معرفی قرص دوفاستون
دوفاستون نام تجاری دارویی است که حاوی ماده فعال دیدروژسترون است. دیدروژسترون یک نوع هورمون مصنوعی شبیه به پروژسترون طبیعی بدن زنانه است. پروژسترون نقشی کلیدی در تنظیم چرخه قاعدگی، آماده‌سازی رحم برای بارداری و حفظ بارداری در مراحل اولیه دارد.
موارد مصرف دوفاستون
۱. حمایت از بارداری
- پیشگیری از سقط مکرر: برای زنانی که سابقه دو یا چند سقط جنین متوالی داشته‌اند و کمبود پروژسترون در آن‌ها تشخیص داده شده است، دوفاستون برای تقویت پوشش رحم و در مواردی حفظ پایداری جنین تجویز میشود.
- درمان تهدید به سقط: در زنانی که در اوایل بارداری دچار علائمی مانند لکه‌بینی یا خونریزی خفیف می‌شوند، دوفاستون برای آرام کردن انقباضات رحم و تثبیت وضعیت بارداری به کار می‌رود.
۲. تنظیم و مدیریت مشکلات قاعدگی
- درمان قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی (آمنوره): دوفاستون برای ایجاد یک چرخه منظم و برنامه‌ریزی‌شده، به خصوص در زنانی که به دلیل مشکلات هورمونی یا تنبلی تخمدان (PCOS) قاعدگی ندارند، استفاده میشود.
- درمان خونریزی‌های غیرعادی رحم: برای توقف خونریزی‌های نامنظم و لکه‌بینی‌های طولانی‌مدت که ناشی از عدم تعادل هورمونی هستند. دوفاستون با تثبیت پوشش داخلی رحم، به تنظیم دقیق‌تر خونریزی کمک می‌کند.
- درمان دردهای شدید قاعدگی (دیسمنوره): برای کاهش انقباضات دردناک رحم در طول دوره قاعدگی
۳. درمان اندومتریوز
- کاهش درد: اندومتریوز یک بیماری است که در آن بافتی مشابه پوشش رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. دوفاستون برای کنترل رشد این بافت‌ها و کاهش دردهای شدید لگنی ناشی از این بیماری تجویز میشود.
۴. درمان علائم یائسگی
- به عنوان جزئی از درمان جایگزینی هورمونی: در زنانی که از داروهای استروژن برای رفع علائم یائسگی استفاده می‌کنند، دوفاستون (پروژسترون) نیز تجویز میشود تا از رشد بیش از حد پوشش داخلی رحم که خطر سرطان رحم را افزایش می‌دهد جلوگیری کند و رحم را در برابر استروژن متعادل سازد.
کاربردها زیر مواردی هستند که توسط پزشکان متخصص بر اساس شواهد بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما ممکن است در برچسب رسمی دارو تأیید نشده باشند:
۱. حمایت از لانه‌گزینی در لقاح مصنوعی IVF
- حمایت از فاز لوتئال در درمان ناباروری: در زنانی که تحت روش‌های کمک‌باروری (مانند لقاح آزمایشگاهی) قرار می‌گیرند، بدن ممکن است پروژسترون کافی تولید نکند. دوفاستون به‌طور گسترده برای حمایت فعال از پوشش رحم در روزهای پس از انتقال جنین استفاده میشود تا شانس موفقیت لانه‌گزینی و حفظ بارداری افزایش یابد.
۲. درمان ناباروری ناشی از فاز لوتئال کوتاه
- بهبود شانس بارداری: در زنانی که به دلیل تولید ناکافی پروژسترون، فاصله بین تخمک‌گذاری و قاعدگی آن‌ها بسیار کوتاه است، دوفاستون تجویز میشود تا طول این دوره را افزایش دهد و زمان کافی برای لانه‌گزینی احتمالی فراهم کند.
