دگزامتازون چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

دگزامتازون چیست؟
دگزامتازون دارویی از خانواده کورتیکواستروئیدها (کورتون ها) می باشد که به صورت خوراکی و تزریقی استفاده می‌شود.
کورتیکواستروئیدها به صورت طبیعی در بدن تولید می شوند تا به حفظ سلامتی کمک نمایند. مصرف کورتیکواستروئیدها به صورت دارو در بیماری های التهابی و خود ایمنی به بدن کمک می کند تا این شرایط را بهتر پشت سر بگذارد و علائم بیماری و التهاب را برطرف نماید.
استروئیدهای خوراکی در درمان طیف گسترده ای از بیماری ها استفاده می شوند. به طور مثال در بیماری های التهابی روده( کرون و سندروم روده تحریک پذیر )، بیماری های خود ایمنی (مانند لوپوس)، بیماری‌های مفصلی و ماهیچه ای(مانند روماتوئید آرتریت)و حساسیت‌ها کاربرد دارند. دگزامتازون همچنین در درمان برخی سرطان ها و در افرادی که درمان تسکینی دریافت می‌نمایند نیز تجویز می‌گردد. در کودکان نیز در برخی مشکلات تنفسی این دارو تجویز می‌شود. علاوه بر کاربرد درمانی، دگزامتازون در برخی موارد کاربرد تشخیصی نیز دارد. به طور مثال در تشخیص بیماری کوشینگ (نوعی اختلال غدد فوق کلیوی) از دگزامتازون استفاده می شود.

پیش از شروع مصرف دگزامتازون
-در صورتی که فشار خون بالایی دارید، پزشک را در جریان قرار دهید.
-در صورت سابقه ی حمله ی قلبی یا هرگونه ناراحتی قلبی-عروقی و نارسایی کبدی یا کلیوی حتما پزشک را مطلع نمایید.
-در صورت سابقه ی خانوادگی دیابت یا بیماری چشمی گلوکوم( آب سیاه )پزشک را در جریان قرار دهید.
-در صورت ابتلا به هرگونه اختلال ذهنی به پزشک اطلاع دهید.
-چنانچه مبتلا به اختلالات تیروئید، پوکی استخوان ،صرع و اختلالات عضلانی( مانند میاستنی گراویس)، زخم معده و بیماری های روده ای می باشید، پزشک را در جریان قرار دهید.
-چنانچه باردار یا شیرده می باشید و یا تصمیم به بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید. برخی استروئیدهای خوراکی از جمله دگزامتازون را میتوان در دوران شیردهی تجویز نمود با این حال بهتر است پزشک شرایط مادر و کودک را برای مصرف دارو ارزیابی نماید.
-در صورتی که در زمان شروع درمان با این دارو مبتلا به عفونت خاصی می باشید، حتما پزشک را در جریان قرار دهید.
-چنانچه سابقه بیماری های انعقادی و تشکیل لخته های خون در عروق خود را دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
-سابقه ی هر گونه واکسیناسیون در چند ماه اخیر را به پزشک خود اعلام نمایید.
-لیست کاملی از کلیه داروها، فرآورده های مکمل و گیاهی مصرفی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.
-در صورت سابقه ی حساسیت به دگزامتازون یا سایر داروهای استروئیدی(مانند بتامتازون پردنیزولون ، متیل پردنیزولون، تریامسینولون، فلودروکورتیزون ...)یا در صورت درد عضلانی شدید پس از دریافت این داروها پزشک را در جریان قرار دهید.

نحوه صحیح مصرف دگزامتازون
-دگزامتازون را دقیقا به مقداری که پزشک برای شما تجویز نموده است مصرف نمایید با توجه به علت تجویز دارو و شرایط بیمار، ممکن است مصرف دارو به صورت تک دوز یا برای دوره ی درمانی طولانی تر تجویز گردد.
-در صورتی که دارو به صورت تک دوز تجویز شده باشد، پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی آن را مصرف نمایید. در صورتی که دگزامتازون برای دوره ی درمانی طولانی تر تجویز شده باشد، به طور معمول مصرف آن به صورت یک مرتبه در روز پس از صبحانه میباشد. با این حال در برخی موارد همچون تشخیص سندروم کوشینگ و اختلالات غدد فوق کلیوی مصرف این دارو شب ها پیش از خواب توصیه می‌شود.
-دگزامتازون خوراکی را همراه با یک وعده غذایی سبک و یک لیوان آب مصرف نمایید.
-در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری دارو را با یک وعده غذای سبک مصرف نمایید. چنانچه مصرف دارو را یک روز کامل فراموش نمودید، از مصرف نوبت فراموش شده خودداری نموده و نوبت بعدی را طبق روال سابق مصرف نمایید و از دو برابر نمودن مقدار مصرفی دارو در یک نوبت خودداری کنید.
-مصرف این دارو را تا زمانی که پزشک برای شما تجویز نموده است ادامه دهید. در صورتی که دگزامتازون را بیش از سه هفته مصرف کرده باشید، قطع ناگهانی دارو می‌تواند عوارض جدی در بر داشته باشد.به همین دلیل لازم است قطع مصرف این دارو به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک انجام گیرد.

توصیه ها
-در صورتی که مدت دوره درمان شما با این دارو بیش از سه هفته می باشد، پیشنهاد می‌شود کارتی تهیه نمایید و در آن مصرف این دارو به همراه مقدار و مدت زمان مصرف و نوع بیماری خود را بنویسید و این کارت را در وسایل شخصی خود همیشه همراهتان داشته باشید. این کار کمک می نماید تا در صورت بروز حوادث و اتفاقات غیر مترقبه، اقدامات مناسب تری برای شما انجام شود.
-در صورتی که قرار است تحت عمل جراحی، اقدامات دندانپزشکی و یا آزمایشات بالینی خاصی قرار بگیرید، حتما پزشک درمانگر خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید تا در صورت لزوم تغییرات لازم در مقدار مصرف دارو اعمال شود.
-در مدت درمان با این دارو لازم است تحت نظر بمانید و به صورت منظم و دوره ای به پزشک مراجعه نمایید تا روند درمان و بهبودی شما را ارزیابی نماید و آزمایشات و بررسی‌های لازم را انجام دهد ‏و عوارض ناخواسته ي دارويي را در صورت وقوع، مديريت نمايد.
-دگزامتازون سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف می کند به همین خاطر در صورت احساس علائم هرگونه بیماری (حتی علائم سرماخوردگی)، لازم است به پزشک مراجعه نمایید. همچنین جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری های مسری، در این مدت بهداشت فردی را بیشتر رعایت کنید و تا حد امکان از تماس نزدیک با افراد بیمار بپرهیزید.
-استفاده از برخی واکسن ها در مدت درمان با دگزامتازون نامناسب می باشد. به همین خاطر در صورت نیاز به هرگونه واکسیناسیون پزشک یا مسئول مربوطه را در جریان مصرف داروهای استروئیدی از جمله دگزامتازون قرار دهید.
-پیش از خرید هرگونه دارو داروساز را در جریان مصرف دگزامتازون قرار دهید تا از مناسب بودن مصرف همزمان داروی جدید با این دارو اطمینان حاصل نمایید.
-از مصرف این دارو بدون تجویز پزشک و جهت بهبود علائم عفونت ها و سرماخوردگی ها جدا خودداری نمایید. اگرچه مصرف این دارو در بعضی شرایط نجات دهنده و ضروری می باشد، اما مصرف بیش از حد یا غیر ضروری آن عوارض بسیاری در پی دارد تا جایی که می تواند علائم بیماری اصلی را به صورت موقت از بین ببرد و باعث پیشرفت بیماری به صورت خاموش و پنهانی گردد که این امر تبعات زیادی در پی دارد.

