متی مازول چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف متی مازول

متی‌مازول یک داروی ضدتیروئید است که عمدتاً برای درمان پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) استفاده می‌شود. این دارو با کاهش تولید هورمون‌های تیروئید به بهبود علائم این بیماری کمک می‌کند.

• پرکاری تیروئید: درمان اصلی بیماری‌هایی مانند بیماری گریوز (Graves' disease)، که شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.
• آماده‌سازی برای جراحی: این دارو برای آماده‌سازی بیمارانی که قرار است تحت عمل جراحی تیروئیدکتومی (برداشتن غده تیروئید) قرار گیرند، استفاده می‌شود. با کاهش سطح هورمون‌های تیروئید، خطر عوارض حین و پس از جراحی کاهش می‌یابد.
• درمان طوفان تیروئیدی: در موارد طوفان تیروئید، متی‌مازول به سرعت سطح هورمون‌ها را کنترل می‌کند و وضعیت خطرناک بیمار را تثبیت می‌کند.
• آماده‌سازی برای درمان با ید رادیواکتیو: پیش از شروع درمان با ید رادیواکتیو، ممکن است برای کنترل علائم پرکاری تیروئید و جلوگیری از افزایش شدید هورمون‌ها در پی درمان، از متی‌مازول استفاده شود.

موارد مصرف خارج از برچسب

گرچه متی‌مازول به طور رسمی فقط برای موارد بالا تأیید شده، اما در برخی شرایط خاص و تحت نظر پزشک برای موارد زیر نیز به کار می‌رود:
درمان پرکاری تیروئید در دوران بارداری: در شرایطی که نیاز به درمان فوری پرکاری تیروئید در سه ماهه دوم و سوم بارداری باشد، ممکن است به عنوان جایگزین پروپیل‌تیویوراسیل (PTU) استفاده شود.

مکانیسم اثر متی مازول

متی‌مازول با مهار آنزیم پراکسیداز تیروئیدی (Thyroid Peroxidase یا TPO) عمل می‌کند. این آنزیم نقش حیاتی در تولید هورمون‌های تیروئید (T3 و T4) دارد. با مهار این آنزیم، متی‌مازول دو مرحله کلیدی در تولید این هورمون‌ها را متوقف می‌کند:

• اکسیداسیون ید: از تبدیل یدید به ید فعال جلوگیری می‌کند.
• اتصال ید به تیروزین: مانع از اتصال ید به اسید آمینه تیروزین در تیروگلوبولین می‌شود که برای ساخت T3 و T4 ضروری است.

به این ترتیب، متی‌مازول تولید هورمون‌های تیروئید را در داخل غده تیروئید کاهش می‌دهد و به مرور زمان سطح آن‌ها را در خون به حالت طبیعی بازمی‌گرداند. این دارو بر هورمون‌هایی که قبلاً ساخته و ذخیره شده‌اند، تأثیری ندارد، به همین دلیل ممکن است چند هفته طول بکشد تا علائم بهبودی مشاهده شود.

فارماکوکینتیک متی مازول

متی‌مازول به سرعت و به طور کامل از دستگاه گوارش جذب می‌شود.

جذب

حداکثر غلظت آن در خون حدود ۱ تا ۲ ساعت پس از مصرف مشاهده می‌شود.

متابولیسم

به طور گسترده در کبد متابولیزه می‌شود.

دفع

متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق ادرار دفع می‌شوند. نیمه‌عمر متی‌مازول حدود ۵ تا ۱۳ ساعت است که امکان مصرف آن را به صورت یک بار در روز فراهم می‌کند. این نیمه‌عمر به خصوص در افراد دارای مشکلات کبدی یا کلیوی ممکن است طولانی‌تر شود.

منع مصرف متی مازول

• حساسیت دارویی: در افرادی که به متی‌مازول یا هر یک از اجزای آن حساسیت دارند.
• بیماری‌های خونی: به خصوص آگرانولوسیتوز (کاهش شدید گلبول‌های سفید).
• بیماری‌های کبدی: در بیماران با اختلالات شدید کبدی.