۳. برخی انواع آکنه و اختلالات پوستی
- تعدیل هورمونی: گاهی اوقات، دوفاستون در ترکیب با سایر درمان‌ها برای مقابله با آکنه‌های شدید یا برخی اختلالات پوستی که ریشه هورمونی دارند و ناشی از عدم تعادل استروژن و پروژسترون هستند، استفاده میشود.
تذکر مهم: مصرف دوفاستون برای هر یک از این موارد، چه تأییدشده و چه خارج از برچسب، باید منحصراً با تجویز و تحت نظارت دقیق پزشک انجام شود. خوددرمانی با داروهای هورمونی می‌تواند خطرات جدی به دنبال داشته باشد.
نحوه مصرف قرص دوفاستون
نحوه مصرف قرص دوفاستون برای تنظیم قاعدگی
هدف از مصرف دوفاستون در این مورد، ایجاد یک قاعدگی برنامه‌ریزی‌شده و منظم است.
- زمان شروع: معمولاً مصرف دارو از روز ۱۱ تا ۲۵ چرخه قاعدگی (روز اول قاعدگی به عنوان روز ۱ در نظر گرفته میشود) آغاز میشود.
- مقدار و تکرار: دوز معمول یک یا دو قرص در روز است.
- نحوه مصرف: دارو باید هر روز در ساعت مشخصی مصرف شود تا سطح هورمون ثابت بماند.
نتیجه: پس از قطع مصرف (روز ۲۵)، بدن کاهش پروژسترون را حس کرده و قاعدگی در عرض چند روز رخ می‌دهد.
نحوه مصرف قرص دوفاستون برای باردار شدن
دوفاستون در زنانی که برای باردار شدن تلاش می‌کنند، معمولاً برای حمایت از فاز لوتئال (فاصله زمانی بین تخمک‌گذاری و قاعدگی بعدی) تجویز میشود.
- هدف: تقویت پوشش داخلی رحم برای افزایش شانس لانه‌گزینی موفقیت‌آمیز جنین.
- زمان شروع: مصرف بلافاصله پس از تخمک‌گذاری (معمولاً از روز ۱۴ یا ۱۶ چرخه) آغاز میشود.
- زمان پایان: مصرف معمولاً تا روز ۲۵ تا ۲۸ ادامه می‌یابد. اگر بارداری تأیید شد، پزشک ممکن است دستور دهد که مصرف برای حمایت از جنین تا پایان سه ماهه اول (۱۲ تا ۱۶ هفتگی بارداری) ادامه یابد.
نحوه مصرف قرص دوفاستون برای تنبلی تخمدان
در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) که به آن تنبلی تخمدان نیز گفته میشود، دوفاستون برای ایجاد خونریزی‌های منظم استفاده میشود.
- هدف: در تنبلی تخمدان، تخمک‌گذاری منظم انجام نمی‌شود و بدن پروژسترون کافی تولید نمی‌کند. دوفاستون پروژسترون مصنوعی را تأمین کرده تا از رشد بیش از حد پوشش رحم ناشی از استروژن جلوگیری کرده و باعث تنظیم قاعدگی شود.
- نحوه مصرف: شبیه به تنظیم قاعدگی، دارو معمولاً در نیمه دوم چرخه (مثلاً از روز ۱۶ یا ۲۱) به مدت ۵ تا ۱۰ روز مصرف میشود.
مقدار قرص دوفاستون در بیمارها:
توجه: دوفاستون حاوی ماده فعال دیدروژسترون است که یک هورمون پروژسترون ساختگی است و برای تنظیم چرخه‌های قاعدگی، درمان اختلالات ناشی از کمبود پروژسترون و حمایت از بارداری استفاده میشود. دوزهای زیر تنها برای اطلاع‌رسانی است و باید دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف شوند.
قرص دوفاستون در قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
- نحوه مصرف: از روز ۵ چرخه قاعدگی تا روز ۲۵ چرخه، روزی دو بار (صبح و عصر) یک قرص مصرف شود.
- نکته مهم: اگر پزشک دوز بالاتری از ۱۰ میلی‌گرم در روز تجویز کرد، حتماً قرص‌ها را با فاصله زمانی از هم بخورید.