عوارض ناخواسته دارویی دگزامتازون
-علیرغم اینکه مصرف این دارو در مواقع لزوم بسیار مفید و حتی حیات بخش می باشد، اما با توجه به اثری که بر روی سیستم ایمنی بدن می‌گذارد می‌تواند عوارض ناخواسته نیز در بر داشته باشد.با این حال در شرایطی که پزشک تشخیص می‌دهد ،فواید مصرف دارو از عوارض آن بیشتر می باشد و اگربیمارتحت نظر پزشک باشد، می‌ توان عوارض دارویی را نیز به موقع مدیریت کرد.
-عوارض گوارشی از جمله درد شکمی، سوء هاضمه و تهوع ممکن است با مصرف این دارو ایجاد شود.مصرف دارو همراه یا پس از وعده غذایی سبک و پرهیز از غذاهای پرچرب و پر ادویه، می‌تواند از وقوع آنها پیشگیری نماید با این حال در صورت مشاهده ی استفراغ یا مدفوع خونی حتما به پزشک مراجعه نمایید.
-ضعف عضلانی یا احساس خستگی خصوصاً در مصرف طولانی مدت از عوارض شایع مصرف استروئید ها می باشد. لذا تا زمانی که اثرات دارو با قیست، از رانندگی و کار با ابزارهای خطرناک خودداری نمایید.
-در صورت تغییر در خلق و خو (خصوصاً در ابتدای درمان با دگزامتازون)و در صورتی که احساس گیجی یا زودرنجی و اضطراب آزارتان می دهد حتما به پزشک مراجعه نمایید.
-در صورت بروز اختلال در خواب، سردرد، افزایش وزن و اختلال در قاعدگی با پزشک خود مشورت نمایید.
-مصرف دگزامتازون بدن را بیش از پیش مستعد عفونت می‌نماید. به همین دلیل لازم است بهداشت فردی را بیشتر رعایت نمایید و در صورت بروز علائم عفونت (گلو درد،تب و..) به پزشک مراجعه نمایید.
-مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها می‌تواند عوارض بیشتری در بر داشته باشد به همین خاطر لازم است بیمار در مدت درمان تحت نظر پزشک باشد و بررسی های لازم جهت کنترل عوارض توسط پزشک به صورت منظم انجام گیرد.
-مصرف طولانی مدت دگزامتازون بر روی استحکام استخوان ها اثر می گذارد به همین‌خاطر سنجش تراکم استخوان در بیماران بسیار حائز اهمیت می باشد و در صورت بروز پوکی استخوان، لازم است درمان‌های لازم شروع شود و بیمار در فعالیت‌های بدنی و ورزشی احتیاط بیشتری نماید.

داروهای مرتبط با دگزامتازون
سلکوکسیب
آموکسی سیلین
مترونیدازول
متوکاربامول
پنی سیلین 633
استامینوفن
سرم قندی نمکی
گاباپنتین
پرگابالین
بکلوفن
تیزانیدین
نوروبیون
آلفن ایکس ال

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف دگزامتازون

دگزامتازون یک کورتیکواستروئید قوی با اثر ضد التهابی و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است که در طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها کاربرد دارد. موارد مصرف آن شامل کاربردهای رسمی تأیید شده (توسط سازمان‌های نظارتی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا) و کاربردهای خارج برچسب می‌باشد.

۱. موارد مصرف تأیید شده

این موارد عمدتاً بر اساس خاصیت ضد التهابی قوی و توانایی دگزامتازون در تعدیل سیستم ایمنی استوار هستند:

الف) اختلالات التهابی و روماتیسمی

بیماری‌های روماتیسمی:

• به عنوان درمان کمکی کوتاه‌مدت برای کنترل حملات حاد یا تشدید بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریاتیک، و آرتریت نقرسی حاد.
• نکته بالینی: دگزامتازون به دلیل قدرت بالا و نیمه‌عمر طولانی، اغلب برای کنترل التهاب‌های شدید مفصلی در دوره‌های کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از آسیب مفصلی بیشتر جلوگیری شود.

ب) اختلالات آندوکرین (غدد درون‌ریز)

نارسایی آدرنال (اولیه یا ثانویه):

• اگرچه هیدروکورتیزون یا کورتیزون ترجیح داده می‌شوند، دگزامتازون می‌تواند به عنوان جایگزین گلوکوکورتیکوئید استفاده شود.
• نکته بالینی: دگزامتازون فعالیت مینرالوکورتیکوئیدی کمی دارد، بنابراین در درمان نارسایی آدرنال، باید حتماً با یک مینرالوکورتیکوئید مانند فلوئوکورتیزون همراه شود.

هیپرپلازی مادرزادی آدرنال:

• برای تنظیم تعادل هورمونی و کاهش سطح آندروژن.

تست تشخیصی سندرم کوشینگ:

• به عنوان تست سرکوب دگزامتازون برای تمایز بین علل مختلف افزایش کورتیزول.

ج) بیماری‌های تنفسی و آلرژیک شدید

تشدید آسم حاد و آلرژی‌های شدید:

• برای کنترل سریع التهاب و ادم در شرایط تهدیدکننده حیات مانند واکنش‌های حساسیتی دارویی، واکنش‌های آنافیلاکسی و آسم شدید.
• نکته بالینی: در موارد حاد، تجویز وریدی یا عضلانی دگزامتازون به دلیل شروع اثر سریع و قوی، به شکل خوراکی ترجیح داده می‌شود.

د) بیماری‌های نئوپلاستیک (سرطانی)

مدیریت تسکینی لوسمی‌ها و لنفوم‌ها:

• به عنوان بخشی از پروتکل‌های شیمی‌درمانی، به‌ویژه در سرطان‌های خونی.

میلوم مولتیپل:

• دگزامتازون جزء اصلی رژیم‌های درمانی ترکیبی برای این بیماری است.
• نکته بالینی: در انکولوژی، دگزامتازون نه تنها به عنوان یک عامل ضد تومور در برخی بیماری‌ها عمل می‌کند، بلکه برای کنترل عوارض جانبی شیمی‌درمانی مانند تهوع و استفراغ نیز استفاده می‌شود.

