه این افزایش از نظر بالینی معمولاً قابل تحمل است و اغلب به صورت یک قرص ترکیبی تجویز میشود، اما باید به پتانسیل افزایش عوارض جانبی هر دو دارو توجه داشت.
۳. تداخل با داروهای ضد نقرس (نوع تداخل: افزایش غلظت و سمیت)
- داروهای درگیر: پربنسید
- نوع تداخل: اسید بمپدوئیک مهارکننده انتقالدهنده آلی کلیوی OAT2 است. داروهایی که توسط این مسیر دفع میشوند (از جمله پربنسید و برخی داروهای دیگر که توسط OAT2 حمل میشوند) ممکن است با اسید بمپدوئیک تداخل داشته باشند.
- اقدام بالینی: مصرف همزمان پربنسید میتواند غلظت اسید بمپدوئیک و متابولیت فعال آن را افزایش دهد. در صورت نیاز به تجویز همزمان، پایش دقیق بیمار از نظر افزایش عوارض جانبی اسید بمپدوئیک ضروری است.
۴. تداخل با داروهای کنترلکننده فشار خون و ضد انعقادها (نوع تداخل: ناشناخته یا کماهمیت)
- اسید بمپدوئیک عمدتاً با آنزیمهای سیتوکروم P450 کبدی (مسیر اصلی متابولیسم بسیاری از داروها) تداخل ندارد. بنابراین، تداخلات مهم بالینی با داروهایی مانند وارفارین (داروی ضد انعقاد) یا داروهای رایج کنترلکننده فشار خون (مانند مهارکنندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین، مسدودکنندههای گیرنده آنژیوتانسین II، یا مسدودکنندههای کانال کلسیم) بعید است.
تداخل با غذا
- نوع تداخل: هیچ تداخل بالینی مهمی بین اسید بمپدوئیک و غذا مشاهده نشده است.
- اقدام بالینی: دارو میتواند همراه یا بدون غذا مصرف شود. این ویژگی در رعایت رژیم درمانی توسط بیمار بسیار کمککننده است.
تداخل در آزمایشات
تنها تداخل مهمی که اسید بمپدوئیک به طور مستقیم در نتایج آزمایشهای بیوشیمیایی ایجاد میکند، در مورد اسید اوریک است:
- اسید اوریک خون: همانطور که در بخش هشدارها ذکر شد، اسید بمپدوئیک باعث افزایش سطح اسید اوریک خون میشود. این یک تداخل در خود آزمایش نیست، بلکه یک اثر دارویی واقعی است که میتواند نتایج آزمایشگاهی را تغییر داده و به تشخیص نادرست یا توسعه نقرس منجر شود.
- آنزیمهای کبدی: افزایش آنزیمهای آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز (ALT و AST) نیز ممکن است در آزمایشهای کبدی مشاهده شود که یک عارضه جانبی دارویی است و نه صرفاً تداخل آزمایشگاهی.
- نکته نهایی برای پزشک: همیشه سابقه دارویی کامل بیمار را بررسی کنید و به بیماران یادآوری کنید که در صورت شروع هر داروی جدید، به ویژه دوزهای جدید سیمواستاتین یا پراواستاتین، پزشک معالج را مطلع سازند.
هشدار ها بمپدوئیک اسید
هشدارهای این دارو به صورت کامل و کاربردی به شرح ذیل است:
۱. افزایش اسید اوریک خون و نقرس
- اهمیت بالینی: اسید بمپدوئیک میتواند با مهار یک انتقالدهنده خاص در کلیهها (OAT2)، سطح اسید اوریک خون را افزایش دهد (افزایش اسید اوریک خون). این افزایش معمولاً ظرف ۴ هفته پس از شروع درمان رخ داده و ممکن است منجر به حملات جدید یا تشدید نقرس شود.
- نکته برای پزشک: سطح اسید اوریک پایه بیمار را قبل از شروع درمان و به صورت دورهای در طول درمان، به ویژه در بیماران با سابقه نقرس یا اسید اوریک بالا، باید اندازهگیری کنید. در صورت بروز علائم بالینی نقرس (مانند درد شدید، قرمزی، و تورم مفصل، به خصوص در شست پا یا مفاصل دیگر)، درمان باید آغاز شود و ادامه یا قطع اسید بمپدوئیک بر اساس شدت حمله و سطح اسید اوریک تصمیمگیری شود.
