لیناکلوتاید چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

لیناکلاید محصول شرکت اکتوورکو

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف لیناکلوتاید

لیناکلوتاید دارویی است که به صورت موضعی در روده عمل می‌کند و کمترین جذب سیستمی را دارد. این دارو از طریق فعال‌سازی یک گیرنده خاص در سطح روده، باعث افزایش ترشح آب و سرعت حرکت روده می‌شود و همچنین اثر ضد درد احشایی دارد.

۱. موارد مصرف تأیید شده توسط نهادهای بین‌المللی

لیناکلوتاید برای درمان شرایط مزمن زیر در بیماران مورد تأیید قرار گرفته است:

الف) سندرم روده تحریک‌پذیر همراه با یبوست در بزرگسالان

• توضیحات کاربردی بالینی: این شایع‌ترین مورد مصرف دارو است. در این بیماران، لیناکلوتاید نه تنها به طور معناداری در افزایش دفعات مدفوع و بهبود قوام مدفوع مؤثر است، بلکه به دلیل مکانیسم عمل خود، به طور همزمان درد شکمی و نفخ را که از علائم آزاردهنده و کلیدی این سندرم هستند، کاهش می‌دهد.
• نکته برای پزشک: برای این اندیکاسیون، دوز بالاتر (معمولاً ۲۹۰ میکروگرم یک بار در روز) توصیه می‌شود تا اثر همزمان ضد درد احشایی به حداکثر برسد. لیناکلوتاید اغلب پس از شکست درمان با تغییرات رژیم غذایی و ملین‌های سنتی، به عنوان یک گزینه خط اول تجویزی در نظر گرفته می‌شود.

ب) یبوست مزمن بزرگسالان

• توضیحات کاربردی بالینی: این اندیکاسیون برای بیمارانی است که دچار یبوست طولانی‌مدت هستند و علتی مانند انسداد یا بیماری‌های زمینه‌ای برای آن یافت نشده است، در حالی که درد شکمی، علامت غالب نیست.
• انعطاف در دوز: برای این گروه از بیماران، دو دوز (معمولاً ۱۴۵ میکروگرم یا ۷۲ میکروگرم یک بار در روز) در دسترس است. پزشک می‌تواند دوز پایین‌تر (۷۲ میکروگرم) را برای بیمارانی که ممکن است نسبت به اسهال ناشی از دارو حساس‌تر باشند یا برای شروع درمان با دوز کمتر جهت ارزیابی تحمل بیمار، تجویز کند. انتخاب دوز بر اساس شدت یبوست و تحمل بیمار نسبت به عارضه جانبی اسهال است.

ج) یبوست عملکردی در کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۷ سال

• توضیحات کاربردی بالینی: این تأییدیه، لیناکلوتاید را به اولین درمان تجویزی تأیید شده برای یبوست عملکردی در این گروه سنی تبدیل می‌کند. یبوست عملکردی در این کودکان، با علائمی مانند دفعات کم مدفوع، مدفوع سفت و زور زدن زیاد مشخص می‌شود.
• هشدار مهم: مصرف لیناکلوتاید در بیماران زیر ۲ سال مطلقاً ممنوع است، زیرا خطر جدی کم‌آبی شدید (دهیدراسیون) وجود دارد. در سنین ۶ تا ۱۷ سال نیز باید با دوز تأیید شده و با احتیاط کامل تجویز شود.

۲. موارد مصرف خارج از برچسب (استفاده غیر رسمی)

استفاده از لیناکلوتاید برای شرایطی غیر از موارد تأیید شده، بر اساس شواهد بالینی در حال ظهور یا درمانی انفرادی است:

الف) یبوست ناشی از داروهای افیونی

• توضیحات کاربردی بالینی: لیناکلوتاید در برخی موارد برای درمان یبوست شدید ناشی از مصرف مزمن مواد افیونی، به ویژه در بیمارانی که به ملین‌های معمولی یا سایر درمان‌های اختصاصی OIC پاسخ نداده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• دلایل استفاده: افزایش ترشح مایعات توسط لیناکلوتاید می‌تواند با اثر کاهش حرکتی روده ناشی از مواد افیونی مقابله کند و به بهبود قوام مدفوع و تسهیل دفع کمک کند. اگرچه تأیید رسمی برای این مورد ندارد، اما به عنوان یک گزینه برای موارد مقاوم به درمان در نظر گرفته می‌شود.