قرص دوفاستون برای آندومتریوز (رشد نابجای دیواره رحم)
- نحوه مصرف: از روز ۵ تا ۲۵ چرخه قاعدگی، روزانه دو یا سه بار.
- نکته مهم: در برخی موارد خاص، پزشک ممکن است دستور دهد که قرص در کل طول چرخه (بدون وقفه) مصرف شود. اگر دوز مصرفی شما از ۱۰ میلی‌گرم در روز بیشتر است، قرص‌ها را با فاصله زمانی مناسب مصرف کنید.
قرص دوفاستون برای خونریزی‌های نامنظم
الف) برای قطع خونریزی شدید فعلی:
- نحوه مصرف: به مدت ۵ تا ۷ روز، روزانه دو بار (صبح و عصر) مصرف شود.
- نکته مهم: خونریزی شدید شما چند روز پس از شروع مصرف، به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد. حتماً بدانید که چند روز پس از اتمام دوره ۵ تا ۷ روزه، دوباره یک خونریزی شبیه قاعدگی شروع خواهد شد.
ب) برای پیشگیری از خونریزی‌های نامنظم (تنظیم سیکل):
- نحوه مصرف: از روز ۱۱ چرخه قاعدگی تا روز ۲۵، روزی یک بار مصرف شود.
- همراهی با استروژن: در صورت نیاز، ممکن است لازم باشد این دارو را به مدت ۲ یا ۳ چرخه متوالی همراه با داروی استروژن مصرف کنید. پس از این دوره، درمان قطع میشود تا پزشک بازگشت چرخه‌های طبیعی شما را بررسی کند.
قرص دوفاستون برای قطع کامل قاعدگی (آمنوره)
- نحوه مصرف: از روز ۱۱ تا ۲۵ چرخه (فرض شده)، روزی یک یا دو قرص ۱۰ میلی‌گرمی مصرف شود.
- هدف درمان: این دارو برای حمایت از دیواره رحم تجویز میشود که قبلاً با استروژن (هورمون زنانه طبیعی بدن یا داروی استروژن خارجی) برای بارداری آماده شده است.
قرص دوفاستون برای سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
- نحوه مصرف: از نیمه دوم چرخه قاعدگی (حدوداً از روز ۱۴) تا اولین روز چرخه بعدی، روزانه دو بار مصرف شود.
- نکته مهم: روز دقیق شروع مصرف و تعداد روزهای درمان به طول چرخه قاعدگی منحصر به فرد شما بستگی دارد.
قرص دوفاستون برای چرخه‌های قاعدگی نامنظم
- نحوه مصرف: از روز ۱۱ تا ۲۵ چرخه، روزانه دو بار مصرف شود.
- توجه: روز شروع و مدت درمان بر اساس طول چرخه شما توسط پزشک تعیین میشود.
قرص دوفاستون در حمایت از بارداری
الف) در شرایط تهدید به سقط (خونریزی و علائم اولیه خطر):
- نحوه مصرف: درمان باید با بالاترین دوز شروع شود. ابتدا ۴ قرص همزمان مصرف شود، و سپس هر ۸ ساعت یک قرص دیگر تا زمانی که علائم خطر (مانند خونریزی) کاملاً از بین بروند.
- نکته مهم: دوزهای بیشتر از ۱۰ میلی‌گرم در روز حتماً باید با فاصله زمانی مناسب از هم مصرف شوند.
ب) سقط‌های مکرر یا عادتی (سابقه سقط):
- نحوه مصرف: دو بار در روز (صبح و عصر) تا هفته ۲۰ بارداری مصرف شود.
- نکته مهم: ترجیحاً درمان باید قبل از بارداری یا به محض مثبت شدن تست آغاز شود. پس از هفته ۲۰، پزشک ممکن است دوز را به‌تدریج کاهش دهد. اگر در طول درمان، علائم تهدید به سقط مشاهده شد، دوز باید به حالت "تهدید به سقط" (بخش بالا) افزایش یابد.