۲. مشکلات تاندون شامل پارگی تاندون
- اهمیت بالینی: پارگی یا آسیب تاندون، از جمله التهاب و تورم تاندونها، در بیمارانی که اسید بمپدوئیک مصرف کردهاند گزارش شده است. این عارضه میتواند ظرف چند روز تا چند ماه پس از شروع درمان رخ دهد.
- نکته برای پزشک: این خطر در بیماران با سابقه مشکلات تاندون، افراد بالای ۶۰ سال، بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، یا کسانی که همزمان داروهای کورتیکواستروئیدی یا فلوروکینولونها مصرف میکنند، بیشتر است.
- اقدام فوری: به بیماران آموزش دهید در صورت شنیدن یا احساس صدای تقه یا پاره شدن در ناحیه تاندون، کبودی بلافاصله پس از آسیب، یا ناتوانی در حرکت دادن یا تحمل وزن در ناحیه تاندون آسیبدیده (به ویژه تاندونهای شانه، دو سر بازو، یا آشیل)، فوراً مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنند. ناحیه آسیبدیده باید استراحت داده شود.
۳. تداخل با استاتینهای با دوز بالا
- اهمیت بالینی: اسید بمپدوئیک غلظت پلاسمایی برخی از استاتینها (مانند سیمواستاتین و پراواستاتین) را افزایش میدهد. این افزایش غلظت، خطر عوارض جانبی مرتبط با عضله (میوپاتی) را افزایش میدهد.
- نکته برای پزشک: توصیه نمیشود که اسید بمپدوئیک با سیمواستاتین با دوز بیش از ۲۰ میلیگرم یا پراواستاتین با دوز بیش از ۴۰ میلیگرم تجویز شود. در صورت نیاز به ترکیب این داروها، دوز استاتین باید به دقت تنظیم شود تا از افزایش خطر عوارض عضلانی جلوگیری شود.
۴. افزایش آنزیمهای کبدی
- اهمیت بالینی: افزایش آنزیمهای کبدی (ALT و AST) در آزمایشهای بالینی گزارش شده است. اگرچه این افزایشها معمولاً گذرا بودهاند، اما نیاز به پیگیری دارند.
- نکته برای پزشک: تستهای عملکرد کبدی را قبل از شروع درمان و به صورت دورهای طبق صلاحدید بالینی یا در صورت بروز علائم آسیب کبدی (مانند خستگی غیرمعمول، زردی پوست یا چشمها، درد در ناحیه بالای سمت راست شکم) انجام دهید. در صورت افزایش پایدار آنزیمها به بیش از سه برابر حد بالای طبیعی، ممکن است نیاز به قطع درمان باشد.
اوردوز اسید بمپدوئیک و درماناوردوز
تجربه بالینی در مورد مصرف بیش از حد اسید بمپدوئیک در انسان محدود است. در آزمایشهای بالینی، دوزهایی تا ۲۴۰ میلیگرم در روز (۱.۳ برابر دوز توصیه شده) به مدت دو هفته بدون افزایش بروز عوارض جانبی جدی نسبت به دوز ۱۸۰ میلیگرم تجویز شده است. در دوزهای بالاتر (مثلاً ۶۴۰ میلیگرم در روز)، میزان عوارض جانبی مرتبط با نقرس و مشکلات گوارشی افزایش یافته است.
مدیریت و درمان
- درمان پادزهر خاص: هیچ پادزهر اختصاصی (آنتیدوت) برای اوردوز اسید بمپدوئیک شناخته شده نیست.
- رویکرد درمانی: مدیریت اوردوز باید حمایتی و علامتی باشد و شامل اقدامات عمومی زیر است:
- قطع دارو: فوراً مصرف اسید بمپدوئیک قطع شود.
- اقدامات حمایتی: بیمار باید از نظر علائم حیاتی و وضعیت بالینی تحت نظر دقیق قرار گیرد.
- پایش آزمایشگاهی: پایش پارامترهای خونی، عملکرد کبدی و کلیوی، و به ویژه سطح اسید اوریک خون باید انجام شود.
- درمان علامتی: عوارض احتمالی مانند نقرس حاد، مشکلات گوارشی یا عضلانی باید بر اساس پروتکلهای درمانی استاندارد (مثلاً استفاده از داروهای ضدالتهابی برای نقرس یا درد) مدیریت شوند.
- دیالیز: با توجه به اتصال بالای دارو به پروتئینهای پلاسما (بیش از ۹۹ درصد)، احتمالاً همودیالیز در حذف اسید بمپدوئیک از جریان خون مؤثر نخواهد بود.