ه) ادم مغزی

ادم مغزی ناشی از تومور، آبسه یا جراحی:

• دگزامتازون برای کاهش التهاب و فشار داخل جمجمه‌ای استفاده می‌شود.
• نکته بالینی: دگزامتازون انتخاب اول برای ادم مغزی عروقی (ناشی از تومور) است، اما در ادم ناشی از سکته یا تروما با احتیاط بیشتری مصرف می‌شود.
• دوز بالا (مثلاً ۱۰ میلی‌گرم وریدی به دنبال دوزهای نگهدارنده) معمولاً برای شروع درمان تجویز می‌شود.

۲. موارد مصرف خارج برچسب

این موارد بر اساس شواهد بالینی قوی و تجارب تخصصی، در جامعه پزشکی رایج هستند:

تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی:

• استفاده از دگزامتازون به صورت روتین به عنوان یک ضد تهوع قوی در ترکیب با سایر داروهای ضد استفراغ.
• نکته بالینی: تجویز دگزامتازون وریدی یا خوراکی قبل از شیمی‌درمانی به طور قابل توجهی خطر تهوع و استفراغ تأخیری را کاهش می‌دهد.

کووید-۱۹:

• در بیماران بستری مبتلا به کووید-۱۹ که نیاز به حمایت اکسیژن دارند (اعم از اکسیژن مکمل، ونتیلاسیون غیرتهاجمی یا تهاجمی).
• نکته بالینی: بر اساس شواهد بالینی، دگزامتازون تنها کورتیکواستروئیدی است که به طور قطع مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ را در بیمارانی که نیاز به اکسیژن درمانی دارند، کاهش داده است.

بیماری ارتفاع :

• برای پیشگیری و درمان علائم شدید بیماری حاد ارتفاع (به ویژه ادم مغزی ارتفاع بالا).
• نکته بالینی: دگزامتازون می‌تواند علائم را تسکین دهد اما جایگزین اصلی پایین آمدن سریع از ارتفاع نیست.

فشرده‌سازی نخاعی ناشی از متاستاز:

• تجویز دوزهای بالا برای کاهش ادم اطراف تومور و حفظ عملکرد عصبی تا زمان درمان قطعی (جراحی یا رادیوتراپی).
• نکته بالینی: شروع سریع دوزهای بالا در این شرایط، یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود.

درمان پیش از زایمان برای هیپرپلازی مادرزادی آدرنال:

• استفاده در دوران بارداری به صورت آزمایشی برای جلوگیری از ابهام جنسیتی در جنین‌های دختر در معرض خطر (این کاربرد بحث‌برانگیز است و با احتیاط شدید انجام می‌شود).

مکانیسم اثر دگزامتازون

دگزامتازون یک گلوکوکورتیکوئید مصنوعی با قدرت بالا است که فاقد فعالیت مینرالوکورتیکوئیدی قابل توجه است. اثرات دگزامتازون عمدتاً از طریق تعامل با گیرنده گلوکوکورتیکوئیدی داخل سلولی اعمال می‌شود و شامل اقدامات ضد التهابی و سرکوب سیستم ایمنی است:

فعال‌سازی ژنی و سرکوب التهاب:

• دگزامتازون به گیرنده گلوکوکورتیکوئیدی در سیتوپلاسم سلول هدف متصل می‌شود.
• کمپلکس دارو و گیرنده به هسته سلول منتقل شده و به عنوان فاکتور رونویسی عمل می‌کند.
• این کمپلکس، بیان ژن‌های متعددی را تنظیم می‌کند؛ از جمله:

1. القای بیان پروتئین‌های ضد التهابی مانند آنکسین ۱ که بیوسنتز واسطه‌های اصلی التهاب (مانند پروستاگلاندین‌ها و لکوترین‌ها) را از طریق مهار فسفولیپاز آ ۲ کنترل می‌کند.
2. سرکوب رونویسی ژن‌های التهابی مانند سایتوکین‌های پیش‌التهابی (مانند اینترلوکین ۱ و ۶، و فاکتور نکروز تومور آلفا) و کموکین‌ها.

اثرات ضد ایمنی (سرکوب سیستم ایمنی):

• کاهش مهاجرت و فعالیت نوتروفیل‌ها در کانون‌های التهاب.
• کاهش تکثیر و عملکرد لنفوسیت‌ها و ماکروفاژها.

اثرات عروقی:

• کاهش نفوذپذیری عروق و ثبات غشاهای لیزوزومی، که به کاهش ادم (مانند ادم مغزی) کمک می‌کند.

فارماکوکینتیک دگزامتازون

الف) جذب

• شروع اثر: پس از تجویز خوراکی، اوج غلظت پلاسمایی دارو معمولاً ظرف ۰.۵ تا ۴ ساعت حاصل می‌شود.
• جذب خوراکی: جذب دگزامتازون خوراکی خوب است و تقریباً ۸۰ تا ۹۰ درصد فراهمی زیستی دارد.

ب) توزیع 

• اتصال به پروتئین: تقریباً ۷۷ درصد دگزامتازون در پلاسما به پروتئین‌ها متصل می‌شود، که این میزان در مقایسه با سایر کورتیکواستروئیدها نسبتاً کمتر است. این اتصال عمدتاً به آلبومین سرم است.
• گذر از موانع: به دلیل ماهیت لیپوفیلیک، دگزامتازون به خوبی از سد خونی-مغزی عبور کرده و در بافت‌های مختلف از جمله مغز (که برای درمان ادم مغزی حیاتی است) توزیع می‌شود.

ج) متابولیسم

• مسیر اصلی: دگزامتازون عمدتاً در کبد و توسط آنزیم سیتوکروم پی ۴۵۰ ای ۳ ای ۴ (CYP3A4) متابولیزه می‌شود.
• اثر القایی: دگزامتازون خود یک القاکننده قوی آنزیم پی ۴۵۰ ای ۳ ای ۴ است. این خاصیت می‌تواند متابولیسم داروهای دیگری را که سوبسترای این آنزیم هستند (مانند فنی توئین و کاربامازپین) افزایش دهد و غلظت پلاسمایی آن‌ها را کاهش دهد (خودالقایی).

د) حذف و دفع

• نیمه‌عمر پلاسمایی: میانگین نیمه‌عمر پلاسمایی دگزامتازون در حدود ۴ تا ۵ ساعت است.
• نیمه‌عمر بیولوژیک (اثر): نیمه‌عمر بیولوژیک دگزامتازون طولانی‌تر است و بین ۳۶ تا ۵۴ ساعت متغیر است. این زمان طولانی‌تر، مدت اثر ضد التهابی دگزامتازون را تعیین می‌کند و امکان دوزدهی یک بار در روز را فراهم می‌سازد.
• مسیر دفع: کمتر از ۱۰ درصد دگزامتازون به صورت تغییر نیافته از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.