ب) یبوست در بیماران مبتلا به بیماری‌های سیستمیک

• توضیحات کاربردی بالینی: در بیماری‌هایی مانند اسکلرودرمی (سفتی پوست سیستمیک) یا برخی شرایط عصبی که باعث آسیب یا اختلال حرکتی روده می‌شوند، یبوست می‌تواند بسیار مقاوم باشد. در این موارد، شواهدی وجود دارد که لیناکلوتاید می‌تواند با تحریک ترشح موضعی در روده، به بهبود نسبی علائم گوارشی کمک کند. این استفاده معمولاً محدود به موارد شدید و مقاوم است.

مکانیسم اثر لیناکلوتاید

لیناکلوتاید یک پپتید ساختگی است که از نظر ساختار با پپتیدهای طبیعی موجود در بدن مانند گوانیلین مرتبط است و به عنوان یک آگونیست گیرنده گوانیلات سیکلاز C عمل می‌کند. مکانیسم اثر این دارو دارای دو جنبه اصلی است که در مجرای روده اعمال می‌شود:

الف) افزایش ترشح و تسریع عبور محتویات روده

• فعال‌سازی گیرنده: لیناکلوتاید به گیرنده‌های گوانیلات سیکلاز C متصل می‌شود که این گیرنده‌ها در سطح لومنی (درون مجرای) سلول‌های پوششی روده قرار دارند.
• افزایش پیام‌رسان ثانویه: فعال شدن این گیرنده منجر به افزایش غلظت یک پیام‌رسان ثانویه مهم به نام گوانوزین مونوفسفات حلقوی داخل سلولی و خارج سلولی می‌شود.
• ترشح مایع: افزایش این پیام‌رسان حلقوی در داخل سلول، باعث فعال شدن یک کانال یونی به نام تنظیم‌کننده رسانایی تراغشایی فیبروز کیستیک می‌شود. فعال شدن این کانال، ترشح یون‌های کلرید و بی‌کربنات و به دنبال آن، آب را به داخل مجرای روده افزایش می‌دهد.
• اثر بالینی: افزایش آب و مایع در روده منجر به نرم شدن مدفوع و تسریع زمان عبور محتویات دستگاه گوارش می‌شود و در نتیجه یبوست را برطرف می‌کند.

ب) کاهش حساسیت احشایی (درد شکمی)

• اثر ضد درد: افزایش غلظت گوانوزین مونوفسفات حلقوی در فضای خارج سلولی (زیر مخاط روده) باور بر این است که اثر مهاری بر روی پایانه‌های عصبی حسی درد (موسوم به گیرنده‌های درد احشایی) اعمال می‌کند.
• اثر بالینی: این عمل منجر به کاهش حساسیت احشایی و در نتیجه کاهش درد و ناراحتی شکمی می‌شود که این ویژگی به خصوص در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر همراه با یبوست اهمیت بالینی فراوانی دارد.

فارماکوکینتیک لیناکلوتاید

جذب

لیناکلوتاید و متابولیت فعال اصلی آن پس از مصرف خوراکی، جذب سیستمی بسیار ناچیزی دارند و در پلاسمای خون در غلظت‌های قابل اندازه‌گیری (با دوزهای درمانی معمول) یافت نمی‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود که عوارض جانبی سیستمیک دارو به حداقل برسد و عملکرد آن عمدتاً محدود به دستگاه گوارش باشد.

