هیدرالازین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

هیدراپرس محصول شرکت اکتوورکو

کاربرد هیدرالازین چیست؟
هیدرالازین یک داروی باز کننده عروق است و با شل کردن عضلات جدار رگ ها، فشار خون را کاهش می دهد. کاهش فشار خون ایجاد شده باعث می شود که خون و اکسیژن به راحتی از رگ ها و شریان ها عبور کند. هیدرالازین در درمان فشار خون متوسط تا شدید کاربرد دارد. 

 

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف هیدرالازین

موارد مصرف تأیید شده هیدرالازین
هیدرالازین یک گشادکننده عروق مستقیم است که عمدتاً برای درمان فشار خون بالا (هایپرتنشن) به کار می‌رود و دارای موارد مصرف تأیید شده زیر است:

۱. درمان فشار خون بالا (به عنوان درمان کمکی)

• توضیحات کاربردی و بالینی: هیدرالازین به ندرت به عنوان داروی خط اول درمانی استفاده می‌شود، اما یک داروی مهم در مدیریت موارد متوسط تا شدید فشار خون بالا است.
• این دارو معمولاً به صورت ترکیبی با سایر داروهای ضدفشار خون (مانند بتا بلاکرها و دیورتیک‌ها) تجویز می‌شود. این رویکرد ترکیبی مهم است، زیرا هیدرالازین به دلیل مکانیسم عمل خود (گشادکنندگی عروق)، می‌تواند باعث فعال شدن رفلکس سیستم عصبی سمپاتیک و سیستم رنین-آنژیوتانسین شود که منجر به افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی رفلکسی) و احتباس مایعات می‌شود.
• مصرف همزمان با یک بتا بلاکر (برای کنترل تاکی‌کاردی) و یک دیورتیک (برای کنترل احتباس مایعات) کارایی هیدرالازین را افزایش داده و عوارض جانبی را کاهش می‌دهد.
• فرم تزریقی هیدرالازین در شرایط اورژانسی برای کاهش سریع فشار خون (مانند اورژانس‌های فشار خون) استفاده می‌شود، هرچند به دلیل شروع کندتر اثر نسبت به برخی داروهای دیگر، ممکن است داروی انتخابی اول نباشد.

۲. نارسایی احتقانی قلب مزمن (به صورت ترکیبی)

• توضیحات کاربردی و بالینی: هیدرالازین در ترکیب با ایزوسورباید دی‌نیترات به صورت خوراکی، برای درمان نارسایی احتقانی قلب در بیمارانی که تحمل مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین را ندارند، یا به عنوان درمان کمکی در بیماران خاص (به ویژه نژاد آفریقایی-آمریکایی که مطالعات اثربخشی بیشتری را نشان داده است) استفاده می‌شود.
• هیدرالازین با گشاد کردن شریان‌ها، کاهش بار پسین بر قلب را موجب می‌شود، در حالی که ایزوسورباید دی‌نیترات با گشاد کردن وریدها، کاهش بار پیشین را به دنبال دارد.
• این ترکیب دارویی به بهبود عملکرد بطن چپ، کاهش علائم و بهبود بقای بیمار در موارد انتخابی نارسایی قلبی کمک می‌کند.

موارد Off-Lable هیدرالازین
استفاده از هیدرالازین برای برخی شرایط بالینی که به طور رسمی توسط نهادهای نظارتی تأیید نشده‌اند، رایج است.

۱. اکلامپسی و پره‌اکلامپسی شدید

• توضیحات کاربردی و بالینی: هیدرالازین به صورت تزریقی وریدی یکی از داروهای سنتی و پرکاربرد برای کنترل فشار خون بالا در شرایط پره‌اکلامپسی شدید و اکلامپسی در زنان باردار است.
• هدف از درمان، جلوگیری از عوارض جدی مادری مانند سکته مغزی است. این دارو به سرعت فشار خون را کاهش می‌دهد و استفاده از آن نسبتاً ایمن در نظر گرفته می‌شود.
• دوزاژ تکرارشونده وریدی به دقت برای جلوگیری از کاهش بیش از حد و سریع فشار خون که می‌تواند خون‌رسانی به جفت و جنین را به خطر بیندازد، تنظیم می‌شود.

۲. بحران‌های فشار خون

• توضیحات کاربردی و بالینی: در مواردی که نیاز به کاهش سریع فشار خون وجود دارد (مانند اورژانس‌های فشار خون)، هیدرالازین تزریقی ممکن است استفاده شود، هرچند داروهای جدیدتر مانند لابتالول یا نیکاردیپین ممکن است به دلیل شروع اثر سریع‌تر و قابلیت تنظیم دوز آسان‌تر، ارجح باشند.
• کاربرد اصلی آن معمولاً در شرایطی است که داروهای خط اول در دسترس نیستند یا منع مصرف دارند.