فارماکوکینتیک فرم تزریقی (فسفات سدیم دگزامتازون)

فرم تزریقی معمولاً به صورت نمک فسفات سدیم دگزامتازون است که یک استر محلول در آب می‌باشد.

• تغییر به فرم فعال: پس از تزریق (وریدی، عضلانی)، این نمک به سرعت در بدن به دگزامتازون فعال تبدیل می‌شود.
• شروع اثر (تزریق وریدی): شروع اثر پس از تزریق وریدی سریع است و برای شرایط حاد مانند شوک و ورم مغزی ترجیح داده می‌شود.
• جذب آهسته (تزریق عضلانی): در صورت تزریق عضلانی، جذب دارو آهسته‌تر است و حداکثر غلظت پلاسمایی ممکن است پس از ۷ تا ۹ ساعت حاصل شود، که این ویژگی برای اثر طولانی‌تر مطلوب است.
• مدت اثر: فرم تزریقی نیز اثر بیولوژیکی طولانی‌مدت مشابه فرم خوراکی دارد (۳۶ تا ۷۲ ساعت)، اما شروع اثر آن در تزریق وریدی، بسیار سریع‌تر است.

منع مصرف دگزامتازون

۱. منع مصرف در بیماری

دگزامتازون به طور مطلق یا نسبی در شرایط زیر منع مصرف دارد و پزشک باید پیش از تجویز، وجود این موارد را بررسی کند:

• عفونت‌های قارچی سیستمیک: دگزامتازون با سرکوب سیستم ایمنی، می‌تواند باعث تشدید سریع و گسترش عفونت‌های قارچی شود که هنوز تحت درمان با داروهای ضد قارچ نیستند. این مورد، منع مصرف مطلق است.
• حساسیت مفرط: وجود سابقه حساسیت یا واکنش آلرژیک شدید به دگزامتازون یا هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده دارو.
• دریافت واکسن‌های ویروسی زنده: در بیمارانی که دوزهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی از دگزامتازون دریافت می‌کنند، تزریق واکسن‌های ویروسی زنده ممنوع است، زیرا خطر تکثیر ویروس و بروز بیماری جدی افزایش می‌یابد.

موارد نیازمند احتیاط شدید (منع مصرف نسبی):

• زخم معده فعال و بیماری‌های روده: سابقه یا وجود زخم معده یا روده (مانند دیورتیکولیت یا کولیت اولسراتیو حاد).
• عفونت‌های ویروسی خاص: به‌ویژه تبخال چشم (هرپس سیمپلکس چشمی)، به دلیل خطر نکروز قرنیه و کوری.
• بیماری‌های مزمن: کنترل نشده بودن بیماری‌هایی نظیر فشار خون بالا، نارسایی قلبی، دیابت (به دلیل افزایش قند خون)، گلوکوم، و پوکی استخوان.

۲. موارد منع مصرف در بارداری و شیردهی

الف) بارداری

• طبقه بندی خطر: دگزامتازون به دلیل عبور از جفت و قدرت بالا، در بارداری نیاز به احتیاط دارد.
• خطر برای جنین: استفاده طولانی‌مدت یا دوزهای بالا، به‌ویژه در سه‌ماهه اول، ممکن است با خطر اندکی افزایش یافته شکاف کام در نوزاد مرتبط باشد، هرچند شواهد کاملاً قطعی نیستند.
• کنترل رشد: در صورت نیاز به درمان طولانی‌مدت با دگزامتازون در دوران بارداری، ممکن است نیاز به اسکن‌های اضافی برای کنترل رشد جنین باشد.
• تولید کورتیکوستروئید جنین: استفاده درازمدت در اواخر بارداری می‌تواند منجر به سرکوب تولید کورتیکوستروئید درون‌زای جنین شود که نیاز به نظارت نوزاد پس از زایمان دارد.
• درمان جنین: دگزامتازون در برخی موارد (مانند بلوغ ریه جنین در زایمان زودرس) کاربرد تأیید شده دارد، که منافع آن بر خطرات احتمالی آن ارجحیت دارد.

ب) شیردهی

• انتقال به شیر: دگزامتازون به مقدار کمی وارد شیر مادر می‌شود.
• توصیه بالینی: در صورت مصرف کوتاه‌مدت و دوز پایین، احتمال بروز عوارض جانبی جدی در نوزاد کم است و معمولاً می‌توان با مشورت پزشک ادامه شیردهی را توصیه کرد.
• پایش نوزاد: در صورت مصرف دوز بالا یا طولانی‌مدت، نوزاد باید برای علائمی مانند تأخیر در رشد و عوارض جانبی آدرنال به دقت تحت نظر قرار گیرد. همچنین ممکن است تولید شیر مادر به طور موقت کاهش یابد.

۳. موارد منع مصرف در کودکان

• خطر سرکوب آدرنال و تأخیر رشد: کودکان، به‌ویژه شیرخواران، نسبت به عوارض جانبی گلوکوکورتیکوئیدها حساس‌تر هستند. استفاده طولانی‌مدت از دگزامتازون، خطر سرکوب رشد و کاهش فعالیت محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
• تنظیم دوز: دوز باید بر اساس وزن بدن و شدت بیماری محاسبه شود و همواره از کمترین دوز موثر استفاده گردد.
• نظارت طولانی‌مدت: در صورت درمان مزمن، پزشک باید به طور مرتب رشد قد و وزن کودک و همچنین فشار چشم (به دلیل خطر گلوکوم) و تراکم استخوان را پایش کند.
• کاربردهای تأیید شده کودکان: دگزامتازون در کودکان برای درمان خروسک (کروپ)، مننژیت باکتریایی (برای کاهش التهاب) و ادم مغزی کاربردهای مهمی دارد که در آن‌ها منافع دارو بیشتر از ریسک‌های آن است.

عوارض جانبی دگزامتازون

۱. عوارض جانبی با فراوانی نامشخص (شیوع بالا در مصرف طولانی‌مدت/دوز بالا)

بسیاری از عوارض جانبی دگزامتازون در متون مرجع با درصد دقیق مشخص نمی‌شوند، زیرا شیوع آن‌ها بر اساس طول درمان و دوز مصرفی بسیار متغیر است. با این حال، این موارد در مصرف مزمن بسیار شایع هستند و باید به طور مرتب پایش شوند:

الف) عوارض عصبی و روانی

• بی‌خوابی (اختلال خواب): این مورد یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش شده توسط بیماران است.
• تغییرات خلقی و رفتاری: شامل اضطراب، بی‌قراری، نوسانات خلقی، افسردگی، یا بروز روان‌پریشی.

ب) عوارض متابولیک و آندوکرین

• افزایش اشتها و افزایش وزن: بسیار شایع و مرتبط با تغییرات متابولیک.
• افزایش قند خون (هیپرگلیسمی): می‌تواند در بیماران مستعد منجر به دیابت آشکار شود.
• احتباس مایعات و سدیم: منجر به ادم و افزایش فشار خون می‌شود.