ج) حمایت فاز لوتئال در لقاح مصنوعی (ART):
- نحوه مصرف: از روزی که تخمک‌ها از تخمدان خارج می‌شوند (Oocyte Retrieval) تا هفته دهم بارداری، روزانه سه عدد قرص ۱۰ میلی‌گرمی به صورت خوراکی مصرف شود.
- نکته مهم: اگر دوز بالاتری تجویز شد، حتماً با فاصله زمانی مصرف شوند.
قرص دوفاستون در درمان جایگزین هورمونی (HRT) پس از یائسگی
- هدف: برای محافظت از دیواره رحم در مقابل رشد بیش از حد ناشی از مصرف استروژن.
- نحوه مصرف: در یک چرخه ۲۸ روزه که با داروی استروژن تحت درمان هستید:
- ۱۴ روز اول: فقط استروژن مصرف میشود.
- ۱۴ روز دوم: استروژن را همراه با ۱ یا ۲ قرص دوفاستون ۱۰ میلی‌گرمی مصرف می‌کنید.
نکته مهم: اگر ۲ قرص دوفاستون مصرف می‌کنید، حتماً باید آن‌ها را با فاصله زمانی از هم بخورید. ممکن است در طول این دوره، خونریزی خفیفی (خونریزی بین دو سیکل) مشاهده شود.
قانون کلی: درمان همزمان استروژن و پروژسترون باید با کمترین دوز مؤثر و برای کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود. بیمار باید به‌طور مرتب توسط پزشک معاینه شود.
نکات مربوط به گروه‌های سنی خاص
مصرف قرص دوفاستون در کودکان و نوجوانان (زیر ۱۸ سال):
- اطلاعات کافی در مورد ایمنی و اثربخشی این دارو در سنین ۱۲ تا ۱۸ سال وجود ندارد.
- این دارو نباید قبل از شروع اولین خونریزی ماهیانه مصرف شود.
مصرف قرص دوفاستون در سالمندان:
- این دارو می‌تواند به‌عنوان بخشی از برنامه هورمون‌درمانی جایگزین در خانم‌های یائسه مسن‌تر استفاده شود.
اگر بیش از حد تجویز شده داروی دوفاستون را مصرف کرده باشید
اگر شما یا فرد دیگری مقدار زیادی از این دارو را مصرف کرده‌اید، احتمالاً هیچ خطر جدی وجود ندارد، اما ممکن است عوارضی مانند حالت تهوع، استفراغ، خواب‌آلودگی یا سرگیجه رخ دهد. در صورت مصرف بیش از حد، بهتر است برای اطمینان و مشاوره، با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.
تاثیر قرص دوفاستون در چاقی
بر خلاف بسیاری از پروژستین‌های قدیمی‌تر، دوفاستون معمولاً باعث افزایش وزن قابل توجه یا احتباس مایعات نمی‌شود.
- مکانیسم: دیدروژسترون (ماده فعال دوفاستون) از نظر ساختار بسیار شبیه به پروژسترون طبیعی است و اثرات هورمون‌های مردانه (آندروژنیک) یا اثرات کورتیزول که معمولاً باعث احتباس مایعات و افزایش اشتها می‌شوند، را ندارد.
- احساس موقت: برخی افراد ممکن است در طول درمان احساس کمی پف‌کردگی یا نفخ داشته باشند که معمولاً موقتی است و به دلیل تغییرات هورمونی طبیعی است، اما این به معنای افزایش وزن واقعی چربی نیست.
عوارض قرص دوفاستون و نکات مهم مصرف
دوفاستون به طور کلی دارویی با تحمل بالا است، اما عوارض جانبی خفیف ممکن است رخ دهد:
- عوارض شایع: سردرد، حالت تهوع خفیف، دل‌پیچه، یا درد و حساسیت در سینه‌ها
نکات مهم مصرف:
- لکه‌بینی: در برخی بیماران، ممکن است لکه‌بینی نامنظم رخ دهد، به‌ویژه در شروع درمان
- بیماری‌های خاص: اگر سابقه لخته شدن خون (ترومبوز) دارید یا بیماری کبدی جدی دارید، حتماً قبل از مصرف به پزشک اطلاع دهید.