۳. نارسایی حاد قلبی (به عنوان گشادکننده عروق)

• توضیحات کاربردی و بالینی: هیدرالازین ممکن است در نارسایی حاد قلبی، به ویژه در بیماران با ادم ریوی و فشار خون بالا، برای کاهش بار پسین و بهبود خروجی قلبی استفاده شود. این دارو به صورت وریدی تجویز می‌شود و می‌تواند به سرعت مقاومت عروقی سیستمیک را کاهش دهد و به تثبیت وضعیت همودینامیک بیمار کمک کند.

مکانیسم اثر هیدرالازین

هیدرالازین یک گشادکننده عروق مستقیم است و اثر اصلی آن بر روی شریان‌ها و شریانچه‌ها است، نه وریدها.

۱. گشادکنندگی مستقیم عروق شریانی

• تأثیر بر عضلات صاف عروق: هیدرالازین مستقیماً بر عضلات صاف دیواره عروق شریانی عمل کرده و منجر به شل شدن و گشاد شدن آن‌ها می‌شود.
• کاهش کلسیم داخل سلولی: مکانیسم دقیق عملکرد آن کاملاً مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که هیدرالازین از طریق دخالت در فرآیندهای سلولی، باعث کاهش سطح کلسیم یونیزه (آزاد) در داخل سلول‌های عضلانی صاف می‌شود. این کاهش کلسیم یونیزه، فرآیند انقباض را مهار کرده و باعث شل شدن عضلات و در نتیجه گشاد شدن عروق می‌گردد.
• انتخابگری شریانی: این دارو بیشتر بر شریانچه‌ها تأثیر می‌گذارد و مقاومت عروقی سیستمیک را کاهش می‌دهد. این عمل باعث کاهش بار پسین بر قلب می‌شود.

۲. اثرات همودینامیک ناشی از مکانیسم عمل

کاهش مقاومت عروقی سیستمیک توسط هیدرالازین دو اثر عمده و بالینی مهم را به دنبال دارد:

• کاهش فشار خون: کاهش مقاومت عروقی باعث کاهش فشار خون دیاستولیک و میانگین می‌شود.
• فعال‌سازی رفلکسی: بدن در پاسخ به کاهش ناگهانی فشار خون (به دلیل گشاد شدن عروق)، سیستم عصبی سمپاتیک و سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون را به صورت رفلکسی فعال می‌کند.
• تاکی‌کاردی رفلکسی: این فعال‌سازی منجر به افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی)، افزایش قدرت انقباض قلب (اینروتروپی مثبت) و افزایش خروجی قلبی می‌شود.
• احتباس مایعات: فعال‌سازی سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون باعث احتباس سدیم و آب توسط کلیه‌ها می‌شود.

نکته بالینی: به دلیل همین فعال‌سازی رفلکسی، هیدرالازین اغلب در ترکیب با یک بتا بلاکر (برای کنترل تاکی‌کاردی) و یک دیورتیک (برای مقابله با احتباس مایعات) تجویز می‌شود تا از کارایی آن کاسته نشود و عوارض جانبی کنترل گردند.

فارماکوکینتیک هیدرالازین

۱. جذب

• فرم خوراکی: پس از مصرف خوراکی، هیدرالازین به سرعت از دستگاه گوارش جذب می‌شود
• فراهمی زیستی: فراهمی زیستی دارو بسیار متغیر است و به شدت تحت تأثیر متابولیسم عبور اول کبدی قرار دارد

۲. توزیع

• هیدرالازین به طور گسترده در بدن توزیع می‌شود و به بافت‌های مختلف از جمله دیواره عروق نفوذ می‌کند
• میزان اتصال به پروتئین‌های پلاسما بالاست (حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد)

۳. متابولیسم

• مسیر اصلی: هیدرالازین عمدتاً در کبد تحت فرآیند استیلاسیون متابولیزه می‌شود
• اهمیت فنوتیپ استیلاسیون: در انسان دو فنوتیپ اصلی برای استیلاسیون وجود دارد:
• استیلاتورهای سریع: این افراد دارو را به سرعت متابولیزه می‌کنند. این امر منجر به فراهمی زیستی کمتر و در نتیجه نیاز به دوزهای بالاتر برای رسیدن به اثر درمانی می‌شود.
• استیلاتورهای کند: این افراد دارو را آهسته‌تر متابولیزه می‌کنند. این امر منجر به فراهمی زیستی بالاتر، تجمع بیشتر دارو و در نتیجه نیاز به دوزهای پایین‌تر می‌شود.
• نکته بالینی: تفاوت‌های فردی در سرعت استیلاسیون توضیح می‌دهد که چرا دوزهای هیدرالازین در بیماران مختلف می‌تواند بسیار متفاوت باشد و همچنین ریسک عوارض جانبی خاصی (مانند سندرم لوپوس القایی) در استیلاتورهای کند بیشتر است.