ج) عوارض عضلانی-اسکلتی

• پوکی استخوان: یکی از جدی‌ترین عوارض در مصرف طولانی‌مدت، به ویژه در سالمندان و زنان یائسه، با خطر بالای شکستگی.
• ضعف عضلانی: شامل ضعف در عضلات نزدیک به تنه.

د) عوارض گوارشی

• سوء هاضمه یا تحریک معده: شایع است.
• زخم‌های گوارشی: خطر در صورت مصرف همزمان با داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی افزایش می‌یابد.

ه) عوارض پوستی

• آکنه، افزایش رشد مو، کبودی آسان، نازک شدن پوست و ایجاد ترک‌های پوستی: شایع هستند.

و) عوارض چشمی

• آب مروارید زیر کپسولی خلفی: شایع‌ترین عارضه چشمی در استفاده مزمن.
• آب سیاه (گلوکوم): افزایش فشار داخل چشمی.

۲. عوارض جانبی با فراوانی گزارش شده (کمتر از ۱۰ درصد)

برخی منابع به طور کلی تخمین‌هایی از شیوع عوارض جدی‌تر ارائه می‌دهند، اما این ارقام باید به عنوان یک تخمین در نظر گرفته شوند و برای همه جمعیت‌ها یکسان نیستند.

• نارسایی حاد آدرنال پس از قطع ناگهانی: اگرچه شیوع دقیق ندارد، اما احتمال آن در قطع ناگهانی پس از درمان طولانی‌مدت با دوز بالا بالا است.
• واکنش‌های حساسیت مفرط شدید: در مواردی نادر، احتمال بروز واکنش‌های شدید حساسیتی گزارش شده است.
• افزایش فشار داخل جمجمه‌ای (پسودوتومور مغزی): این حالت نادر است و معمولاً پس از قطع مصرف دارو (به ویژه در کودکان) رخ می‌دهد.
• عوارض عصبی شدید: شامل تشنج، سردرد شدید یا علائم نوروپاتی، که شیوع آن‌ها معمولاً نادر گزارش شده است.

نکته نهایی برای پزشک: مهمتر از درصد دقیق شیوع، آگاهی از ماهیت عوارض است. در درمان با دگزامتازون، به دلیل قدرت بالای آن، پزشک باید همیشه برای تشخیص زودرس سندرم کوشینگ القایی و سرکوب آدرنال آماده باشد.

تداخلات دارویی دگزامتازون

1. تداخل با دارو

مشخصات کلی تداخلات: 

• سوبسترای P-glycoprotein/ABCB1(مینور)
• سوبسترای CYP3A4 (ماژور)
• القاکننده ضعیف CYP3A4 
• اثر بر نتایج تست تشخیصی هورمون رشد 
• افزایش خطر خونریزی یا آسیب به مخاط دستگاه گوارش 
• تشدید هایپرگلایسمی 
• تشدید افزایش فشارخون 
• تشدید هیپوکالمی 
• تشدید اثرات سرکوب‌کننده سیستم ایمنی 
• کاهش‌ آستانه‌ی تشنج 
• تشدید ترومبوژنیک 

تداخلات رده X (پرهیز): 

آرتمتر، آلدسلوکین، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، کانیواپتان، دسموپرسین، دی سولفیرام، فکسینیدازول، فوزیدیک اسید(سیستمیک)، ایدلالیزیب، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید، لاپاتینیب، لاسمیدیتان، ماسیمورلین، متوتری‌مپرازین، میفامورتید، میفپریستون،ناتالیزومب، پیمکرولیموس، پرازیکوانتل،ریلپیویرین، سیمپرویر، تاکرولیموس (موضعی)، یوپاداسیتینیب ، واکسن روتا ویروس،روکسولیتینیب(موضعی)، سکنیدازول، تالیموژن لاهرپارپوک، ترتوموتاید، واکسن‌های زنده، واکسن تیفوئید، واکسن تب زرد،انواع واکسنپولیوویروس

تداخلات ماژور:

آبامتاپیر، داروهای NSAIDs،‌آلدسلوکین، آلفنتانیل، آمیودارون، آمتولمتین، آپالوتامید، فلورکینولون‌ها، بمیپارین،بنزهیدروکدون، بوسپرویر، بوپرنورفین هیدروکلراید، بوپروپیون، کاربامازپین،سرتینیب، کلستیرامین، کولینسالیسیلات، کلاریترومایسین، کلونیگزین، کوبیسیستات، کدئین، کانیواپتان، کوپر سالیسیلات، داکلاتاسویر،داروناویر، دزوژسترل، داینوژست، دیفلونیسال، دی‌پایرون، دروسپیرنون، دوکسوروبیسین، دروندارون، دروکسیکام،افاویرنز، الویتگراویر، انزالوتامید، استرادیول، اتینیل استرادیول، اتیندیول، اتودولاک، اتونوژسترل، اتراویرین،اتوفنامات، فدراتینیب، فلبیناک، فنتانیل، فپرادینول، فپرازون، فکسینیدازول، فلوکتافنین، فلوفنامیک اسید، فلومکوئین،فوس‌آمپرناویر، فوس‌فنی‌توئین، جستودن، همین، هیدروکدون، ایدلالیسیب، ایندیناویر، ایتراکونازول، کتوکونازول،کتورولاک، لاپاتینیب، لوونورژسترل، لوپیناویر، لومکافتور، لوماتپرون، ماسیمورلین، منیزیم سالیسیلات، مکلوفنامات،مدروکسی‌پروژسترون، مپریدین، مسترانول، متادون، میتوتان، مورنیفلومات، نابومتون، نادروپارین، نفازودون،نلفیناویر، نویراپین، نیفلومیک اسید، نیلوتینیب، نیمسولاید، نیمودیپین، نیرماترلویر، نومژسترول، نورالجسترومین،نوراتیندرون، نورجسترل، اوکساپروزین، اکسی‌کدون، اکسی‌فن‌بوتازون، پنتازوسین، پتیدین، فنیل‌بوتازون، فنی‌توئین،پیپراکوازین، پوستکونازول، پرانوپروفن، پروگلومتاسین، پروپیفنازون، پروکوازون، ریفامپین، ریتوناویر،سالیسیلیک‌اسید، سالسالات، ساکیناویر، سارگراموستیم، سجسترون، سدیم سالیسیلات، st johns wort، سوفنتانیل،سولفوسالیسیلیک‌اسید، سولینداک، سانیتینیب، تاکرولیموس، تلاپرویر، تلیترومایسین، تالیدوماید، تیاپروفنیک‌اسید،تولفنامیک‌اسید، تولمتین، ترامادول، اوبروپگانت، اولیپریستال، ولپاتاسویر، وین‌کریستین، وریکونازول، ورتیوکستین،ووکسیلاپرویر

تداخلات متوسط: 