- الکل: مصرف الکل همراه با دوفاستون توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی یا سرگیجه را تشدید کند.
موارد منع مصرف دوفاستون
۱. منع مصرف دوفاستون در بیماری‌ها
دوفاستون در برخی شرایط پزشکی نباید مصرف شود، زیرا می‌تواند علائم را پنهان کرده یا وضعیت بیمار را بدتر کند:
- خونریزی واژینال با علت نامشخص: اگر زن دچار خونریزی غیرعادی شده باشد که پزشک هنوز نتوانسته علت اصلی آن را تشخیص دهد، مصرف دوفاستون ممنوع است. این دارو ممکن است خونریزی ناشی از یک بیماری جدی‌تر را متوقف یا پنهان کند.
- تومورهای وابسته به پروژسترون: اگر بیمار سابقه ابتلا یا تشخیص فعلی تومورهایی داشته باشد که رشد آن‌ها به هورمون پروژسترون وابسته است (مانند برخی انواع سرطان)، مصرف این دارو ممنوع است.
- نارسایی شدید کبدی: در صورت وجود بیماری‌های حاد کبدی یا عملکرد ضعیف شدید کبد، مصرف دوفاستون ممنوع است، زیرا کبد مسئول تجزیه دارو است و اختلال در عملکرد آن می‌تواند باعث تجمع دارو در بدن شود.
- سابقه لخته شدن خون: در بیمارانی که سابقه لخته شدن خون در پاها یا ریه‌ها دارند، باید با احتیاط شدید مصرف شود، هرچند خطر لخته شدن خون با دوفاستون نسبت به سایر ترکیبات هورمونی پایین‌تر است.
۲. منع مصرف در اقدام به بارداری، بارداری و شیردهی
اقدام به بارداری
منع مصرف ندارد: دوفاستون اغلب برای کمک به باردار شدن و آماده‌سازی پوشش داخلی رحم برای لانه‌گزینی جنین تجویز میشود و معمولاً در این مرحله منع مصرف ندارد.
بارداری
منع مصرف مطلق ندارد: دوفاستون یکی از داروهای تأیید شده برای حمایت از بارداری و جلوگیری از سقط مکرر یا سقط تهدید شده است و در این موارد تجویز میشود.
هشدار: با این حال، مصرف آن در طول بارداری باید منحصراً با تجویز و نظارت پزشک و بر اساس نیاز مشخص پزشکی انجام شود.
شیردهی
توصیه نمی‌شود: ماده فعال دوفاستون (دیدروژسترون) به مقدار کمی از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل میشود. اگرچه شواهد قطعی مبنی بر آسیب آن به نوزاد وجود ندارد، اما به عنوان یک اصل احتیاطی، مصرف دوفاستون در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود و باید با ارزیابی دقیق سود و زیان توسط پزشک صورت گیرد.
۳. کودکان
منع مصرف دارد: داروی دوفاستون به طور عمومی و استاندارد برای کودکان (به ویژه دختران قبل از شروع قاعدگی) منع مصرف دارد. این دارو برای تنظیم چرخه‌های هورمونی زنان در سنین بلوغ و باروری طراحی شده است و کاربردی در درمان کودکان می تواند باعث بروز بلوغ زودرس در دختران شود.
۴. جنسیت و استفاده در مردان
- منحصر به زنان: دوفاستون یک هورمون زنانه است و کاربرد آن منحصر به زنان است.
- استفاده در مردان: این دارو به طور کلی برای درمان مردان تجویز نمی‌شود و هیچ کاربرد بالینی اثبات شده‌ای در پزشکی مردان ندارد. این دارو به طور خاص برای رفع مشکلات ناشی از کمبود پروژسترون در بدن زنان طراحی شده است.