۴. دفع

• نیمه عمر حذفی: نیمه عمر حذف هیدرالازین نسبتاً کوتاه و حدود ۲ تا ۴ ساعت است
• دفع نهایی: دارو و متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند
• نکته بالینی: با وجود نیمه عمر کوتاه، هیدرالازین را می‌توان معمولاً در دوزهای دو تا چهار بار در روز تجویز کرد، اما طول اثر آن در برخی بیماران طولانی‌تر است، که ممکن است به دلیل تجمع در عضلات صاف عروقی باشد. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، ممکن است نیاز به تنظیم دوز باشد، اگرچه به طور کلی اهمیت کمتری نسبت به تفاوت‌های استیلاسیون دارد.

منع مصرف هیدرالازین

۱. موارد منع مصرف در بیماری‌ها
استفاده از هیدرالازین در شرایط پزشکی زیر مطلقاً ممنوع است یا به شدت توصیه نمی‌شود:

بیماری‌های عروق کرونری قلب:

• هیدرالازین به دلیل مکانیسم عمل خود، باعث کاهش مقاومت عروقی سیستمیک شده و به صورت رفلکسی، سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می‌کند. این فعال‌سازی منجر به افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی) و افزایش تقاضای اکسیژن میوکارد می‌شود.
• در بیمارانی که دچار بیماری عروق کرونری مشخص (به ویژه آنژین صدری یا سابقه انفارکتوس میوکارد اخیر) هستند، این افزایش تقاضای اکسیژن می‌تواند منجر به ایسکمی میوکارد یا تشدید آنژین شود.

تنگی دریچه میترال روماتیسمی:

• در بیمارانی که دچار نارسایی میترال همراه با تنگی دریچه میترال هستند، گشاد شدن عروق محیطی می‌تواند به طور پارادوکسیکال باعث بدتر شدن وضعیت همودینامیک شود.

آنوریسم آئورت جدا شده:

• در این شرایط اورژانسی، هیدرالازین معمولاً منع مصرف دارد. کاهش فشار خون باید با استفاده از داروهایی که نیروی برشی بر دیواره آئورت را کاهش می‌دهند (مانند بتا بلاکرها) آغاز شود، زیرا هیدرالازین به تنهایی با ایجاد تاکی‌کاردی و افزایش قدرت انقباضی قلب، می‌تواند جداشدگی را تشدید کند.

سندرم لوپوس القایی توسط دارو:

• هیدرالازین می‌تواند یک سندرم شبیه لوپوس اریتماتوز سیستمیک را القا کند. این عارضه به دوز وابسته است و در بیماران استیلاتور کند بیشتر دیده می‌شود.
• در بیمارانی که سابقه این سندرم را در گذشته داشته‌اند یا مستعد بیماری‌های خودایمنی هستند، باید از تجویز هیدرالازین خودداری شود.

۲. موارد منع مصرف در بارداری و شیردهی

بارداری:

• هیدرالازین به طور کلی در بارداری منع مصرف ندارد و حتی یکی از داروهای رایج و پرکاربرد برای مدیریت پره‌اکلامپسی شدید و اکلامپسی است.
• به عنوان یک داروی ضد فشار خون، در رده ایمنی بارداری قدیمی رده C قرار می‌گرفت، اما شواهد بالینی متعددی، استفاده از آن را در اواخر بارداری و شرایط حاد ایمن و مؤثر می‌دانند. بنابراین، در شرایط اورژانسی برای نجات جان مادر، استفاده از آن مجاز و رایج است.

شیردهی:

• هیدرالازین در شیر مادر ترشح می‌شود، اما مقادیر آن معمولاً کم است.
• بر اساس منابع معتبر بین‌المللی، هیدرالازین به طور کلی به عنوان یک داروی قابل قبول در دوران شیردهی در نظر گرفته می‌شود، به ویژه اگر نوزاد کامل و سالم باشد و دوز مصرفی مادر پایین نگه داشته شود.
• با این حال، باید در نظر داشت که در دوران شیردهی، داروهای ضدفشار خون دیگری نیز وجود دارند که ممکن است ترجیح داده شوند. پزشک باید نوزاد را از نظر علائم احتمالی افت فشار خون یا عوارض جانبی تحت نظر داشته باشد.