آسنوکومارول، استیل سالیسیکوم‌اسیدوم، واکسن آدنوویروس زنده، آلکورونیوم، آمینوگلوتتیماید، گلیسیریزین، واکسنآنتراکس ادزوربد، آمپرناویر، اپرپیتانت، آسپرین، آتراکوریوم، آرانوفین، کسپوفانجین، واکسن‌های زنده، سیزاتراکوریوم،کلوزاپین، دلاویردین، دیکومارول، دی‌پتاسیم گلیسیریزات، دوکساکوریوم، اکیناسه، فلیبانسرین، فلوکونازول،فلوئیندیون، فوس‌اپرپیتانت، فوس‌نتوپیتانت، گالامین، گلیسرول فنیل‌بوتیرات، واکسن هپاتیت آ، واکسن هموفیلوس ب،گلیسیریزا گلابرا، گلیسیریزیک اسید، هگزافلورنیوم، انواع واکسن آنفولانزا، انفلوئنزیوم، انسولین(انواع)،لیکوریک(انواع ریشه، عصاره و…)، لورازیدون، واکسن مننگوکوک، ما هوآنگ، متوکورین، میفپریستون، میواکوریوم،نتوپیتانت، اوسپمیفن، پیپکورونیوم، پان‌کورونیوم، واکسن های پنوموکوک، واکسن هاری، باربیتورات‌هاروکورونیومبروماید، سایبوکو-تو، سلژیلین، سورافنیب، تستوسترون، توکسوئید تتانوس، ترتینوئین، توبوکورارین، وکورونیوم،وارفارین، واکسن تب زرد

کاهش اثرات داروها توسط دگزامتازون سیستمیک: 

آلدسلوکین، داروهای ضد دیابت، آکسیکابتاژن سیلولیوسل، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلسی‌تریول (سیستمیک)، برینسیدوویر،کاسپوفونژین، کلوزاپین، کوبیستات، تست پوستی کوکسیکوئید ایمیت، کورتیکورلین، کوزینتروپین، سیکلوسپورین (سیستمیک)، واکسنکووید۱۹، دلاویریدین، واکسن دنگ،گالیوم۶۸ دوتاتات، آنالوگ‌های هورمون رشد،  کنتراسپتیو هورمونال، الویتگراویر، فوسامپرناویر، فوسفنی‌توئین، هیالورونیداز، ایماتینیب، ایندیوم 111 کاپرومب پندتید، واکسن آنفولانزا، ایزونیازید، لاپاتینیب، لوپیناویر، لوتتیوم۱۷۷دوتاتات،ماسیمورلین، میفامورتید، نیمودیپین، فنی‌توئین، پیدوتیمود، واکسن پنوموکوک، ریلپیویرین، واکسن روبلا، یا واریسلا، سالیسیلات ها،ساکیناویر، سلپرکاتینیب، سیمپرویر، سیپولوسل-تی، سیرولیموس، سدیم بنزوات ، تاکرولیموس (سیستمیک)، تمسیرولیموس، ترتوموتید،واکسن تیفوئید، اوبروجپانت، داروهای درمان کننده اختلالات چرخه اوره، واکسن ها (زنده)، واکسن ها (غیرفعال)، وریکونازول، واکسن تبزرد

کاهش اثرات دگزامتازون سیستمیک توسط داروها: 

آنتی‌اسیدها، عوامل کمپلکس ساز اسیدهای صفراوی ، القاکننده‌های قوی و متوسط CYP3A4، اردافیتینیب، افدرین، فوس‌فنی‌توئین،آنالوگ هورمون رشد، اکیناسه، ایووسیدنیب، میفپریستون، فنی‌توئین

افزایش اثرات داروها توسط دگزامتازون سیستمیک: 

مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفوتریسین بی، آندروژن ها، باریستینیب، فرآورده‌های ب‌ث‌ژ، کلادریبین، کوبیسیستات،دفراسیروکس، واکسن دنگ، دسیرودین، دسموپرسین، فوس‌ فنی‌توئین، اینبیلیزومب، لفلونامید، لنالیدومید، دیورتیک های لوپ،متوتریمپرازین، ناتالیزومب، نیکوراندیل، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (غیراختصاصی و اختصاصی COX2)، فنی‌توئین، کینولونها، واکسن پولیو ویروس، پلی‌متیل‌متاکریلات، کینولون‌ها، واکسن روبلا یا واریسلا، ریتودرین، روکسولیتینیب(موضعی)، سارگراموستیم،سکنیدازول، سوکسینیل کولین، تاکرولیموس(موضعی)، سیپونیمود، تالیدومید، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، توفاسیتینیب، واکسنتیفوئید، یوپاداسیتینیب، واکسن ها (زنده)، آنتاگونیست‌های ویتامین کا،  واکسن تب زرد

افزایش اثرات دگزامتازون سیستمیک توسط داروها: 

اپرپیتانت، کلادریبین، کلوفازیمین، کوبیسیستات، کانیواپتان، سیکلوسپورین (سیستمیک)، مهارکننده‌های قوی و متوسط CYP3A4،دنوزومب، دی سولفیرام، اردافتینیب، مشتقات استروژن، فوسامپرناویر، فکسینیدازول، فوس اپرپیتانت، فوس نتوپیتانت، فوزیدیک اسید(سیستمیک)، لیکوریک، میفپریستون، نتوپیتانت، مسدودکننده‌های عصبی عضلانی غیر دپلاریزان، ضدالتهاب غیراستروئیدی(موضعی)،پیمکرولیموس، سالیسیلات ها، مدولاتور گیرنده‌ی اسفنگوزین۱فسفات (S1P)

۲. تداخل با غذا

تداخل دگزامتازون با غذاها به طور معمول محدود است و بر خلاف برخی داروها، مصرف آن با وعده غذایی به طور کلی مفید است.

• وعده غذایی: توصیه می‌شود دگزامتازون همراه با غذا یا شیر مصرف شود. این اقدام به کاهش تحریکات دستگاه گوارش و خطر سوء هاضمه و زخم معده کمک می‌کند.
• گریپ فروت: گزارشات متعددی در خصوص تداخل گریپ فروت با متابولیسم کورتیکواستروئیدها وجود دارد، اما در مورد دگزامتازون اهمیت بالینی کمتری دارد. با این حال، باید در مورد استفاده همزمان احتیاط شود.
• الکل: مصرف الکل همراه با دگزامتازون باید محدود یا متوقف شود، زیرا الکل می‌تواند خطر زخم و خونریزی گوارشی را تشدید کند.

۳. تداخل در آزمایشات

دگزامتازون به دلیل ماهیت خود به عنوان یک هورمون گلوکوکورتیکوئیدی، می‌تواند نتایج بسیاری از آزمایشات تشخیصی و عملکردی را تحت تأثیر قرار دهد.