تفاوت دوفاستون با سایر قرص‌های هورمونی
تفاوت دوفاستون (دیدروژسترون) با سایر قرص‌های هورمونی (مانند پروژستین‌های دیگر یا استروژن‌ها) در ساختار و خلوص اثر آن است.
- شباهت به پروژسترون طبیعی: دوفاستون بیش از بسیاری از داروهای هورمونی دیگر، ساختار شیمیایی نزدیک به پروژسترون طبیعی دارد.
- اثر انتخابی: دوفاستون در مقایسه با بسیاری از پروژستین‌های مصنوعی دیگر مانند مدروکسی‌پروژسترون، دارای اثرات آندروژنیک یا گلوکوکورتیکوئیدی ناچیز یا صفر است. این ویژگی باعث میشود که دوفاستون کمتر باعث عوارضی مانند آکنه، افزایش وزن، احتباس مایعات یا تغییرات خلق‌وخوی شدید شود.
- نتیجه بالینی: به دلیل خلوص اثر و عوارض جانبی کمتر، دوفاستون اغلب برای مواردی که هدف حمایت از بارداری است و عدم وجود عوارض جانبی هورمونی بسیار مهم است، ترجیح داده میشود.
مصرف دوفاستون در بارداری
دوفاستون یکی از معدود پروژستین‌هایی است که به‌طور مکرر و با ایمنی مناسب برای حفظ بارداری استفاده میشود.
فواید:
- حمایت از فاز لوتئال: در اوایل بارداری، به ویژه در زنانی که تحت روش‌های کمک‌باروری هستند یا سقط مکرر داشته‌اند، با تقویت پوشش رحم، از سقط جنین جلوگیری می‌کند.
- کاهش خطر سقط: در زنانی که تهدید به سقط دارند مانند لکه‌بینی در سه ماهه اول می‌تواند برای حفظ بارداری به کار رود.
- هشدارها: مصرف باید حتماً توسط پزشک و با دوز مشخص و تنها تا زمان تعیین‌شده (معمولاً تا زمانی که جفت به اندازه کافی رشد کند) ادامه یابد.
عوارض قطع ناگهانی دوفاستون
اگر دوفاستون برای حمایت از یک چرخه قاعدگی ساده مصرف شود، قطع ناگهانی آن فقط باعث شروع قاعدگی جدید میشود و عارضه خطرناکی ندارد.
اما اگر دارو برای حفظ بارداری (حمایت از جنین) در حال مصرف باشد:
- خطر بالقوه: قطع ناگهانی دوفاستون می‌تواند باعث افت شدید پروژسترون شده و احتمالاً منجر به خونریزی، لکه‌بینی یا سقط جنین شود، به‌ویژه در زنانی که بدن آن‌ها قادر به تولید پروژسترون کافی نیست.
- نتیجه: در دوران بارداری، قطع دارو باید فقط با دستور پزشک و در صورت عدم نیاز بیشتر انجام شود.
سوالات متداول در مورد دوفاستون
آیا دوفاستون برای درمان لکه‌بینی و خونریزی نامنظم رحم کاربردی دارد؟
بله، دوفاستون یک درمان مؤثر برای مدیریت خونریزی و لکه‌بینی‌های غیرعادی رحم است.
- مکانیزم: لکه‌بینی یا خونریزی نامنظم اغلب به دلیل عدم تعادل هورمونی به خصوص کمبود پروژسترون در برابر استروژن رخ می‌دهد که باعث رشد ناپایدار پوشش رحم میشود.
- درمان: دوفاستون با تأمین پروژسترون، پوشش رحم را به طور کامل تثبیت می‌کند و سپس در زمان مناسب (پس از قطع)، باعث قاعدگی کامل میشود تا خونریزی‌های غیرعادی در طول چرخه متوقف شوند.