۳. موارد منع مصرف در کودکان

درمان فشار خون بالا در کودکان:

• هیدرالازین به طور رسمی برای استفاده در تمام گروه‌های سنی کودکان تأیید شده است، اما کاربرد آن معمولاً محدود به مواردی است که داروهای خط اول (مانند مهارکننده‌های ACE یا بتا بلاکرها) ناموفق بوده‌اند یا در شرایط اورژانس‌های فشار خون استفاده می‌شود.
• بنابراین، هیدرالازین در کودکان منع مصرف مطلق ندارد، اما اغلب به عنوان داروی خط اول توصیه نمی‌شود. دوز دارو باید با دقت بر اساس وزن و وضعیت بالینی کودک تنظیم شود.

عوارض جانبی هیدرالازین

عوارض جانبی هیدرالازین به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند: عوارض قلبی-عروقی و سیستمیک ناشی از گشادکنندگی عروق و عوارض ایمونولوژیک (خودایمنی).
۱. عوارض جانبی بسیار شایع و شایع (بالای ۱۰ درصد)
این عوارض معمولاً ناشی از گشاد شدن عروق یا فعال شدن رفلکسی سیستم عصبی سمپاتیک هستند و اغلب در شروع درمان رخ می‌دهند:

سردرد:

• تقریباً در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران، به ویژه در مراحل اولیه درمان، به دلیل گشاد شدن سریع عروق خونی مغزی، مشاهده می‌شود. این عارضه معمولاً با ادامه درمان یا کاهش دوز اولیه، کاهش می‌یابد.

تپش قلب و تاکی‌کاردی:

• این عوارض در ۱۰ تا ۱۷ درصد بیماران شایع است. این پاسخ یک رفلکس جبرانی بدن به افت فشار خون محیطی است که منجر به افزایش ضربان و نیروی انقباضی قلب می‌شود. برای کنترل این عارضه معمولاً بتا بلاکرها همزمان تجویز می‌شوند.

۲. عوارض جانبی با شیوع متوسط (۱ تا ۱۰ درصد)
این عوارض اغلب با دوز مرتبط هستند و باید در طول درمان تحت نظر باشند:

تهوع و استفراغ:

• در حدود ۴ تا ۱۰ درصد بیماران رخ می‌دهد و بیشتر مربوط به تحریک گوارشی است.

اسهال:

• عارضه شایع گوارشی است که در حدود ۴ تا ۹ درصد موارد مشاهده می‌شود.

آنژین صدری:

• به دلیل افزایش تقاضای اکسیژن قلب ناشی از تاکی‌کاردی رفلکسی، می‌تواند در بیمارانی که بیماری عروق کرونری دارند، در ۱ تا ۷ درصد موارد مشاهده یا تشدید شود. این یک هشدار جدی است.

افت فشار خون:

• به ویژه افت فشار خون وضعیتی، در حدود ۱ تا ۵ درصد بیماران، به دلیل گشاد شدن عروق رخ می‌دهد.

احتباس مایعات و ادم:

• در حدود ۱ تا ۵ درصد بیماران، به دلیل فعال شدن سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون، احتباس آب و نمک در بدن رخ می‌دهد. برای مقابله با این عارضه، معمولاً دیورتیک‌ها همزمان تجویز می‌شوند.

۳. عوارض جانبی غیرشایع و جدی (کمتر از ۱ درصد)
این عوارض نادر هستند اما اهمیت بالینی فراوانی دارند:

سندرم لوپوس القایی توسط دارو:

• این جدی‌ترین عارضه سیستمیک هیدرالازین است که در حدود ۵ تا ۲۰ درصد از بیمارانی که دوزهای بالا (بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز) دریافت می‌کنند، می‌تواند رخ دهد، اما شیوع کلی آن در تمامی بیماران کمتر از ۱ درصد است.
• خطر این سندرم به ویژه در بیمارانی که فنوتیپ استیلاتور کند دارند، بسیار بیشتر است. علائم شامل آرتریت، تب، درد عضلانی و بثورات پوستی هستند.

دیسکرازی خونی:

• شامل کاهش گلبول‌های سفید (لکوسیتوپنی) و کم‌خونی (همولیتیک، مگالوبلاستیک) است که بسیار نادر و در کمتر از ۰/۱ درصد موارد گزارش شده و پس از قطع دارو قابل برگشت است.

نوریت محیطی:

• آسیب عصبی محیطی که در موارد بسیار نادر رخ می‌دهد و تصور می‌شود با کمبود ویتامین ب۶ (پیریدوکسین) مرتبط باشد.

هپاتیت و اختلال عملکرد کبد:

• افزایش گذرا در آنزیم‌های کبدی یا به ندرت، هپاتیت شدید، در کمتر از ۰/۱ درصد موارد مشاهده شده است.