آزمایشات غدد درون ریز:

• آزمایش سرکوب دگزامتازون: دگزامتازون خود اساس این آزمایش برای تشخیص سندرم کوشینگ است.
• سطح کورتیزول پلاسما و ادرار: دگزامتازون می‌تواند باعث کاهش سطوح کورتیزول درون‌زا شود که نشان‌دهنده سرکوب محور فوق کلیه است.
• تست‌های عملکرد تیروئید: می‌تواند نتایج تست‌های عملکرد تیروئید را تحت تأثیر قرار دهد.

آزمایشات متابولیک:

• قند خون: همان‌طور که ذکر شد، باعث افزایش قند خون می‌شود.
• الکترولیت‌ها: می‌تواند باعث کاهش پتاسیم و افزایش سدیم شود.

تست‌های پوستی:

• تست‌های آلرژی پوستی: به دلیل اثرات سرکوب کننده سیستم ایمنی، دگزامتازون می‌تواند نتایج تست‌های پوستی آلرژی را منفی کاذب کند.
• مدیریت: باید پیش از انجام تست‌های پوستی، مصرف دارو قطع شود.

هشدار ها دگزامتازون

۱. اختلالات آندوکرین و متابولیک

• سرکوب محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال: مصرف طولانی‌مدت می‌تواند منجر به نارسایی غدد فوق کلیوی شود. قطع ناگهانی دارو به شدت خطرناک است و می‌تواند بحران آدرنال و حتی مرگ را در پی داشته باشد.
• توصیه بالینی: قطع دارو باید به صورت تدریجی (کاهش دوز) انجام شود تا عملکرد طبیعی آدرنال بازیابی گردد. در شرایط استرس (مانند جراحی یا بیماری شدید)، بیمار ممکن است به دوزهای استرس (دوزهای بالاتر) نیاز داشته باشد.
• افزایش قند خون و دیابت: دگزامتازون یک اثر گلوکوکورتیکوئیدی قوی دارد که می‌تواند باعث افزایش شدید قند خون و در نتیجه شروع دیابت پنهان یا تشدید دیابت کنترل نشده شود.
• توصیه بالینی: پایش دقیق قند خون در بیماران دیابتی ضروری است و ممکن است نیاز به تنظیم دوز انسولین یا داروهای ضد دیابت باشد.
• احتباس مایعات و عدم تعادل الکترولیت: اگرچه دگزامتازون فعالیت مینرالوکورتیکوئیدی کمی دارد، دوزهای بالا می‌تواند منجر به احتباس سدیم و مایعات و کاهش پتاسیم خون شود.
• توصیه بالینی: پایش سطح الکترولیت‌ها و مایعات بدن، به‌ویژه در بیماران با سابقه نارسایی قلبی یا فشار خون بالا، الزامی است.

۲. اختلالات قلبی و عروقی

• تشدید نارسایی قلبی: احتباس سدیم و مایعات می‌تواند باعث بدتر شدن نارسایی احتقانی قلب شود.
• فشار خون بالا: دگزامتازون ممکن است باعث افزایش فشار خون شود.
• توصیه بالینی: پایش منظم فشار خون، به‌ویژه در شروع درمان و حین افزایش دوز، ضروری است.
• انفارکتوس میوکارد (حمله قلبی): در بیمارانی که اخیراً دچار حمله قلبی شده‌اند، تجویز کورتیکواستروئیدها با خطر پارگی دیواره قلب در ارتباط است.

۳. خطر عفونت و سرکوب ایمنی

• افزایش آسیب‌پذیری: دگزامتازون با سرکوب سیستم ایمنی، مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها (اعم از باکتریایی، ویروسی، قارچی، انگلی و پروتوزوآ) را کاهش می‌دهد.
• پوشاندن علائم عفونت: اقدام ضد التهابی دارو می‌تواند علائم حیاتی عفونت (مانند تب و درد) را پنهان کند.
• عفونت‌های نهفته: عفونت‌های مزمن یا نهفته (مانند سل، آمیبیاز، یا کرم نخی) ممکن است دوباره فعال شوند.
• واکسن‌ها: تجویز واکسن‌های ویروسی زنده در حین درمان با دوزهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی ممنوع است.
• آبله مرغان و سرخک: تماس با افراد مبتلا به آبله مرغان یا سرخک در بیماران فاقد سابقه بیماری یا واکسیناسیون، می‌تواند منجر به بیماری‌های شدید و کشنده شود.

۴. اختلالات گوارشی و عضلانی-اسکلتی

• خطر زخم و سوراخ شدن (پرفوراسیون) گوارشی: دگزامتازون باید با احتیاط فراوان در بیماران با سابقه زخم فعال، دیورتیکولیت یا آناستوموز روده تازه استفاده شود، زیرا خطر خونریزی و سوراخ شدن را بالا می‌برد.
• پوکی استخوان: استفاده طولانی‌مدت باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی‌های پاتولوژیک (به ویژه در ستون فقرات) می‌شود.
• توصیه بالینی: در درمان‌های مزمن، مکمل کلسیم و ویتامین د و در صورت نیاز داروهای ضد پوکی استخوان (مانند بیس فسفونات‌ها) توصیه می‌شود.
• میوپاتی (ضعف عضلانی): مصرف دوزهای بالا، به ویژه در ترکیب با داروهای مسدودکننده عصبی-عضلانی، می‌تواند منجر به ضعف عضلانی حاد و شدید شود.

۵. اختلالات چشمی

• آب مروارید و آب سیاه: استفاده طولانی‌مدت از دگزامتازون می‌تواند باعث آب مروارید زیر کپسولی خلفی و افزایش فشار داخل چشمی (گلوکوم) با احتمال آسیب به عصب بینایی شود.
• توصیه بالینی: معاینات منظم چشم‌پزشکی برای بیماران تحت درمان مزمن ضروری است.
• عفونت‌های چشمی: دگزامتازون می‌تواند عفونت‌های ویروسی یا قارچی ثانویه چشم را تشدید کند، به ویژه در موارد تبخال فعال چشمی.

۶. اختلالات روانپزشکی

• تغییرات خلقی: کورتیکواستروئیدها می‌توانند باعث بروز طیف وسیعی از اختلالات روانی (شامل سرخوشی، بی‌خوابی، نوسانات خلقی شدید، تغییرات شخصیتی، و افسردگی شدید تا روان‌پریشی صریح) شوند.
• توصیه بالینی: سابقه مشکلات روانی در بیمار یا خانواده وی باید بررسی شود و در صورت بروز علائم، اقدامات حمایتی و درمانی لازم صورت گیرد.