توصیه های دارویی بمپدوئیک اسید
۱. توصیههای دارویی مخصوص بیمار
برای افزایش پایبندی به درمان و به حداقل رساندن عوارض جانبی، نکات زیر را به بیمار آموزش دهید:
- نحوه مصرف: دارو را روزی یک بار، با یا بدون غذا و در هر ساعتی از روز که برای بیمار راحتتر است، مصرف کند. بهتر است مصرف در یک ساعت مشخص و ثابت انجام شود.
- دوز فراموش شده: اگر بیمار مصرف یک دوز را فراموش کرد، باید به محض یادآوری آن را مصرف کند. اما اگر تقریباً زمان مصرف دوز بعدی فرا رسیده است، از مصرف دوز فراموش شده صرفنظر کرده و دوز بعدی را طبق برنامه معمول مصرف کند. هرگز نباید برای جبران، دو دوز را همزمان مصرف کند.
- ادامه درمان: به بیمار تأکید کنید که کنترل کلسترول یک درمان طولانیمدت است. بیمار باید مصرف دارو را ادامه دهد، حتی اگر احساس بهتری دارد، مگر اینکه پزشک دستور قطع آن را صادر کرده باشد.
- عوارض عضلانی: اگرچه اسید بمپدوئیک عوارض عضلانی کمتری نسبت به استاتینها دارد، اما در صورت احساس درد عضلانی غیرمعمول، ضعف یا حساسیت عضلات، بهویژه در ترکیب با تب یا خستگی، باید موضوع را فوراً به پزشک اطلاع دهد.
- علائم نقرس: به بیمار آموزش دهید در صورت مشاهده علائم حاد نقرس مانند درد شدید ناگهانی، قرمزی، و تورم یک مفصل (معمولاً شست پا)، فوراً با پزشک تماس بگیرد.
- پارگی تاندون: بیمار باید در صورت بروز درد یا تورم جدید در ناحیه تاندونها (مانند آشیل، شانه یا بازو)، یا در صورت احساس تقه یا پاره شدن، مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کند.
۲. توصیههای دارویی مخصوص پزشکبرای مدیریت مؤثر و ایمن این دارو، نکات کلیدی زیر را در نظر داشته باشید:
- دوز استاندارد: دوز استاندارد توصیهشده ۱۸۰ میلیگرم یک بار در روز است. این دوز نیازی به تنظیم بر اساس وزن یا سایر پارامترهای معمول ندارد.
- بیماران پرخطر: تجویز اسید بمپدوئیک برای بیمارانی که با حداکثر دوز قابل تحمل استاتینها به هدف درمانی کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL-C) نرسیدهاند یا بیمارانی که عدم تحمل واقعی به استاتینها دارند، بسیار ارجح است.
تعدیل دوز در نارساییها:
- نارسایی کلیوی شدید: در بیماران با نارسایی کلیوی شدید (نرخ فیلتراسیون گلومرولی کمتر از ۳۰ میلیلیتر در دقیقه) و بیماران تحت دیالیز، توصیه نمیشود زیرا دادههای کافی در دسترس نیست.
- نارسایی کبدی شدید: در بیماران با نارسایی کبدی شدید (کلاس C چایلد-پو)، مصرف آن توصیه نمیشود.
نظارت آزمایشگاهی:
- اسید اوریک: قبل از شروع درمان و در طول آن، به ویژه در ۴ هفته اول، سطح اسید اوریک را در بیمارانی که سابقه نقرس دارند یا در معرض خطر هستند، پایش کنید.
- عملکرد کبدی: تستهای عملکرد کبدی را قبل از شروع و در طول درمان، طبق تشخیص بالینی خود، انجام دهید. در صورت افزایش پایدار آلانین آمینوترانسفراز (ALT) به بیش از سه برابر حد بالای طبیعی، قطع درمان را در نظر بگیرید.
- مدیریت تداخلات استاتین: اگر دارو همزمان با استاتین تجویز میشود، دوز استاتین را کنترل کنید: سیمواستاتین را به حداکثر ۲۰ میلیگرم و پراواستاتین را به حداکثر ۴۰ میلیگرم محدود کنید تا از افزایش خطر عوارض عضلانی جلوگیری شود.
- بارداری و شیردهی: به دلیل ریسک احتمالی، مصرف دارو در دوران بارداری ممنوع است. زنان در سنین باروری باید از روشهای پیشگیری از بارداری مؤثر استفاده کنند.
دارو های هم گروه بمپدوئیک اسید
مصرف در بارداری ثبت نشده است.