متابولیسم و تجزیه

لیناکلوتاید پس از مصرف خوراکی، در مجرای دستگاه گوارش و به کمک آنزیم‌ها تجزیه می‌شود. این دارو در ابتدا به متابولیت فعال اصلی خود (با از دست دادن یک گروه تیروزین) تبدیل شده و سپس هر دو (داروی اصلی و متابولیت فعال) به پپتیدهای کوچکتر و اسیدهای آمینه طبیعی تجزیه می‌شوند.

محل اثر

از آنجایی که مکانیسم عمل دارو وابسته به اتصال به گیرنده‌های موجود در سطح روده است و نه غلظت در خون، عدم جذب قابل توجه آن، برای حداکثر اثربخشی مورد نظر است.

زمان مصرف

مصرف لیناکلوتاید با معده خالی و حداقل ۳۰ دقیقه قبل از اولین وعده غذایی روز توصیه می‌شود. مصرف دارو همراه با یک وعده غذایی پرچرب می‌تواند سرعت عبور مدفوع را افزایش داده و در برخی بیماران منجر به شل شدن بیشتر مدفوع (اسهال) شود.

منع مصرف لیناکلوتاید

۱. منع مصرف در بیماری

لیناکلوتاید در دو وضعیت بالینی مشخص، منع مصرف مطلق دارد که پزشک باید به دقت آن‌ها را بررسی و رد کند:

انسداد مکانیکی (فیزیکی) شناخته شده یا مشکوک دستگاه گوارش:

• توضیحات کاربردی بالینی: از آنجایی که لیناکلوتاید با افزایش ترشحات مایع و تسریع حرکت روده عمل می‌کند، تجویز آن در صورت وجود هرگونه انسداد فیزیکی در روده، می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله سوراخ شدن یا پاره شدن روده شود.
• نکته برای پزشک: قبل از شروع درمان، ارزیابی کامل بیمار برای رد علائم و نشانه‌های انسداد روده ضروری است.

حساسیت مفرط (آلرژی) به لیناکلوتاید یا هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده آن:

• توضیحات کاربردی بالینی: در صورت وجود سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید (مانند کهیر، تورم، یا مشکلات تنفسی) پس از مصرف این دارو، تجویز مجدد آن ممنوع است.

۲. بارداری و شیردهی

الف) بارداری

• طبقه‌بندی خطر: داده‌های کافی و کنترل‌شده در مورد استفاده از لیناکلوتاید در زنان باردار برای تعیین خطر مرتبط با دارو وجود ندارد.
• توضیحات کاربردی بالینی: با توجه به این که لیناکلوتاید به میزان بسیار کمی جذب سیستمیک دارد و غلظت آن و متابولیت فعالش در خون قابل اندازه‌گیری نیست، احتمال تماس جنین با دارو بسیار پایین در نظر گرفته می‌شود.
• رهنمود بالینی: اگرچه خطر آن کم تلقی می‌شود، اما تجویز لیناکلوتاید در دوران بارداری تنها در صورتی باید انجام شود که منافع مورد انتظار برای مادر، خطرات بالقوه برای جنین را توجیه کند. مدیریت یبوست مزمن در دوران بارداری باید با در نظر گرفتن گزینه‌های ایمن‌تر، مانند درمان‌های غیردارویی و ملین‌های حجیم‌کننده، آغاز شود.

ب) شیردهی

• توضیحات کاربردی بالینی: مطالعات انجام شده در زنان شیرده نشان می‌دهد که غلظت لیناکلوتاید و متابولیت فعال آن در شیر مادر، پایین‌تر از حد قابل اندازه‌گیری است.
• رهنمود بالینی: از آنجایی که جذب سیستمیک دارو از روده مادر ناچیز است و انتقال دارو به شیر مادر نیز بسیار محدود است، انتظار نمی‌رود که مصرف دارو در مادران شیرده اثرات مضری بر روی نوزاد داشته باشد. با این حال، باید مزایای شیردهی و نیاز مادر به درمان در مقابل هرگونه خطر احتمالی مورد سنجش قرار گیرد.