در بارداری و شیردهی:

• بارداری: در سه ماهه اول بارداری، متی‌مازول می‌تواند باعث نقایص مادرزادی جدی در جنین شود. به همین دلیل، معمولاً در این دوره پروپیل‌تیویوراسیل (PTU) ترجیح داده می‌شود. با این حال، در سه ماهه دوم و سوم، خطر عوارض متی‌مازول کمتر است و در صورت نیاز و تحت نظر پزشک، ممکن است استفاده شود.
• شیردهی: متی‌مازول به مقدار کمی در شیر مادر ترشح می‌شود. اما به دلیل نیمه‌عمر کوتاه و ترشح کم، معمولاً استفاده از آن در دوزهای پایین با احتیاط مجاز است، به شرطی که عملکرد تیروئید نوزاد به طور منظم کنترل شود.

عوارض جانبی متی مازول

• واکنش‌های آلرژیک پوستی: ۳-۵٪ (مانند بثورات پوستی و کهیر)
• درد مفاصل و ماهیچه: ۱-۲٪
• تهوع و استفراغ: ۱-۲٪
• ناراحتی‌های گوارشی: ۱-۲٪
• آگرانولوسیتوز: ۰.۱-۰.۵٪ (کاهش شدید گلبول‌های سفید و خطر عفونت‌های جدی). این عارضه نادر اما بسیار خطرناک است.
• هپاتیت و مشکلات کبدی: ۰.۱٪ یا کمتر.
• کاهش تعداد پلاکت‌ها: نادر
• افزایش وزن: شایع اما بدون درصد مشخص

تداخلات دارویی متی مازول

متی‌مازول یک داروی ضدتیروئید است که برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند با برخی دیگر از داروها تداخل داشته باشد، که این تداخلات می‌توانند اثربخشی داروها را تغییر دهند یا خطر عوارض جانبی را افزایش دهند. در ادامه، مهم‌ترین تداخلات دارویی متی‌مازول با داروها و نوع تداخل توضیح داده شده است.

۱. تداخل با داروهای ضدانعقاد

نوع تداخل: افزایش خطر خونریزی
متی‌مازول می‌تواند فعالیت فاکتورهای انعقادی در کبد را کاهش دهد. این فاکتورها برای لخته شدن خون ضروری هستند. مصرف همزمان متی‌مازول با داروهای رقیق‌کننده خون (ضدانعقاد) می‌تواند اثر آن‌ها را تقویت کرده و خطر خونریزی را بالا ببرد.
نام داروهای مورد تداخل:

• وارفارین
• هپارین

۲. تداخل با داروهای گلیکوزید قلبی

نوع تداخل: کاهش اثربخشی داروی قلبی و نیاز به تنظیم دوز
در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید، متابولیسم داروها سریع‌تر اتفاق می‌افتد. با شروع درمان با متی‌مازول و بازگشت عملکرد تیروئید به حالت عادی، سرعت متابولیسم کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند باعث افزایش سطح داروهای دیگر در خون شود.
نام داروهای مورد تداخل:

• دیگوکسین

۳. تداخل با بتابلوکرها

نوع تداخل: نیاز به کاهش دوز بتابلوکرها
پرکاری تیروئید می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب و تپش قلب شود، که با داروهای بتابلوکر مانند پروپرانولول کنترل می‌شود. هنگامی که متی‌مازول شروع به کنترل پرکاری تیروئید می‌کند، ضربان قلب به حالت طبیعی باز می‌گردد. در این زمان، مصرف دوز بالای بتابلوکرها می‌تواند خطرناک باشد.
نام داروهای مورد تداخل:

• پروپرانولول
• متوپرولول

۴. تداخل با ید

نوع تداخل: کاهش اثربخشی متی‌مازول
ید برای ساخت هورمون‌های تیروئید ضروری است. مصرف بیش از حد ید، چه از طریق غذا یا مکمل‌ها، می‌تواند اثربخشی متی‌مازول را کاهش دهد.
نام داروهای مورد تداخل:

• مکمل‌های ید یا برخی مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی.
• محلول لوگل (Lugol's Solution) یا سایر فرم‌های ید.

۵. تداخل با غذا

متی‌مازول را می‌توان با غذا یا بدون آن مصرف کرد. تداخل غذایی خاص و مهمی برای این دارو گزارش نشده است.