نحوه مصرف قرص دوفاستون در دوران تخمک‌گذاری به چه شکلی است؟
مصرف دوفاستون در طول دوران تخمک‌گذاری (معمولاً روزهای ۱ تا ۱۴ چرخه) توصیه نمی‌شود و معمولاً از آن زمان شروع نمی‌شود.
- زمان مصرف صحیح: دوفاستون به طور خاص برای مصرف بعد از تخمک‌گذاری (در فاز لوتئال چرخه، معمولاً از روز ۱۴ تا ۲۵) طراحی شده است.
- دلیل: اگر دارو قبل از تخمک‌گذاری مصرف شود، ممکن است سیگنال‌های هورمونی لازم برای آزاد شدن تخمک را مختل کرده و در برخی موارد، تخمک‌گذاری را سرکوب کند. هدف این دارو، حمایت از رحم پس از تخمک‌گذاری است، نه دخالت در فرایند تخمک‌گذاری
تاثیر دوفاستون در درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) چیست؟
دوفاستون به طور مستقیم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را درمان نمی‌کند، اما ابزاری مؤثر برای مدیریت یکی از مشکلات اصلی ناشی از آن است.
- نقش دوفاستون: در زنان مبتلا به PCOS، به دلیل عدم تخمک‌گذاری منظم، تولید پروژسترون طبیعی مختل میشود. این کمبود باعث میشود که پوشش رحم در برابر هورمون استروژن ضخیم شود و خونریزی‌های طولانی یا نامنظم رخ دهد.
- اثر درمانی: دوفاستون با تأمین پروژسترون مصنوعی، باعث میشود که این پوشش رحم، در زمان مناسب ریزش کرده و قاعدگی‌های منظم و پیش‌بینی شده‌ای ایجاد شود. این کار به سلامت درازمدت رحم کمک می‌کند.
نقش دوفاستون در پیشگیری از سقط جنین چیست؟
یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کاربردهای دوفاستون، حمایت از بارداری است.
- درمان سقط تهدید شده: اگر زنی در اوایل بارداری دچار لکه‌بینی یا خونریزی خفیف شود، این دارو برای تقویت پوشش رحم یا اندومتر و آرام کردن انقباضات رحم تجویز میشود تا از سقط جنین جلوگیری شود.
- سقط مکرر: در زنانی که سابقه سقط مکرر (بیش از دو یا سه بار سقط) دارند و علت آن کمبود پروژسترون تشخیص داده شده است، دوفاستون برای حمایت از لانه‌گزینی جنین و حفظ بارداری تجویز میشود.
آیا دوفاستون همان پروژسترون است؟
خیر، دوفاستون عین پروژسترون طبیعی نیست، اما یک «همتای هورمونی» بسیار شبیه به پروژسترون است.
- نام علمی: ماده فعال دوفاستون، دیدروژسترون نام دارد.
- شباهت: دیدروژسترون ساختاری بسیار نزدیک به پروژسترون تولید شده در بدن دارد و به همین دلیل، اثرات بیولوژیکی مشابهی ایجاد می‌کند. این شباهت بالا باعث میشود که عوارض جانبی نامطلوب (مانند اثرات شبیه هورمون‌های مردانه یا عوارض کبدی) در مقایسه با بسیاری از پروژستین‌های قدیمی، بسیار کمتر باشد.
دوفاستون باعث عقب افتادن پریود میشود؟
خیر، دوفاستون معمولاً باعث عقب افتادن پریود نمی‌شود؛ بلکه آن را کنترل کرده و باعث میشود در زمان مشخصی رخ دهد.
- کنترل زمان: تا زمانی که دوفاستون طبق دستور پزشک مصرف میشود، سطح پروژسترون بالا مانده و پوشش رحم حفظ می‌گردد.
- شروع پریود: قاعدگی معمولاً ۲ تا ۷ روز پس از مصرف آخرین قرص شروع میشود. اگر بعد از این دوره قاعدگی شروع نشود، این می‌تواند نشانه‌ای از بارداری باشد که باید توسط پزشک بررسی شود.