۳. کودکان و نوجوانان

استفاده از لیناکلوتاید در جمعیت کودکان دارای محدودیت‌ها و هشدارهای مهمی است که پزشکان باید به آن توجه کنند.

الف) کودکان زیر ۲ سال (منع مصرف مطلق)

• هشدار جعبه‌ای و منع مصرف: لیناکلوتاید به طور قطعی در کودکان زیر ۲ سال منع مصرف دارد.
• ریسک جدی کم‌آبی: این منع مصرف به دلیل خطر جدی و بالقوه کشنده کم‌آبی (دهیدراسیون) است. مطالعات غیربالینی بر روی موش‌های نوزاد نشان داده است که تجویز دوزهای مرتبط با دوز بزرگسال، می‌تواند باعث مرگ به دلیل اسهال شدید و کم‌آبی شود.

ب) کودکان و نوجوانان ۲ تا ۱۷ سال

• سن ۲ تا ۵ سال: ایمنی و اثربخشی لیناکلوتاید در این گروه سنی هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
• سن ۶ تا ۱۷ سال: لیناکلوتاید برای درمان یبوست عملکردی در این رده سنی مورد تأیید قرار گرفته است.
• دوز مصرفی: برای این اندیکاسیون، دوز پایین‌تر (معمولاً ۷۲ میکروگرم) استفاده می‌شود.
• توجه به عارضه: رایج‌ترین عارضه جانبی در این گروه سنی، اسهال است که می‌تواند منجر به کم‌آبی شود. پزشک باید والدین و بیمار را در مورد خطر بروز اسهال شدید و ضرورت قطع مصرف و تماس فوری در صورت بروز اسهال شدید، آگاه سازد.

عوارض جانبی لیناکلوتاید

۱. عوارض جانبی بسیار شایع (بالاترین شیوع)

اسهال شایع‌ترین عارضه جانبی ناشی از مصرف لیناکلوتاید است و دلیل اصلی قطع درمان توسط بیماران محسوب می‌شود.

• شیوع کلی: در کارآزمایی‌های بالینی بزرگسالان، شیوع کلی اسهال (در دوزهای معمول و تأیید شده) به طور تقریبی بین ۱۶ تا ۲۰ درصد از بیماران گزارش شده است.
• نکته دوز وابسته: در دوز ۲۹۰ میکروگرم (که برای سندرم روده تحریک‌پذیر همراه با یبوست استفاده می‌شود) شیوع اسهال معمولاً در محدوده ۲۰ درصد و در دوزهای پایین‌تر (مانند ۱۴۵ میکروگرم) این میزان کمی کمتر است.
• شدت اسهال: بیشتر موارد اسهال گزارش شده خفیف تا متوسط بوده‌اند. با این حال، اسهال شدید که نیاز به توقف مصرف دارو یا مدیریت بالینی داشته باشد، در حدود ۲ درصد از بیماران گزارش شده است.
• زمان شروع: اسهال غالباً در ۴ هفته اول درمان رخ می‌دهد.
• نکته بالینی برای پزشک: در صورت بروز اسهال شدید، باید مصرف دارو فوراً قطع و وضعیت آب و الکترولیت بیمار مدیریت شود.

۲. عوارض جانبی شایع (شیوع ۲ درصد و بالاتر)

عوارض جانبی زیر در کارآزمایی‌های کنترل‌شده با دارونما (پلاسبو) در بزرگسالان (با شیوع ۲ درصد یا بالاتر) گزارش شده‌اند و اغلب شیوع آن‌ها در گروه لیناکلوتاید بیشتر از گروه دارونما بوده است:

• درد شکمی : شیوع درد شکمی (جدا از شکایت اولیه بیماری) به طور معمول در محدوده ۶ تا ۸ درصد گزارش شده است.
• نفخ : شیوع نفخ معمولاً بین ۴ تا ۶ درصد از بیماران مصرف‌کننده لیناکلوتاید گزارش شده است.
• اتساع شکم : تورم یا پری شکم در حدود ۳ تا ۴ درصد از بیماران مشاهده شده است.