هشدار ها متی مازول

• آگرانولوسیتوز: این یک عارضه جانبی نادر اما بسیار خطرناک است. در صورت مشاهده علائمی مانند تب ناگهانی، گلودرد شدید، یا عفونت‌های دهانی، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
• مشکلات کبدی: در صورت مشاهده علائم مشکلات کبدی مانند زردی پوست یا چشم‌ها، ادرار تیره، درد در ناحیه شکم، یا خارش شدید، بلافاصله مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید.
• کاهش دوز در صورت بهبود: با بهبود علائم پرکاری تیروئید، دوز دارو باید به تدریج کاهش یابد تا از کم‌کاری تیروئید جلوگیری شود.

سایر هشدارها:

1. لازم است که بیمار از لحاظ بروز علایم بیماری (مانند تب، التهاب گلو، ضایعات پوستی و کسالت عمومی) پایش شود.
2. شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) در ابتدای درمان و در صورت بروز فارنژیت یا بیماری های تب دار پایش گردد.
3. زمان پروترومبین (PT) به ویژه پیش از جراحی ارزیابی شود.
4. عملکرد کبدی (بیلی روبین، آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینوتراسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز) در ابتدای درمان و در صورت بروز علایم آسیب کبدی پایش گردد.
5. سطح FT4 و T3 توتال هر 6-4 هفته در طول دوره ی تنظیم دوز و سپس هر 3-2 ماه پس از دستیابی به سطح مناسب هورمون های تیروئیدی ارزیابی شود. (در موارد مصرف طولانی (برای مثال بیش از 18 ماه)، ممکن است تناوب پایش به هر 6-4 ماه بسط یابد.)
6. سطح TSH به صورت دوره ای در طول دوره درمان پایش شود (پایش TSH جهت ارزیابی پاسخ اولیه به درمان مناسب نمی باشد؛ زیرا ممکن است سطح آن طی چندین ماه پس از شروع درمان هم چنان پایین باشد).
7. لازم است که در صورت منفی بودن تست TRAb در بیماری گریوز، تست عملکرد تیروئیدی در 6 ماه اول پس از قطع دارو، هر 3-2 ماه انجام گیرد. در 6 ماه دوم پس از قطع، هر 6-4 ماه و سپس هر 12-6 ماه پایش شود.
8. سطح TRAb پیش از قطع مصرف دارو پایش شود. افزایش سطح آن در انتهای دوره درمان، موجب کاهش احتمال عود بیماری می شود.
9. لازم است که دیگر داروهای مصرفی بیمار بررسی شود تا در صورت نیاز، تنظیم دوز صورت گیرد یا از درمان جایگزین استفاده شود.
10. لازم است که بیمار از لحاظ بروز علایم تشدید پرکاری تیروئید، راش، ناراحتی گوارشی، لکوپنی، آنمی و در مفاصل در طول دوره درمان پایش شود.
11. دریافت واکسن های زنده (مانند آنفلونزا، سرخک-سرخجه-اوریون، ب.ث.ژ) در طول دوره درمان ممنوع می باشد؛ زیرا احتمال کاهش شمار سلول های خونی و افزایش خطر عفونت وجود دارد.
12. در بیماری کبدی، اختلالات سلول های خونی یا سرکوب مغز استخوان با احتیاط تجویز شود.
13. ممکن است که مصرف طولانی مدت دارو به کم کاری تیروئید منجر شود.

توصیه های دارویی متی مازول

برای بیمار

• مصرف منظم: دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک و در ساعت مشخصی از روز مصرف کنید. اگر یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه به دوز بعدی نزدیک باشد.
• گزارش علائم: در صورت مشاهده هرگونه عارضه غیرعادی، به ویژه تب، گلودرد یا زردی، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
• صبر داشته باشید: بهبودی علائم ممکن است چند هفته طول بکشد. صبور باشید و درمان را ادامه دهید.
• مصرف در بارداری: اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید.

برای پزشک

• آزمایشات خونی: قبل از شروع درمان و به صورت دوره‌ای در طول درمان، آزمایش‌های شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) و عملکرد کبدی را برای بیمار انجام دهید.
• تنظیم دوز: دوز دارو باید بر اساس پاسخ درمانی بیمار و نتایج آزمایشات هورمون‌های تیروئید (TSH, T3, T4) به دقت تنظیم شود.
• مشاوره به بیمار: به بیمار در مورد علائم آگرانولوسیتوز و مشکلات کبدی آموزش دهید و تأکید کنید که در صورت مشاهده این علائم، فوراً به شما اطلاع دهد.