توصیه های دارویی دگزامتازون

• بهتراست فرم خوراکی دگزامتازون همراه با غذا مصرف شود تا عوارض گوارشی کمتر باشد. در صورت لزوم، ممکن است بین وعده هایغذایی از آنتی اسیدها برای جلوگیری از زخم معده استفاده شود.
• دوز مصرف با توجه به علت تشخیصی و علائم بیمار متفاوت می‌باشد و لازم است به دقت توسط پزشک تعیین شود.
• در صورت درمان با دوز بالا یا به مدت طولانی، در صورت رسیدن به نتایج مطلوب، قطع دارو به صورت تدریجی انجام شود.
• براي به حداقل رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي دگزامتازون بايد بعد از غذا مصرف شود. 
• از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد از استفاده طولاني(بيش از 3 هفته) پرهيز شود. 
• رژیم کم نمک در طول درمان با این دارو و مصرف مكمل هاي حاوي پتاسيم تحت نظر پزشک توصيه مي شود. 
• قند خون ۲ساعت بعد از غذا، الکترولیت‌ها و فشارخون بیمار منظم چک شود.
• بررسی قفسه ی سینه در صورت مصرف طولانی این دارو لازم می‌باشد.
• در صورت مصرف بیشتر از ۶هفته، معاینات چشمی به صورت منظم و دوره‌ای انجام شود.
• چنانچه بیمار سابقه ی زخم‌های گوارشی دارد یا علائم جدی سوهاضمه دارد، تصویر برداری دستگاه گوارشی توصیه می‌شود.
• تزریق مفصلی الزاما‌ً توسط پزشک متبحر انجام شود.سایز سوزن با توجه به مفصل مورد نظر متفاوت است(کمتر از ۲۵ برای لگن، زانو،شانه؛ ۲۵برای مچ دست، مچ پا و آرنج و یا با توجه به متد تزریق)
• در موارد تاندونیت از تزریق مستقیم داخل تاندون خودداری شود.
• در یک مطالعه مبتنی بر جمعیت روی کودکان، نشان داده شد که خطر شکستگی با بیش از 4 دوره درمان با داروهایکورتیکواستروئیدی، افزایش می‌یابد. مشکلات زمینه ای بیمار نیز ممکن است بر سلامت استخوان و اثر کورتیکواستروئیدها بر پوکیاستخوان تأثیر بگذارد.
• تراکم استخوان در صورت مصرف طولانی‌مدت، بی تحرکی طولانی، سابقه‌ی خانوادگی استئوپروز یا مصرف مزمن داروهای کاهنده‌یتراکم استخوانی به صورت دوره‌ای ارزیابی شود.
• وضعیت رشد و قد کودکان و نوجوانان تحت درمان با این دارو به صورت دوره‌ای و‌منظم چک شود.
• به بیمار آموزش داده شود که در صورت مشاهده ی علائم حساسیت به دارو(آنژیوادم، برونکواسپاسم، راش و کهیر) به پزشک مراجعهکند تا در صورت نیاز دارو قطع شود.
• استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها ممکن است احتمال بروز عفونت ثانویه را افزایش دهد. عفونت های حاد (از جمله عفونتهای قارچی) را پنهان کند، عفونت های ویروسی را طولانی یا تشدید کند، یا پاسخ به واکسن ها را محدود کند. در صورت امکان دربیماران مبتلا به تبخال چشمی، سل تنفسی فعال یا نهفته، یا عفونت های سیستمیک ویروسی، قارچی، انگلی یا باکتریایی درمان نشده استفاده نشود. از قرار گرفتن بیمار در معرض آبله مرغان و سرخک اجتناب شود و در صورت مواجهه با بیمار مبتلا به سرخک یا واریسلا،با ایمونو‌گلوبولین واریسلا زوستر یا ایمونوگلوبولین داخل عضلانی تلفیقی جهت پیشگیری استفاده شود. اگر آبله مرغان ایجاد شود،می‌توان درمان با عوامل ضد ویروسی را در نظر گرفت.
• پیش از قطع درمان لازم است دوز مصرفی به صورت تدریجی کاهش یابد. با کاهش تدریجی دوز، درمان سیستمیک کورتیکواستروئید رامتوقف کنید. عملکرد ریه، مصرف بتا آگونیست، علائم آسم و علائم و نشانه‌های نارسایی آدرنال (مانند خستگی، بی‌حالی، ضعف، تهوع/استفراغ، افت فشار خون) را در طول قطع مصرف کنترل کنید.
• شیردهی در مدت درمان با دگزامتازون و تا دو هفته بعد از قطع این دارو ممنوع می‌باشد.
• هموگلوبین، خون مخفی در مدفوع، BP، پتاسیم سرم، گلوکز خون، کراتین کیناز (در صورت بروز علائم میوپاتی)، تراکم استخوان،سرکوب محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال در بیماران پیگیری شود.
• در صورت استفاده از قطره ی خوراکی دگزامتازون، فقط از قطره چکان کالیبره شده استفاده شود. دوز تعیین شده را در قطره چکانکشیده شود. محتویات قطره چکان در یک غذای مایع یا نیمه جامد (آب، آبمیوه، نوشابه یا نوشابه مانند نوشابه، سس سیب، پودینگ) مخلوط شود. چند ثانیه به آرامی هم زده‌شود و سپس بلافاصله کل مخلوط مصرف شود. برای استفاده در نوبت‌های بعدی نگهداری نشود.
• در درمان‌های طولانی مدت، ممکن است نیاز به رژیم غذایی با افزایش پتاسیم، پیریدوکسین، ویتامین C، ویتامین D، فولات، کلسیم وفسفر داشته باشد. توصیه می‌شود رژیم غذایی مناسب توسط متخصص تغذیه ارائه شود.
• جهت تزریق وریدی ممکن است دارو‌بدون رقیق سازی استفاده شود یا نیاز به رقیق سازی با نرمال سالین یا دکستروز۵درصد داشتهباشد.
• بیمارانی که ممکن است باردار شوند باید در طول درمان و حداقل یک ماه پس از آخرین دوز دگزامتازون از پیشگیری موثر از بارداریاستفاده کنند. هنگامی که از درمان ترکیبی برای مولتیپل میلوما استفاده می شود، برای اطلاعات بیشتر مربوط به آزمایش بارداری وپیشگیری از بارداری، اطلاعات لازم به بیمار داده‌شود.
• به طور کلی تجویز دگزامتازون در دوران بارداری توصیه نمی‌شود اما در صورت نیاز، با ارزیابی نسبت خطر و منفعتی که برای مادر وجنین دارد و با توجه به آخرین مطالعات انجام شود.
• با توجه به احتمال بروز عوارض جانبی جدی در نوزاد، برخی از تولیدکنندگان توصیه می کنند با توجه به اهمیت درمان برای مادر،تصمیم به قطع شیردهی یا قطع دارو گرفته شود.
• در صورت استفاده از دگزامتازون به عنوان بخشی از درمان ترکیبی مولتیپل میلوما در مادران شیرده، لازم است شیردهی در طولدرمان و به مدت 2 هفته پس از آخرین دوز دگزامتازون، قطع شود.
• در تزریق داخل مفصلی از آنجا که دوز مناسب تزریق دگزامتازون با توجه به نوع مفصل، شدت التهاب و بیماری و پاسخ بیمار  متفاوتمی‌باشد، لازم است تنظیم دوز به صورت دقیق توسط پزشک انجام شود. 
• از تزریق زیرجلدی به جای داخل جلدی خودداری شود.