۳. سایر نکات مهم

• قطع درمان به دلیل عوارض: نرخ کلی قطع مصرف دارو به دلیل بروز هرگونه عارضه جانبی، در بیماران مصرف‌کننده لیناکلوتاید (در دوزهای معمول) در حدود ۷ تا ۱۰ درصد بوده است که اکثریت قاطع این موارد به دلیل اسهال رخ داده‌اند (حدود ۴ درصد از کل بیماران).
• عوارض نادر: عوارض نادرتر مانند سرگیجه، سردرد، و واکنش‌های حساسیتی (از جمله کهیر یا تورم) نیز گزارش شده‌اند، اما شیوع آن‌ها معمولاً کمتر از ۲ درصد است.

تداخلات دارویی لیناکلوتاید

لیناکلوتاید یک پپتید با جذب سیستمی (جذب در خون) بسیار ناچیز است و مکانیسم اثر آن به صورت موضعی در دستگاه گوارش است. این ویژگی باعث می‌شود که احتمال بروز تداخلات دارویی از نوع سیستمیک، که در اثر درگیر کردن آنزیم‌های متابولیسم (مانند سیتوکروم P450) یا پروتئین‌های ناقل رخ می‌دهد، بسیار پایین باشد.

به دلیل جذب سیستمیک ناچیز، مطالعه رسمی تداخلات دارویی با لیناکلوتاید انجام نشده است. با این حال، مهم‌ترین تداخلات مرتبط با عملکرد دستگاه گوارش و عوارض جانبی دارو هستند:

۱. تداخل با داروهای ضد اسهال

• نام دارو: لوپرامید ، بیسموت ساب‌سالیسیلات ، یا داروهای ترکیبی ضد اسهال (مانند حاوی دیفنوکسیلات و آتروپین)
• نوع تداخل: کاهش اثربخشی.
• توضیح تداخل: هدف لیناکلوتاید افزایش ترشح مایعات و تسریع حرکت روده است. مصرف همزمان داروهای ضد اسهال، که حرکت روده را کُند می‌کنند، می‌تواند اثرات لیناکلوتاید را در درمان یبوست تضعیف نماید.

۲. تداخل با داروهای آنتی‌کولینرژیک/ ضد اسپاسم

• نام دارو: دیسیکلومین ، هیوسین ، آتروپین و برخی ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای (مانند آمی‌تریپتیلین)
• نوع تداخل: کاهش اثربخشی.
• توضیح تداخل: داروهای آنتی‌کولینرژیک با شُل کردن عضلات روده و کاهش حرکات پریستالتیک، یبوست را تشدید می‌کنند. این مکانیسم با هدف درمانی لیناکلوتاید (افزایش حرکت روده) تضاد دارد و می‌تواند اثربخشی آن را کاهش دهد.

۳. تداخل با ملین‌های دیگر (مسهل‌ها)

• نام دارو: بیساکودیل ، آلوئین و سایر ملین‌های محرک
• نوع تداخل: افزایش خطر عوارض جانبی.
• توضیح تداخل: مصرف همزمان لیناکلوتاید با سایر مسهل‌ها می‌تواند خطر و شدت عوارض گوارشی، به ویژه اسهال، دردهای شکمی و از دست دادن آب و الکترولیت‌ها را به شدت افزایش دهد.

۴. تداخلات غیرمستقیم ناشی از اسهال

• نام تداخل: اختلال در جذب داروهای خوراکی دیگر.
• توضیح تداخل: در صورت بروز اسهال شدید یا مکرر ناشی از لیناکلوتاید، جذب سایر داروهایی که بیمار به صورت خوراکی مصرف می‌کند (به ویژه داروهایی که پنجره درمانی باریکی دارند یا برای جذب کامل به زمان نیاز دارند) ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. در این شرایط، پزشک باید دقت بیشتری در مورد اثربخشی داروهای همزمان داشته باشد.