بهترین زمان مصرف قرص دوفاستون در طول روز چه موقعی است؟
برای اطمینان از اثربخشی کامل هورمونی، مهم است که سطح دارو در بدن در یک سطح پایدار حفظ شود.
- اصل مهم: مهم‌ترین نکته این است که دارو را هر روز در یک ساعت مشخص و ثابت مصرف کنید.
- توصیه رایج: اگر دوز تجویز شده برای شما بیش از یک قرص در روز است، باید مصرف را در فواصل مساوی تقسیم کنید (مثلاً صبح و شب). اگر فقط یک قرص در روز مصرف می‌کنید، می‌توانید آن را همراه با وعده غذایی یا در ساعتی از روز که احتمال فراموش کردن آن کمتر است، میل کنید.
چند روز بعد از مصرف قرص دوفاستون پریود می‌شویم؟
خونریزی معمولاً در یک فاصله زمانی قابل پیش‌بینی پس از قطع دارو رخ می‌دهد:
- زمان دقیق: قاعدگی معمولاً بین ۲ تا ۷ روز پس از مصرف آخرین قرص دوفاستون آغاز میشود.
- دلیل: قطع ناگهانی دوفاستون باعث افت ناگهانی سطح پروژسترون مصنوعی در بدن میشود که این افت، سیگنالی برای ریزش پوشش رحم و شروع خونریزی است.
ترکیبات دارویی قرص دوفاستون
هر قرص دوفاستون (Duphaston) شامل موارد زیر است:
ماده مؤثره:
- دیدروژسترون (Dydrogesterone) به میزان ۱۰ میلی‌گرم در هر قرص.
مواد جانبی (Excipients):
- لاکتوز مونوهیدرات، هیپرو‌ملوز (Hypromellose)، نشاسته ذرت (Maize Starch)، سیلیس بی‌آب کلوئیدی (Colloidal Anhydrous Silica) و منیزیم استئارات (Magnesium Stearate).
این ترکیبات به حفظ پایداری دارو، آزادسازی کنترل‌شده ماده مؤثره و سهولت در بلع کمک می‌کنند.
شکل ظاهری قرص قرص دوفاستون
- قرص دوفاستون گرد، سفید، محدب‌الطرفین و روکشدار است.
- در یک طرف قرص، عدد “155” حک شده و در سمت دیگر شیار (خط وسط) وجود دارد.
- توجه: این خط صرفاً برای راحت‌تر بلعیدن طراحی شده و به معنی تقسیم دقیق دوز به دو نیمه برابر نیست.
- بنابراین، برای تنظیم دوز، قرص نباید به صورت خودسرانه نصف شود مگر طبق تجویز پزشک.
بسته‌بندی و شکل عرضه قرص دوفاستون
- هر جعبه دارو شامل ۲۰ عدد قرص پوشش‌دار است.
- قرص‌ها در بلیسترهای آلومینیومی و فیلم PVC بسته‌بندی شده‌اند.
- برخی بسته‌ها ممکن است دارای پوشش PVDC نیز باشند تا از قرص در برابر رطوبت محافظت شود.
- بسته‌بندی مطابق با استانداردهای دارویی اتحادیه اروپا (EU GMP) طراحی شده است.
شرکت تولیدکننده و دارنده پروانه
دارنده پروانه تولید و فروش:
- Abbott Healthcare Products B.V., کشور هلند (The Netherlands)
تولیدکننده:
- Abbott Biologicals B.V., کشور هلند
- دوفاستون یکی از محصولات شناخته‌شده Abbott است که در بیش از 90 کشور دنیا به‌عنوان پروژستین با اثربخشی بالا و عوارض کم استفاده میشود.
نکات مهم نگهداری قرص دوفاستون
- دارو باید در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد و دور از نور و رطوبت نگهداری شود.
- از مصرف دارو پس از پایان تاریخ انقضا خودداری کنید.
- دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
چطور مصرف میشود صبح یا شب
زمان مهم نیست بهتر شبها مصرف کنید