لاکوزامید چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

لاکسا محصول شرکت اکتوورکو

لاکوزامید چیست؟
لاکوزامید یک داروی ضد تشنج است که در صرع پارشیال یا صرع کوچک کاربرد دارد. مطالعات اخیر نشان داده است که لاکوزامید بر سلول های عصبی مزمن که معمولا در هسته مرکزی تشنج قرار دارند تاثیر کذار است در حالیکه داروهایی مانند کاربامازپین و لاموتریژین بیشتر بر سلول های عصبی فعال و آتشین موثرند.

 

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف لاکوزامید

لاکوزامید به طور اصلی برای درمان تشنج‌های با شروع موضعی در بزرگسالان و کودکان بالای ۴ سال تأیید شده است.

درمان تشنج‌های با شروع موضعی:

این نوع تشنج از یک نقطه یا ناحیه خاص در مغز شروع می‌شود. علائم آن ممکن است شامل حرکات غیرقابل کنترل در یک دست یا پا، یا تغییرات در بینایی، بو و احساسات باشد. لاکوزامید می‌تواند به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع برای کنترل این تشنج‌ها استفاده شود.

درمان کمکی:

در بسیاری از موارد، لاکوزامید به عنوان یک درمان کمکی به داروهای ضد صرع دیگری که بیمار قبلاً مصرف می‌کرده، اضافه می‌شود. این کار به افزایش اثربخشی کلی درمان و کاهش تعداد تشنج‌ها کمک می‌کند.

موارد مصرف خارج از برچسب لاکوزامید (Off-label):

پزشکان گاهی از یک دارو برای مقاصد دیگری به غیر از موارد تأیید شده رسمی آن استفاده می‌کنند. این نوع استفاده "خارج از برچسب" نامیده می‌شود و بر اساس تحقیقات علمی و تجربیات بالینی انجام می‌گیرد:

درد عصبی یا دردهای نوروپاتیک:

برخی از پزشکان ممکن است لاکوزامید را برای درمان انواع خاصی از دردهای عصبی مزمن، به ویژه دردهای ناشی از آسیب‌های عصبی، تجویز کنند. این نوع درد معمولاً به داروهای مسکن معمولی پاسخ نمی‌دهد.

میگرن:

در برخی موارد نادر، لاکوزامید برای پیشگیری از حملات میگرن مقاوم به درمان استفاده می‌شود. با این حال، استفاده از این دارو برای این منظور هنوز به طور گسترده تأیید نشده است.

مکانیسم اثر لاکوزامید

مکانیسم اثر لاکوزامید بر خلاف سایر داروهای ضد صرع، به طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد از طریق انتخاب و تقویت غیرفعال‌سازی کانال‌های سدیم وابسته به ولتاژ عمل می‌کند.

اثر بر کانال‌های سدیم:

کانال‌های سدیم برای تولید و انتشار پتانسیل عمل در نورون‌ها حیاتی هستند. لاکوزامید به طور خاص به غیرفعال‌سازی آهسته این کانال‌ها متصل می‌شود. این فرآیند، فاز طولانی‌تری از غیرفعال بودن کانال را ایجاد می‌کند که از بازگشت سریع آن به حالت فعال جلوگیری می‌کند.

تأثیر بر پتانسیل‌های عمل:

این اثر منجر به کاهش تحریک‌پذیری نورون‌ها و تثبیت غشای عصبی می‌شود، به ویژه در شرایطی که نورون‌ها به طور مکرر و با شدت بالا پتانسیل عمل تولید می‌کنند، مانند تشنج.

انتخاب‌پذیری بالا:

لاکوزامید تأثیری بر غیرفعال‌سازی سریع کانال‌های سدیم ندارد، که این ویژگی آن را از داروهایی مانند فنی‌توئین و کاربامازپین متمایز می‌کند. این انتخاب‌پذیری بالا ممکن است دلیل تحمل بهتر و عوارض جانبی کمتر آن باشد.
 

فارماکوکینتیک لاکوزامید

فارماکوکینتیک لاکوزامید شامل جذب، توزیع، متابولیسم و دفع آن از بدن است:

جذب:

لاکوزامید پس از مصرف خوراکی به سرعت و به طور کامل جذب می‌شود. زیست دستیابی آن تقریباً ۱۰۰% است، به این معنی که تمام دوز مصرفی دارو به جریان خون می‌رسد. غذا تأثیر قابل توجهی بر سرعت یا میزان جذب آن ندارد. حداکثر غلظت پلاسمایی (Cmax) معمولاً در حدود ۱ تا ۴ ساعت پس از مصرف ایجاد می شود.

توزیع:

لاکوزامید به طور گسترده در بدن توزیع می‌شود و به میزان بسیار کمی (حدود ۱۵%) به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود تداخلات دارویی ناشی از جابجایی پروتئینی در آن نادر باشد.