تداخل لیناکلوتاید با غذا

• زمان مصرف حیاتی است: لیناکلوتاید باید با معده خالی، حداقل ۳۰ دقیقه قبل از اولین وعده غذایی روزانه (صبحانه)، مصرف شود.
• تأثیر غذا: مصرف لیناکلوتاید بلافاصله همراه با غذا (به ویژه صبحانه پُرچرب) توصیه نمی‌شود و می‌تواند:
• افزایش عوارض جانبی گوارشی: مصرف همراه با غذا باعث می‌شود مدفوع شُل‌تر شده و دفعات آن افزایش یابد (تشدید اسهال).
• کاهش اثربخشی: در مطالعات بالینی، دارو روی معده خالی تجویز شد و اثربخشی آن در صورت مصرف با غذا کاهش می‌یابد.
• نکته کاربردی: برای به حداقل رساندن عوارض گوارشی و حفظ اثربخشی بهینه، باید به بیماران تأکید شود که کپسول را ۳۰ دقیقه قبل از غذا با آب میل کنند و کپسول نباید خُرد، شکسته یا جویده شود.

تداخل لیناکلوتاید در آزمایشات

• به دلیل جذب ناچیز لیناکلوتاید و فعال شدن موضعی آن در دستگاه گوارش، این دارو تداخل مستقیمی با نتایج اکثر آزمایش‌های بالینی (مانند عملکرد کبد، کلیه یا تست‌های قند خون) ایجاد نمی‌کند.
• ریسک غیرمستقیم: مهم‌ترین ملاحظه، همانند داروهای مشابه، پتانسیل بروز اسهال شدید است. اسهال شدید و طولانی‌مدت می‌تواند منجر به عدم تعادل الکترولیتی شود، به خصوص کاهش سطح پتاسیم و سدیم خون (هیپوکالمی و هیپوناترمی)
• نظارت بالینی: در صورت بروز اسهال شدید یا طولانی، لازم است وضعیت هیدراتاسیون و الکترولیت‌های بیمار به طور دقیق کنترل و پایش شود تا از عوارض جدی جلوگیری گردد.

هشدار ها لیناکلوتاید

برای پزشکان، درک کامل هشدارها و احتیاط‌های مربوط به داروی لیناکلوتاید، به ویژه در جمعیت‌های آسیب‌پذیر، برای تضمین تجویز ایمن و اثربخش ضروری است. این دارو دارای یک هشدار مهم است که در ابتدای نسخه باید به آن توجه شود.

۱. هشدار مهم: خطر کم‌آبی شدید در کودکان زیر ۲ سال

• توضیحات کاربردی بالینی: لیناکلوتاید در کودکان زیر ۲ سال کاملاً منع مصرف دارد. این خطر به دلیل احتمال بالای بروز اسهال شدید و در نتیجه کم‌آبی کشنده است. مطالعات غیربالینی نشان داده است که افزایش گیرنده‌های گوانیلات سیکلاز C در دستگاه گوارش نوزادان، آن‌ها را نسبت به اثر دارو و عارضه اسهال آسیب‌پذیرتر می‌کند.
• نکته برای پزشک: هرگز لیناکلوتاید را برای این گروه سنی تجویز نکنید.

۲. هشدار اسهال (شایع‌ترین عارضه)

• توضیحات کاربردی بالینی: اسهال شایع‌ترین عارضه جانبی لیناکلوتاید است و اغلب در دو هفته اول درمان رخ می‌دهد. اگرچه بیشتر موارد خفیف تا متوسط هستند، اما اسهال شدید نیز گزارش شده است. اسهال شدید می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

1. سرگیجه یا احساس سبکی سر (نشانه‌های افت فشار خون)
2. غش یا سنکوپ
3. اختلالات الکترولیتی (به ویژه کاهش پتاسیم و سدیم خون) که در برخی موارد نیاز به بستری شدن و تزریق وریدی مایعات و الکترولیت‌ها دارد.