تداخلات دارویی هیدرالازین

مشخصات کلی تداخلات:

• سوبسترای NAT2
• مهارکننده CYP2D6 (ضعیف)
• عامل ضد فشارخون

تداخلات رده X (پرهیز):

برومپریدول

کاهش اثرات داروها توسط هیدرالازین:

ذکر نشده است.

کاهش اثرات هیدرالازین توسط داروها:

آمفتامین‌ها، بریگاتینیب، برومپریدول، دکس متیل‌فنیدات، گیاهان (با خاصیت افزاینده فشارخون)، متیل‌فنیدات، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، یوهیمبین

افزایش اثرات داروها توسط هیدرالازین:

آمیفوستین، داروهای ضد سایکوز (نسل دوم [آتیپیکال])، برومپریدول، دولوکستین، داروهای کاهنده فشارخون، فرآورده‌های حاوی لوودوپا، نیتروپروسید، فولکودین

افزایش اثرات هیدرالازین توسط داروها:

آلفوزوسین، باربیتورات ها، بنپریدول، بریگاتینیب، بریمونیدین (موضعی)، داپوکستین، دیازوکسید، گیاهان (با خاصیت کاهنده فشارخون)، لورمتازپام، مولسی‌دومین، نفتوپیدیل، نیسرگولین، نیکوراندیل، اوبینوتوزومب، پنتوکسی فیلین، مهارکننده‌های فسفودی استراز 5، آنالوگ‌های پروستاسیکلین، کیناگولید

تداخلات دارویی مهم

۱. تداخلات مرتبط با داروهای کاهنده فشار خون (افزایش اثر)

• نوع تداخل: اثر افزایش‌دهنده افت فشار خون.

داروهای مرتبط:

• مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (مانند انالاپریل، کاپتوپریل): مصرف همزمان این داروها با هیدرالازین می‌تواند اثر کاهندگی فشار خون را به طور چشمگیری افزایش دهد.
• مسدودکننده‌های گیرنده بتا (مانند متوپرولول، پروپرانولول): اگرچه این تداخل می‌تواند منجر به افت فشار خون بیشتر شود، اما در عمل بالینی اغلب مفید است؛ زیرا بتا بلاکرها تاکی‌کاردی رفلکسی ناشی از هیدرالازین را کنترل کرده و از افزایش تقاضای اکسیژن قلب جلوگیری می‌کنند.
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم (مانند آملودیپین، دیلتیازم): ترکیب با هیدرالازین، اثر گشادکنندگی عروق را تشدید کرده و افت فشار خون را افزایش می‌دهد.
• دیورتیک‌ها (مانند هیدروکلروتیازید، فوروزماید): این داروها نه تنها اثر ضدفشار خون را تقویت می‌کنند، بلکه با کنترل احتباس سدیم و مایعات که یکی از عوارض هیدرالازین است، به مدیریت بهتر بیمار کمک می‌کنند.
• ملاحظه بالینی: در صورت ترکیب این داروها با هیدرالازین، لازم است دوز داروهای کاهنده فشار خون با دقت تنظیم شود تا از افت بیش از حد فشار خون (هایپوتانسیون شدید) جلوگیری شود.

۲. تداخلات مرتبط با داروهای ضدالتهاب و ضدانعقاد

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن):

• نوع تداخل: کاهش اثر ضدفشار خون.
• اثر بالینی: این داروها می‌توانند از طریق مهار سنتز پروستاگلاندین‌ها، منجر به احتباس سدیم و مایعات شوند. این احتباس مایعات می‌تواند اثر کاهندگی فشار خون هیدرالازین و سایر داروهای ضدفشار خون را تا حدی کاهش دهد.

داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکت:

• هیدرالازین به طور مستقیم با داروهایی مانند وارفارین یا آسپرین تداخل فارماکوکینتیکی یا فارماکودینامیکی معنی‌داری ندارد. با این حال، در صورت بروز عوارض خونی نادر هیدرالازین (مانند کاهش پلاکت)، مصرف همزمان این داروها می‌تواند خطر خونریزی را به طور نظری افزایش دهد.

۳. تداخلات مرتبط با متابولیسم دارو

• نوع تداخل: تغییر در سرعت متابولیسم هیدرالازین.
• اثر بالینی: هیدرالازین عمدتاً در کبد تحت فرآیند استیلاسیون متابولیزه می‌شود. داروهایی که مسیرهای آنزیمی کبدی را مهار یا فعال می‌کنند، می‌توانند به طور نظری بر سطح هیدرالازین تأثیر بگذارند، اما تداخلات بالینی قوی و مستند در این زمینه گزارش نشده است.

