سیرولیموس چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف سیرولیموس

سیرولیموس در پیشگیری از رد پیوند کلیه و در رژیم های دارویی در مورد بیماریهای خود ایمنی استفاده می شود. جهت پیشگیری از رد پیوند کلیه این دارو با سیکلوسپورین و کورتیکواستروئیدها هرچه سریعتر بعد از پیوند تجویز می گردد. دوز بارگیری آن 6 میلی گرم به صورت خوراکی است که با یک دوز نگهدارنده 2 میلی گرمی در روز و 4 ساعت بعد از سیکلوسپورین پیگیری می شود. در بیماران بالای 13 سال با وزن کمتر از 40 کیلوگرم دوز بارگیری 3 میلی گرم بر متر مربع است با دوزهای نگهدارنده آغازین 1 میلی گرم بر متر مربع سطح بدن در روز ادامه می یابد بعد از 2 تا 3 ماه باید تجویز سیکلوسپورین تدریجاً متوقف گردد که این کار بایستی طی 4 تا 8 هفته صورت پذیرد و غلظت حاصل از سیرولیموس بین 12 تا 20 نانوگرم در میلی لیتر باشد. در بیمارانی که قطع مصرف سیکلوسپورین ناموفق است نباید سیرولیموس بیش از 3 ماه بعد از پیوند تجویز گردد. نشان داده شده است که سیرولیموس دارای خواص ضد قارچ و آنتی نئوپلاستیک نیز می باشد و تأثیر آن در ژن درمانی تحت بررسی است.

مکانیسم اثر سیرولیموس

سیرولیموس یک ترکیب ماکرولیدی حاصل از Streptomyces hygroscopicus است که دارای خواص تضعیف کننده ایمنی قوی می باشد.

فارماکوکینتیک سیرولیموس

سیرولیموس متعاقب مصرف دوزهای محلول خوراکی به سرعت جذب می شوند و اوج غلظت پلاسمایی آن طی 2 ساعت ایجاد می گردد. میزان جذب به شدت تحت تأثیر غذا و به خصوص غذاهای غنی از چربی است. این دارو به شدت به پروتئین های پلاسما متصل می گردد و توسط سیتوکروم P-450 و ایزوآنزیم CYP3A4 متابولیزه می گردد. متابولیسم آن از طریق دمتیلاسیون و یا هیدروکسیلاسیون صورت می گیرد و اکثر دوز تجویزی از طریق مدفوع دفع می گردد و تنها 2% آن از طریق ادرار دفع می شود. در افراد سالم میزان زیست دستیابی یک دوز منفرد آن به صورت قرص حدود 27% بالاتر از فرم محلول خوراکی است و زیست دستیابی آن در حالت آخر تنها حدود 14% می باشد. اگرچه این تفاوت در مورد بیماران دریافت کننده کلیه واضح نیست و تولید کنندگان توصیه می کنند دوز مشابهی از این دو فرم به صورت جایگزین طی 1 تا 2 هفته قابل تجویز است.

منع مصرف سیرولیموس

در صورت حساسیت به سیرولیموس منع مصرف دارد

در صورت نارسایی کبدی، نارسایی کلیوی، مصرف همزمان عامل نفروتوکسیک، تاخیر در عملکرد پیوند، BMI > 30 کیلوگرم بر متر مربع، هیپرلیپیدمی احتیاط کنید.

عوارض جانبی سیرولیموس

عوارض با درصد نامشخص
قلبی عروقی: ادم محیطی، افزایش فشار خون، ادم، درد قفسه سینه، ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریوی، تاکی کاردی
سیستم اعصاب مرکزی: سردرد، درد، سرگیجه
پوستی: آکنه ولگاریس، راش پوستی
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش تری گلیسرید خون، افزایش کلسترول خون، آمنوره، دیابت ملیتوس، خونریزی شدید و طولانی قاعدگی، هایپرولمی (افزایش حجم داخل عروقی)، کاهش پتاسیم خون، افزایش لاکتات دهیدروژناز، اختلالات قاعدگی، کیست تخمدان
گوارشی: یبوست، درد شکمی، اسهال، تهوع، التهاب دهان
ادراری تناسلی: عفونت مجاری ادراری
هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، ترومبوسیتوپنی، اختلالات لنفوپرولیفراتیو، کارسینوم پوست، سندرم اورمیک همولیتیک، لکوپنی، لنفوسل (توده حاوی لنف)، پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (TTP)
عفونت: عفونت هرپس سیمپلکس، زونا، سپسیس
عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل، درد عضلانی، نکروز استخوان
کلیوی: افزایش کراتینین سرم، پیلونفریت
تنفسی: نازوفارنژیت، خون دماغ، پنومونی، عفونت مجاری تنفسی فوقانی
متفرقه: اختلال در بهبود زخم

تداخلات دارویی سیرولیموس

*مشخصات کلی تداخلات:
- سوبسترای CYP3A4
- سوبسترای P-gp
- تشدید آنژیوادم
- عامل سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- تشدید سمیت کلیوی

تداخلات رده X (پرهیز):
فرآورده‌های ترکیبی ضد ویروس هپاتیت سی، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، کانیواپتان، دیپیرون، انزالوتامید، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، آب گریپ‌فروت، ایدلالیسیب، لاسمیدیتان، میفپریستون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، پوساکونازول، تاکرولیموس (سیستمیک و موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)، وریکونازول

کاهش اثرات داروها توسط سیرولیموس:
داروهای ضد دیابت، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، تاکرولیموس (سیستمیک)، ترتوموتید، واکسن‌ (غیرفعال)، واکسن (زنده)

کاهش اثرات سیرولیموس توسط داروها:
القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، اکیناسه، افاویرنز، انزالوتامید، اردافیتینیب، ایوسیدنیب، میتوتان، القاکننده‌های P-gp/ABCB1، ریفابوتین، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب

افزایش اثرات داروها توسط سیرولیموس:
مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، باریستینیب، کلوزاپین، سیکلوسپورین (سیستمیک)، دفریپرون، اریترومایسین (سیستمیک)، فینگولیمود، لفلونامید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، تاکرولیموس (سیستمیک و موضعی)، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)

افزایش اثرات سیرولیموس توسط داروها:
فرآورده‌های ترکیبی ضد ویروس هپاتیت سی، کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، کلوفازیمین، کلوتریمازول (موضعی)، کانیواپتان، سیکلوسپورین (سیستمیک)، مهارکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دنوزومب، دیپیرون، اردافیتینیب، اریترومایسین (سیستمیک)، فلوکونازول، فوس اپرپیتانت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، عوامل معدی روده‌ای (پروکینتیک)، آب گریپ‌فروت، ایدلالیسیب، اینبلیزومب، ایتراکونازول، کتوکونازول (سیستمیک)، لاروترکتینیب، لاسمیدیتان، مزالامین، میکافونژین، میفپریستون، نلفیناویر، اوکرلیزومب، پالبوسیکلیب، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پیمکرولیموس، پوساکونازول، پرومازین، رانولازین، روفلومیلاست، سولریامفتول، استریپنتول، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب، وریکونازول

تداخل با غذا:
مصرف آب گریپ‌فروت ممکن است حذف سیرولیموس از بدن را کاهش دهد.
مصرف دارو با وعده‌های غذایی پرچرب، پیک غلظت را کاهش می‌دهد اما AUC را حدود 23 تا 35 % افزایش می‌دهد.
راهکار: از مصرف آب گریپ‌فروت خودداری شود.
با روندی ثابت نسبت به غذا مصرف شود. (همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا) تا احتمال تغییر کاهش یابد.