متابولیسم:

متابولیسم لاکوزامید عمدتاً از طریق هیدرولیز است و کمتر از ۱۰% آن توسط آنزیم‌های سیتوکروم P450 متابولیزه می‌شود. متابولیت اصلی آن O-desmethyl-lacosamide است که فعالیت دارویی کمی دارد. این مسیر متابولیسم کم‌اهمیت توسط آنزیم‌های CYP، ریسک تداخلات دارویی با داروهای مهارکننده یا القاکننده این آنزیم‌ها را کاهش می‌دهد.

دفع:

لاکوزامید و متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق کلیه‌ها و به صورت ادرار دفع می‌شوند. نیمه‌عمر حذف دارو تقریباً ۱۳ ساعت است، که امکان مصرف آن را دو بار در روز (هر ۱۲ ساعت) فراهم می‌کند. در بیماران با اختلال کلیوی، نیمه‌عمر دارو ممکن است طولانی‌تر شود و نیاز به تنظیم دوز دارد. دیالیز قادر به حذف لاکوزامید از بدن است.

شروع و اوج اثر:

شروع اثر: اثر درمانی لاکوزامید پس از مصرف دوزهای اولیه به سرعت ظاهر می‌شود.
اوج اثر: اوج اثر لاکوزامید با زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی (Tmax) همخوانی دارد. این دارو پس از رسیدن به غلظت پایدار در خون، به صورت مؤثر تشنج‌ را کنترل می‌کند.
طول اثر: به دلیل نیمه‌عمر حدود ۱۳ ساعته، اثر لاکوزامید به صورت مداوم تا ۱۲ ساعت حفظ می‌شود. به همین دلیل، برای حفظ غلظت درمانی پایدار در خون، معمولاً دو بار در روز (هر ۱۲ ساعت) تجویز می‌شود.

زمان رسیدن به حداکثر غلظت سرمی:

کودکان ۲ تا ۵ سال: داده‌های خاصی برای این گروه سنی در دسترس نیست، اما پیش‌بینی می‌شود مشابه گروه‌های سنی دیگر باشد.
کودکان ۶ تا ۱۱ سال: تقریباً ۱ تا ۴ ساعت پس از مصرف خوراکی.
بزرگسالان: تقریباً ۱ تا ۴ ساعت پس از مصرف خوراکی.

اتصال به پروتئین‌های پلاسما:

لاکوزامید به میزان بسیار کمی (حدود ۱۵٪) به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که تداخلات دارویی ناشی از جابجایی پروتئین‌ها، که در داروهایی مانند فنی‌توئین شایع است، در لاکوزامید نادر باشد.

متابولیت فعال:

متابولیت اصلی لاکوزامید، O-desmethyl-lacosamide است. این متابولیت از نظر دارویی فعالیت بسیار کمی دارد و تأثیر قابل توجهی بر اثرات ضد تشنجی دارو نمی‌گذارد.

نیمه‌عمر:

کودکان ۲ تا ۵ سال: نیمه‌عمر در این گروه سنی کوتاه‌تر از بزرگسالان است و به طور متوسط حدود ۸.۱ ساعت می‌باشد.
کودکان ۶ تا ۱۱ سال: نیمه‌عمر در این گروه سنی نیز کوتاه‌تر از بزرگسالان است و به طور متوسط حدود ۹.۲ ساعت می‌باشد.
بزرگسالان: نیمه‌عمر دارو در بزرگسالان حدود ۱۳ ساعت است.

دفع:

لاکوزامید و متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق سیستم ادراری دفع می‌شوند.
ادرار: حدود ۹۵٪ از دوز مصرفی از طریق ادرار دفع می‌شود. تقریباً ۴۰٪ از این مقدار به صورت داروی تغییر نیافته و ۶۰٪ به صورت متابولیت‌ها دفع می‌شوند.
مدفوع: دفع از طریق مدفوع بسیار ناچیز و کمتر از ۰.۵٪ است.

منع مصرف لاکوزامید

استفاده از لاکوزامید در شرایط زیر توصیه نمی‌شود:

بیماری‌های قلبی: افراد مبتلا به بیماری‌های جدی قلبی، مانند مسدود شدن دهلیزی-بطنی (AV block) یا برادی‌کاردی (ضربان قلب کند)، نباید از لاکوزامید استفاده کنند. این دارو می‌تواند بر هدایت الکتریکی قلب تأثیر بگذارد.
حساسیت: اگر به لاکوزامید یا هر یک از اجزای آن حساسیت دارید، نباید از آن استفاده کنید.
نارسایی کبدی و کلیوی: در بیماران با نارسایی شدید کبدی یا کلیوی، دوز دارو باید با احتیاط و تحت نظر پزشک تنظیم شود.

بارداری و شیردهی:

بارداری: تحقیقات کافی در مورد مصرف لاکوزامید در دوران بارداری وجود ندارد. مصرف این دارو در این دوران تنها در صورتی مجاز است که منافع آن برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین باشد.
شیردهی: لاکوزامید در شیر مادر ترشح می‌شود. بنابراین، در دوران شیردهی باید بین قطع دارو و قطع شیردهی، یکی را انتخاب کرد.