تداخل با غذا

اثر غذا بر جذب هیدرالازین:

• برخلاف بسیاری از داروهای ضدفشار خون، غذا باعث افزایش فراهمی زیستی (جذب و ورود به سیستم بدن) هیدرالازین می‌شود.
• ملاحظه بالینی: این اثر به دلیل کاهش متابولیسم عبور اول کبدی توسط غذا است. برای اطمینان از ثبات سطح دارو در طول درمان، به بیماران توصیه می‌شود که هیدرالازین را همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا مصرف کنند. این ثبات در نحوه مصرف، مهم‌تر از مصرف با غذا است تا نوسانات فشار خون به حداقل برسد.

تداخل در آزمایشات
تداخل هیدرالازین در نتایج آزمایشگاهی عمدتاً مربوط به عوارض جانبی سیستمیک یا ایجاد سندرم لوپوس القایی است.

آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد هسته (ANA):

• نوع تداخل: افزایش کاذب یا واقعی.
• اثر بالینی: هیدرالازین در بیماران مستعد، می‌تواند باعث ایجاد سندرم لوپوس القایی توسط دارو شود. در نتیجه، تست آنتی‌بادی‌های ضد هسته (ANA) ممکن است مثبت شود یا تیتر آن افزایش یابد. این آزمایش برای پایش بیمارانی که هیدرالازین با دوز بالا یا طولانی‌مدت دریافت می‌کنند، توصیه می‌شود.

آزمایشات خونی (CBC):

• نوع تداخل: تغییرات در شمارش سلول‌های خونی.
• اثر بالینی: در موارد نادر، هیدرالازین می‌تواند باعث عوارض خونی (مانند کم‌خونی، کاهش گلبول‌های سفید یا کاهش پلاکت‌ها) شود. پایش دوره‌ای شمارش کامل خون در صورت مصرف طولانی‌مدت توصیه می‌شود.

تست‌های عملکرد کبد:

• نوع تداخل: افزایش آنزیم‌های کبدی.
• اثر بالینی: هیدرالازین به ندرت باعث افزایش گذرا در آنزیم‌های کبدی می‌شود. در صورت بروز علائم اختلال عملکرد کبد، اندازه‌گیری این آنزیم‌ها ضروری است.

هشدار ها هیدرالازین

هشدارها و احتیاط‌های مهم در مصرف هیدرالازین
استفاده ایمن و مؤثر از هیدرالازین مستلزم آگاهی کامل از عوارض بالقوه آن بر سیستم قلبی عروقی و سیستم ایمنی است.

۱. هشدارهای قلبی عروقی

• افزایش تقاضای اکسیژن میوکارد و آنژین: هیدرالازین با گشاد کردن عروق محیطی، به صورت رفلکسی باعث فعال‌سازی سیستم سمپاتیک و افزایش ضربان قلب و برون‌ده قلبی می‌شود. این امر به طور مستقیم تقاضای اکسیژن عضله قلب را افزایش می‌دهد.
• احتیاط بالینی: در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونری (مانند آنژین صدری یا سابقه انفارکتوس میوکارد) یا مشکوک به آن، تجویز هیدرالازین به تنهایی می‌تواند ایسکمی (کم‌خونی موضعی) را تشدید کرده یا باعث بروز حملات آنژینی شود.
• توصیه تخصصی: در این بیماران، هیدرالازین باید همواره همراه با یک بتا بلاکر تجویز شود تا رفلکس تاکی‌کاردی کنترل شده و قلب محافظت شود.
• افت فشار خون وضعیتی: به دلیل خاصیت گشادکنندگی عروق، هیدرالازین می‌تواند باعث افت فشار خون وضعیتی شود.
• احتیاط بالینی: بیماران باید در مورد تغییر وضعیت آهسته بدن (به ویژه هنگام برخاستن) آگاه شوند تا از بروز سرگیجه و احتمال سقوط جلوگیری شود.
• بیماری‌های عروق مغزی: در بیمارانی که دچار بیماری‌های شدید عروق مغزی هستند، کاهش فشار خون باید با احتیاط فراوان انجام شود تا از کاهش پرفیوژن مغزی جلوگیری شود.