نکته برای پزشک:

• بیماران را در مورد خطر اسهال شدید و علائم کم‌آبی و عدم تعادل الکترولیتی کاملاً آگاه کنید.
• در صورت بروز اسهال شدید، فوراً مصرف دارو را متوقف کرده و برای جبران مایعات و الکترولیت‌ها اقدام کنید.

۳. ممنوعیت در انسداد دستگاه گوارش

• توضیحات کاربردی بالینی: لیناکلوتاید در بیمارانی که انسداد مکانیکی (فیزیکی) شناخته شده یا مشکوک در دستگاه گوارش دارند، منع مصرف دارد. مکانیسم عمل دارو که باعث افزایش ترشحات مایعات و افزایش حرکات روده است، می‌تواند در حضور انسداد، شرایط را وخیم‌تر سازد.
• نکته برای پزشک: پیش از شروع درمان، ارزیابی دقیق برای رد وجود هرگونه انسداد روده‌ای ضروری است.

۴. حساسیت مفرط (واکنش‌های آلرژیک)

• توضیحات کاربردی بالینی: واکنش‌های حساسیت مفرط (آلرژیک) جدی، از جمله واکنش‌های آنافیلاکسی، آنژیوادم (تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو) و کهیر گزارش شده است.
• نکته برای پزشک: در صورت بروز هرگونه علامت واکنش آلرژیک، بیمار باید فوراً مصرف دارو را قطع کرده و تحت مراقبت‌های پزشکی اورژانسی قرار گیرد.

۵. احتیاط در جمعیت‌های خاص

• کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۷ سال: اگرچه لیناکلوتاید برای درمان یبوست عملکردی در این گروه سنی تأیید شده است، اما با توجه به داده‌های ایمنی محدودتر نسبت به بزرگسالان، باید با احتیاط و نظارت کامل تجویز شود. شایع‌ترین عارضه در این گروه نیز اسهال است.
• بیماران مسن (سالمندان): هیچ تنظیم دوز خاصی توصیه نمی‌شود. با این حال، بیماران مسن ممکن است بیشتر در معرض خطر عوارض ناشی از اسهال (مانند کم‌آبی و اختلالات الکترولیتی) باشند.
• بیماران با نارسایی کلیوی یا کبدی: از آنجایی که جذب سیستمیک لیناکلوتاید بسیار کم است، بعید به نظر می‌رسد که تغییر دوز در نارسایی‌های کلیوی یا کبدی ضروری باشد، اما همچنان نیاز به احتیاط و نظارت بالینی وجود دارد.

۶. نکات مهم در نحوه مصرف

• زمان مصرف: لیناکلوتاید باید با معده خالی، حداقل ۳۰ دقیقه قبل از اولین وعده غذایی روز، مصرف شود. مصرف آن بلافاصله پس از یک وعده غذایی پرچرب ممکن است منجر به افزایش دفعات مدفوع و شل شدن بیشتر مدفوع شود.
• نحوه مصرف: کپسول باید به طور کامل بلعیده شود. از خرد کردن یا جویدن کپسول یا محتویات آن خودداری شود، مگر در مواردی که طبق دستورالعمل‌های خاص سازنده، برای بیماران دارای مشکل بلع یا استفاده از لوله تغذیه تجویز شده باشد.

توصیه های دارویی لیناکلوتاید

۱. توصیه‌های دارویی برای بیمار

الف. نحوه مصرف صحیح دارو:

• زمان مصرف: کپسول را هر روز در یک زمان ثابت و حتماً با معده خالی مصرف کنید. این به معنای مصرف حداقل ۳۰ دقیقه قبل از اولین وعده غذایی اصلی (صبحانه) است. مصرف دارو همراه با غذا (به ویژه غذای چرب) می‌تواند شدت اسهال را افزایش دهد.
• بلع کامل: کپسول را به طور کامل و با یک لیوان آب ببلعید. از خرد کردن، شکستن یا جویدن کپسول یا دانه‌های داخل آن جداً خودداری کنید.
• در صورت مشکل در بلع: اگر بلع کپسول مشکل است، می‌توانید کپسول را باز کرده و دانه‌های داخل آن را روی یک قاشق چایخوری پوره سیب (در دمای اتاق) یا داخل ۳۰ میلی‌لیتر آب بطری (در دمای اتاق) بریزید. مخلوط را بلافاصله (بدون جویدن دانه‌ها) قورت دهید و هرگز آن را برای مصرف بعدی نگه ندارید.
• فراموشی دوز: اگر یک دوز را فراموش کردید، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و دوز بعدی را در زمان معمول مصرف کنید. از مصرف دو دوز به صورت همزمان خودداری نمایید.

ب. مدیریت عوارض جانبی:

• اسهال: اسهال شایع‌ترین عارضه است و معمولاً در دو هفته اول شروع می‌شود. در صورت بروز اسهال شدید یا مداوم، یا مشاهده علائم کم‌آبی (مانند سرگیجه، سبکی سر، یا غش کردن)، مصرف دارو را بلافاصله قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید.
• سایر علائم جدی: در صورت بروز درد شدید و غیرعادی در ناحیه شکم، یا مشاهده خون روشن، مدفوع سیاه یا قیرگون، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
• علائم آلرژی: اگر علائم واکنش آلرژیک (مانند کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، یا مشکل در تنفس) مشاهده شد، مصرف دارو را قطع و فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.

ج. نگهداری دارو:

• کپسول را در ظرف اصلی خود که دارای بسته‌ی جاذب رطوبت است، نگهداری کنید و در آن را محکم ببندید.

۲. توصیه‌های دارویی مخصوص پزشک

الف. غربالگری بیمار و منع مصرف:

• کودکان: لیناکلوتاید در کودکان زیر ۲ سال اکیداً منع مصرف دارد و در محدوده سنی ۶ تا ۱۷ سال نیز باید با احتیاط و فقط برای یبوست عملکردی تجویز شود.
• انسداد دستگاه گوارش: قبل از تجویز، وجود هرگونه انسداد مکانیکی شناخته شده یا مشکوک در روده را رد کنید، زیرا لیناکلوتاید در این شرایط منع مصرف دارد.
• سابقه آلرژی: سابقه حساسیت مفرط به لیناکلوتاید یا هر یک از اجزای آن را بررسی کنید.

ب. بهینه‌سازی دوز و مدیریت اسهال:

تنظیم دوز:

• برای سندروم روده تحریک‌پذیر همراه با یبوست، دوز توصیه شده ۲۹۰ میکروگرم روزانه است.
• برای یبوست مزمن، دوز توصیه شده ۱۴۵ میکروگرم روزانه است، اما در صورت عدم تحمل (به ویژه اسهال) یا نیاز بالینی، می‌توانید دوز را به ۷۲ میکروگرم در روز کاهش دهید.
• مدیریت اسهال: به بیماران تأکید کنید که در صورت بروز اسهال شدید، فوراً مصرف دارو را قطع کرده و وضعیت آب و الکترولیت‌های (مانند پتاسیم و سدیم) آن‌ها را بررسی و در صورت لزوم، مایع درمانی وریدی انجام دهید.
• پاسخ به درمان: بهبود علائم یبوست (مانند افزایش دفعات اجابت مزاج) معمولاً در طول هفته اول مشاهده می‌شود. با این حال، بهبود علائم شکمی (مانند درد و نفخ) ممکن است تا ۶ الی ۸ هفته طول بکشد.

ج. تداخلات دارویی و پایش:

• جذب سیستمیک ناچیز: به دلیل جذب سیستمیک بسیار کم لیناکلوتاید و متابولیت فعال آن، تداخلات دارویی متابولیکی بالینی قابل توجهی انتظار نمی‌رود.
• ارزیابی مجدد: در صورت عدم پاسخ به درمان پس از یک دوره معین (معمولاً ۱۲ هفته)، باید تشخیص و درمان مجدداً ارزیابی شود.