رده سنی:

لاکوزامید برای استفاده در کودکان زیر ۴ سال تأیید نشده است.

عوارض جانبی لاکوزامید

عوارض جانبی لاکوزامید معمولاً خفیف تا متوسط هستند و اغلب در شروع درمان رخ می‌دهند.

بسیار شایع بیش از ۱۰%:

• سرگیجه (بیشترین شیوع)
• سردرد
• حالت تهوع
• دید دوتایی (دوبینی)
• خستگی

شایع 1 تا ۱۰%:

• لرزش
• راه رفتن غیرطبیعی
• مشکلات تعادل
• خواب‌آلودگی
• مشکلات حافظه و تمرکز
• افزایش وزن

تداخلات دارویی لاکوزامید

تداخلات لاکوزامید به دلیل متابولیسم کم آن توسط آنزیم‌های سیتوکروم P450 نسبتاً نادر است، اما برخی تداخلات همچنان می‌توانند رخ دهند.

تداخلات ماژور:

تاکنون هیچ تداخل دارویی ماژوری برای لاکوزامید گزارش نشده است که به طور مستقیم منع مصرف مطلق را ایجاد کند. با این حال، مصرف همزمان با داروهای خاصی باید با احتیاط فراوان و تحت نظارت پزشک صورت گیرد.

تداخلات متوسط:

داروهای مضعف CNS (سیستم عصبی مرکزی): مصرف همزمان لاکوزامید با داروهایی که باعث خواب‌آلودگی، گیجی یا کاهش هوشیاری می‌شوند، می‌تواند این عوارض را تشدید کند.
الکل: مصرف الکل با لاکوزامید می‌تواند باعث تشدید خواب‌آلودگی و سرگیجه شود.
داروهای مسکن مخدر: مانند کدئین، مورفین یا اکسی‌کدون.
داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور: مانند دیازپام یا لورازپام.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای: مانند آمی‌تریپتیلین.
داروهایی که بر هدایت الکتریکی قلب تأثیر می‌گذارند: لاکوزامید می‌تواند زمان هدایت قلبی را افزایش دهد. مصرف همزمان با داروهایی که همین اثر را دارند، باید با احتیاط باشد.
بتابلاکرها: مانند پروپرانولول یا متوپرولول.
مسدودکننده‌های کانال کلسیم: مانند وراپامیل.
دیگوکسین: داروی قلبی.

تداخلات جزئی:

کاربامازپین: این داروی ضد صرع می‌تواند سطح لاکوزامید را کمی کاهش دهد، اما این تداخل معمولاً از نظر بالینی مهم نیست.

تداخل با غذا:

غذاهای خاص: مصرف لاکوزامید با غذا یا بدون آن تفاوتی ندارد و غذا تأثیری بر جذب، اثربخشی یا عوارض جانبی دارو ندارد.
الکل: همانطور که در بخش تداخلات دارویی اشاره شد، مصرف الکل با لاکوزامید توصیه نمی‌شود. الکل می‌تواند عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی لاکوزامید را تشدید کند.

هشدار ها لاکوزامید

مشکلات قلبی:

لاکوزامید می‌تواند زمان هدایت قلبی را طولانی کند. در افراد با مشکلات قلبی، این اثر می‌تواند منجر به آریتمی قلبی شود.

سرگیجه و خواب‌آلودگی:

لاکوزامید می‌تواند باعث سرگیجه و خواب‌آلودگی شود. بیماران باید تا زمان عادت به دارو از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنند.

افکار خودکشی:

مانند بسیاری از داروهای ضد صرع، لاکوزامید نیز ممکن است در تعداد کمی از بیماران (حدود ۰.۲%) باعث افکار یا رفتارهای خودکشی شود. پزشکان و بیماران باید نسبت به علائم تغییرات خلقی و رفتاری هوشیار باشند.

قطع ناگهانی دارو:

قطع ناگهانی لاکوزامید می‌تواند باعث افزایش تشنج و وضعیت صرعی شود. دارو باید به تدریج و تحت نظر پزشک قطع شود.

توصیه های دارویی لاکوزامید

دوز را فراموش نکنید:

دارو را طبق دستور پزشک و در زمان‌های مشخص (معمولاً دو بار در روز) مصرف کنید.

با غذا یا بدون غذا:

می‌توانید لاکوزامید را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید.

گزارش عوارض:

در صورت مشاهده هرگونه عوارض جانبی، به ویژه سرگیجه، دوبینی یا تغییرات خلقی، به پزشک خود اطلاع دهید.

از رانندگی بپرهیزید:

تا زمانی که اثرات دارو بر هوشیاری شما مشخص نشده، از رانندگی یا کار با ابزارآلات خطرناک خودداری کنید.