۲. هشدار مرتبط با سندرم لوپوس

• سندرم لوپوس القایی توسط دارو: هیدرالازین می‌تواند باعث ایجاد یک سندرم قابل برگشت شبیه به لوپوس اریتماتوز سیستمیک شود که علائمی شبیه به لوپوس واقعی دارد (مانند درد مفاصل، تب، بثورات پوستی و پلی‌آرتریت).
• احتیاط بالینی: این عارضه به دوز وابسته است و در دوزهای بالاتر (معمولاً بالای ۲۰۰ میلی‌گرم در روز) شایع‌تر است. همچنین در بیمارانی که دارو را کند متابولیزه می‌کنند، خطر بالاتر است.
• توصیه تخصصی: در طول درمان طولانی‌مدت با هیدرالازین، به ویژه در دوزهای بالا، انجام آزمایش‌های دوره‌ای مانند تعیین آنتی‌بادی‌های ضدهسته (ANA) توصیه می‌شود. در صورت مثبت شدن تیتر ANA یا بروز علائم بالینی سازگار با سندرم لوپوس، قطع مصرف هیدرالازین ضروری است، که معمولاً منجر به فروکش کردن علائم می‌شود.

۳. هشدارهای مرتبط با نارسایی کلیوی

• نارسایی کلیوی: از آنجایی که هیدرالازین و متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند، در بیماران مبتلا به نارسایی شدید کلیوی ممکن است تجمع دارو رخ دهد.
• احتیاط بالینی: در این بیماران، دوز هیدرالازین باید با احتیاط تنظیم شده و معمولاً کاهش یابد.

 

اوردوز(مصرف بیش از حد) هیدرالازین و درمان

مصرف بیش از حد هیدرالازین می‌تواند منجر به عوارض جدی قلبی عروقی به دلیل گشادشدگی شدید عروق محیطی شود.
۱. علائم بالینی اوردوز
اوردوز هیدرالازین عمدتاً با علائم زیر مشخص می‌شود:

• افت شدید فشار خون: که می‌تواند به شوک منجر شود.
• تاکی‌کاردی شدید رفلکسی: افزایش ناگهانی و شدید ضربان قلب.
• ایسکمی میوکارد: به دلیل افزایش شدید تقاضای اکسیژن قلب و تاکی‌کاردی.
• علائم مغزی: سردرد، سرگیجه، اختلال هوشیاری یا کما.
• علائم گوارشی: تهوع، استفراغ و اسهال.
• آریتمی قلبی: از جمله فیبریلاسیون دهلیزی یا بطنی.

۲. مدیریت و درمان اوردوز
درمان اوردوز هیدرالازین عمدتاً حمایتی است و باید در محیط بیمارستانی و اورژانسی انجام شود:

اقدامات اولیه و پایدارسازی:

• تأمین راه هوایی و تنفس مناسب و ارزیابی علائم حیاتی.
• در صورت مصرف خوراکی اخیر، ممکن است شستشوی معده یا تجویز زغال فعال مد نظر قرار گیرد.

مدیریت افت فشار خون:

• جایگزینی حجم مایعات: خط اول درمان برای افت فشار خون، تجویز سریع مایعات وریدی (مانند نرمال سالین) برای جبران کاهش حجم نسبی ناشی از گشادشدگی عروق است.
• داروهای وازوپرسور: اگر افت فشار خون پس از مایع‌درمانی برطرف نشد، باید از داروهای وازوپرسور (مانند نوراپی‌نفرین یا دوپامین) برای افزایش مقاومت عروقی و تثبیت فشار خون استفاده شود.

مدیریت تاکی‌کاردی و ایسکمی:

• بتا بلاکرها: برای کنترل تاکی‌کاردی رفلکسی و کاهش تقاضای اکسیژن میوکارد، می‌توان از داروهای بتا بلاکر تزریقی (مانند متوپرولول یا لابتالول) استفاده کرد، البته با احتیاط فراوان و تنها پس از اطمینان از تثبیت فشار خون، زیرا بتا بلاکرها نیز ممکن است افت فشار را تشدید کنند.
• همودیالیز: به دلیل اتصال نسبتاً بالای هیدرالازین به پروتئین‌های پلاسما و متابولیسم کبدی آن، همودیالیز به طور معمول در حذف مؤثر دارو از بدن کارایی ندارد.

توصیه های دارویی هیدرالازین

توصیه‌های دارویی مخصوص پزشک
این توصیه‌ها برای تضمین ایمنی، اثربخشی و مدیریت صحیح درمان با هیدرالازین، به ویژه در ارتباط با عوارض جانبی قلبی و ایمونولوژیک آن، ضروری هستند.

