لیناکلوتاید دارویی است که به صورت موضعی در روده عمل میکند و کمترین جذب سیستمی را دارد. این دارو از طریق فعالسازی یک گیرنده خاص در سطح روده، باعث افزایش ترشح آب و سرعت حرکت روده میشود و همچنین اثر ضد درد احشایی دارد.
۱. موارد مصرف تأیید شده توسط نهادهای بینالمللی
لیناکلوتاید برای درمان شرایط مزمن زیر در بیماران مورد تأیید قرار گرفته است:
الف) سندرم روده تحریکپذیر همراه با یبوست در بزرگسالان
- توضیحات کاربردی بالینی: این شایعترین مورد مصرف دارو است. در این بیماران، لیناکلوتاید نه تنها به طور معناداری در افزایش دفعات مدفوع و بهبود قوام مدفوع مؤثر است، بلکه به دلیل مکانیسم عمل خود، به طور همزمان درد شکمی و نفخ را که از علائم آزاردهنده و کلیدی این سندرم هستند، کاهش میدهد.
- نکته برای پزشک: برای این اندیکاسیون، دوز بالاتر (معمولاً ۲۹۰ میکروگرم یک بار در روز) توصیه میشود تا اثر همزمان ضد درد احشایی به حداکثر برسد. لیناکلوتاید اغلب پس از شکست درمان با تغییرات رژیم غذایی و ملینهای سنتی، به عنوان یک گزینه خط اول تجویزی در نظر گرفته میشود.
ب) یبوست مزمن بزرگسالان
- توضیحات کاربردی بالینی: این اندیکاسیون برای بیمارانی است که دچار یبوست طولانیمدت هستند و علتی مانند انسداد یا بیماریهای زمینهای برای آن یافت نشده است، در حالی که درد شکمی، علامت غالب نیست.
- انعطاف در دوز: برای این گروه از بیماران، دو دوز (معمولاً ۱۴۵ میکروگرم یا ۷۲ میکروگرم یک بار در روز) در دسترس است. پزشک میتواند دوز پایینتر (۷۲ میکروگرم) را برای بیمارانی که ممکن است نسبت به اسهال ناشی از دارو حساستر باشند یا برای شروع درمان با دوز کمتر جهت ارزیابی تحمل بیمار، تجویز کند. انتخاب دوز بر اساس شدت یبوست و تحمل بیمار نسبت به عارضه جانبی اسهال است.
ج) یبوست عملکردی در کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۷ سال
- توضیحات کاربردی بالینی: این تأییدیه، لیناکلوتاید را به اولین درمان تجویزی تأیید شده برای یبوست عملکردی در این گروه سنی تبدیل میکند. یبوست عملکردی در این کودکان، با علائمی مانند دفعات کم مدفوع، مدفوع سفت و زور زدن زیاد مشخص میشود.
- هشدار مهم: مصرف لیناکلوتاید در بیماران زیر ۲ سال مطلقاً ممنوع است، زیرا خطر جدی کمآبی شدید (دهیدراسیون) وجود دارد. در سنین ۶ تا ۱۷ سال نیز باید با دوز تأیید شده و با احتیاط کامل تجویز شود.
۲. موارد مصرف خارج از برچسب (استفاده غیر رسمی)
استفاده از لیناکلوتاید برای شرایطی غیر از موارد تأیید شده، بر اساس شواهد بالینی در حال ظهور یا درمانی انفرادی است:
الف) یبوست ناشی از داروهای افیونی
- توضیحات کاربردی بالینی: لیناکلوتاید در برخی موارد برای درمان یبوست شدید ناشی از مصرف مزمن مواد افیونی، به ویژه در بیمارانی که به ملینهای معمولی یا سایر درمانهای اختصاصی OIC پاسخ ندادهاند، مورد استفاده قرار میگیرد.
- دلایل استفاده: افزایش ترشح مایعات توسط لیناکلوتاید میتواند با اثر کاهش حرکتی روده ناشی از مواد افیونی مقابله کند و به بهبود قوام مدفوع و تسهیل دفع کمک کند. اگرچه تأیید رسمی برای این مورد ندارد، اما به عنوان یک گزینه برای موارد مقاوم به درمان در نظر گرفته میشود.
ب) یبوست در بیماران مبتلا به بیماریهای سیستمیک
- توضیحات کاربردی بالینی: در بیماریهایی مانند اسکلرودرمی (سفتی پوست سیستمیک) یا برخی شرایط عصبی که باعث آسیب یا اختلال حرکتی روده میشوند، یبوست میتواند بسیار مقاوم باشد. در این موارد، شواهدی وجود دارد که لیناکلوتاید میتواند با تحریک ترشح موضعی در روده، به بهبود نسبی علائم گوارشی کمک کند. این استفاده معمولاً محدود به موارد شدید و مقاوم است.