۱. ملاحظات دوز و رژیم درمانی

• شروع با دوز پایین و تنظیم تدریجی: برای کاهش خطر عوارض جانبی حاد مانند سردرد، تپش قلب و افت فشار خون، درمان را باید با پایین‌ترین دوز مؤثر شروع کرد و آن را به صورت تدریجی و در طول چند هفته، بر اساس پاسخ فشار خون بیمار و تحمل او، افزایش داد.
• تجویز ترکیبی الزامی: در بیماران مبتلا به فشار خون بالا و به ویژه در بیماران قلبی، هیدرالازین باید تقریباً همیشه همراه با یک بتا بلاکر (برای کنترل رفلکس تاکی‌کاردی و محافظت از قلب) و یک دیورتیک (برای جلوگیری از احتباس مایعات و سدیم) تجویز شود. تجویز هیدرالازین به صورت تکی توصیه نمی‌شود.
• توجه به فنوتیپ استیلاسیون: آگاه باشید که بیماران دارای فنوتیپ استیلاتورهای کند مستعد تجمع دارو و افزایش خطر بروز عوارض جانبی وابسته به دوز، از جمله سندرم لوپوس القایی، هستند. در این بیماران، حفظ دوز روزانه زیر ۲۰۰ میلی‌گرم (و در حالت ایده‌آل زیر ۱۰۰ میلی‌گرم) توصیه می‌شود.

۲. پایش عوارض جدی (سندرم لوپوس)

• پایش بالینی و آزمایشگاهی: در بیمارانی که هیدرالازین را به صورت مزمن و با دوز بالا (به خصوص بالای ۲۰۰ میلی‌گرم در روز) مصرف می‌کنند، باید به صورت دوره‌ای (مثلاً هر ۶ تا ۱۲ ماه) آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد هسته (ANA) انجام شود.
• پاسخ به علائم لوپوس: در صورت مثبت شدن تیتر ANA یا بروز علائم بالینی سازگار با سندرم لوپوس القایی (مانند تب بدون علت، آرتریت، درد عضلانی، بثورات پوستی)، مصرف هیدرالازین باید فورا قطع شود. علائم معمولاً پس از قطع دارو برطرف می‌شوند.

۳. ملاحظات دارویی و فنی

• ثبات در مصرف با غذا: به بیماران توصیه کنید که دارو را همیشه به یک شکل مصرف کنند (همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا)، زیرا مصرف با غذا فراهمی زیستی دارو را افزایش می‌دهد و نوسانات در نحوه مصرف می‌تواند بر کنترل فشار خون تأثیر بگذارد.
• فرم تزریقی وریدی: هنگام استفاده از هیدرالازین به صورت وریدی در اورژانس‌های فشار خون یا پره‌اکلامپسی، دوز باید با دقت و به صورت آهسته تنظیم شود تا از کاهش بیش از حد فشار خون که ممکن است پرفیوژن اعضای حیاتی (مانند مغز یا جفت) را به خطر اندازد، جلوگیری شود.

توصیه‌های دارویی برای بیمار
این توصیه‌ها باید به صورت واضح به بیمار ارائه شوند تا همکاری درمانی، ایمنی و اثربخشی دارو تضمین شود.

۱. نحوه مصرف و دوز دارو

• مصرف منظم: دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک و در ساعات مشخص مصرف کنید. از قطع ناگهانی یا تغییر دوز بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
• ارتباط با غذا: توصیه می‌شود دارو را همیشه همراه با غذا (مثلاً بلافاصله بعد از صرف یک وعده غذایی) مصرف کنید تا جذب دارو ثابت مانده و کنترل فشار خون پایدار باشد.
• فراموشی دوز: اگر یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک به زمان دوز بعدی باشد. در این صورت، دوز فراموش شده را حذف کرده و برنامه عادی خود را ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده، دوز بعدی را دو برابر نکنید.

۲. مدیریت عوارض جانبی و نکات ایمنی

• سردرد و تپش قلب اولیه: در شروع درمان، ممکن است دچار سردرد و تپش قلب شوید. این عوارض اغلب گذرا هستند و با ادامه مصرف کاهش می‌یابند. در صورت نیاز می‌توانید از استامینوفن برای سردرد استفاده کنید. اگر عوارض ادامه یافت یا شدید شد، با پزشک تماس بگیرید.
• احتیاط در تغییر وضعیت: به دلیل احتمال افت فشار خون (سرگیجه)، هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده، آهسته و با احتیاط عمل کنید تا از سقوط جلوگیری شود.
• علائم سندرم لوپوس: در صورت مشاهده علائمی مانند دردهای مفصلی جدید، تورم مفاصل، تب بدون علت، یا بثورات پوستی، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم ممکن است نشان‌دهنده یک عارضه جانبی نادر اما جدی باشند که با قطع دارو برطرف می‌شود.
• مشاوره در مورد داروهای دیگر: قبل از مصرف هر گونه داروی جدید، به ویژه داروهای بدون نسخه، مکمل‌ها یا داروهای سرماخوردگی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است با هیدرالازین تداخل داشته باشند.