گلی کلازید

گلی‌کلازید یک‌داروی سولفونیل‌اوره می‌باشد که به عنوان عامل كمكي در درمان و كنترل ديابت تیپ نوع دو مصرف مي شود.
این دارو همچنین به تنهایی و یا به عنوان داروی جایگزین متفورمین در افرادی که درمان آنها (علی رغم تغییر سبک زندگی، تغذیه و تحرک) با شکست مواجه شده‌است و کسانی که نمی‌توانند متفورمین مصرف کنند نیز تجویز می‌شود.

اگرچه داروهای سولفونیل اوره نسبت به سایر داروهای ضددیابت غیرانسولینی، با احتمال بیشتری عارضه‌ی افت قندخون در بیمار ایجاد می‌کنند، اما در این میان برخی از آنها همچون گلی‌کلازید کمتر باعث افت قند می‌شوند.

گلی‌کلازید به صورت قرص خوراکی با دو فرمولاسیون آهسته رهش (در دوز ۳۰ و۶۰ میلی‌گرم)و سریع رهش (در دوزهای ۴۰ و ۸۰میلی‌گرم) ساخته می‌شود.

قرص ۳۰میلی‌گرمی گلی‌کلازید با فرمولاسیون آهسته رهش، معادل قرص ۸۰میلی‌گرم سریع رهش می‌باشد. در صورت نیاز به افزایش دوز، لازم است این افزایش با توجه به فرمولاسیون و به تدریج (هر ۱تا۴هفته) انجام شود.

این دارو با تحريك آزادسازی انسولين از سلول هاي ß و افزايش ورود يون كلسيم باعث اگزوسيتوز انسولين مي شود و قند خون را کاهش می‌دهد.
مصرف طولاني مدت اين داروها حساسيت به انسولين را در بافت هاي محيطي مانند كبد، عضله و سلولهايي مانند مونوسيت ها و اريتروسيت ها افزايش مي دهد كه نتيجه آن كاهش گليكوژنوليز و گلوكونئوژنز در كبد است.

متابولیسم:کبدی(توسط CYP2C9و CYP2C19تبدیل به متابولیت‌های غیرفعال می‌شود)
جذب: نوع سریع رهش جذب سریع؛ نوع آهسته رهش جذب آهسته و کامل
فراهمی زیستی:۹۷درصد
اتصال به پروتئین: ۹۴-۹۵درصد
نیمه عمر: سریع رهش ۱۰/۴ساعت؛ آهسته رهش ۱۶ساعت(۱۲تا۲۰ساعت)
مدت زمان رسیدن‌به پیک اثر: سریع رهش۴تا۶ساعت؛ آهسته رهش ۶ساعت
دفع: ادرار(۶۰تا۷۰درصد؛ کمتر از یک درصد به صورت دست نخورده)؛ مدفوع(۱۰تا۲۰درصد) به صورت متابولیت

-سابقه حساسیت به گلیکلازید یا سایر داروهای سولفونیل اوره یا سولفونامیدها
-دیابت تیپ یک
-کتواسیدوز دیابتیک(همراه یا بدون کما)
-نارسایی کلیوی یا کبدی شدید
-بیمار تحت استرس روحی یا جسمی(عفونت جدی، تروما، جراحی)
-مصرف همزمان میکونازول(سیستمیک یا ژل اوروموکوزال)
-بارداری
-شیردهی
-مواردی همچون سوختگي هاي شديد، كمای ديابتي، کمای غير كتوني هيپراسمولار، جراحي هاي بزرگ، بيماريهاي همراه با نوسانات شديد غلظت خون يا تغييرات سريع در نياز به انسولين، اسهال شديد، فلج نسبي معده، انسداد روده اي، استفراغ طولاني مدت، بيماري هايي كه باعث تأخير در جذب غذا مي شوند و بيماري هاي كبدي

موارد احتیاط
-بیماران قلبی عروقی
-در صورت افزايش قند خون( شامل تغييرات هورمون هاي جنسي مؤنث، تب شديد، هيپرآلدسترونيسم، عفونت شديد، استرس هاي رواني و هيپرتيروئيديسم )
-سابقه یا احتمال افت قند خون(كم كاري غده كليوي، بيماران ضعيف و ناتوان، سوءتغذيه، كم كاري غده هيپوفيز، هيپوتيروئيديسم، نارسايي كليوي)
-نارسایی کبدی
-افراد تحت عمل‌های جراحی کاهش وزن(احتمال بازگشت وزن وجود دارد)
-نقص G6PDیا فاویسم
-افراد با کمبود مادرزادی یا عدم تحمل لاکتوز یا عدم تحمل گلوکز-گالاکتوز(بعضی فرمولاسیون‌های این دارو حاوی لاکتوز می‌باشند)

عوارض شایع (%10<):
غدد درون ریز و متابولیسم: افت قندخون
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
قلبی عروقی: افزایش فشارخون، آنژین صدری، ادم محیطی
سیستم اعصاب مرکزی: سردرد، سرگیجه، افسردگی، بی خوابی، درد عصبی
پوستی: بیماری های پوستی، درماتیت، راش پوستی (از جمله راش ماکولوپاپولار، راش شبیه به دانه های سرخک و سرخجه)، خارش
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش قندخون، افزایش چربی خون، اختلال در متابولیسم چربی
گوارشی: اسهال، یبوست، گاستروانتریت، درد شکمی، گاستریت، تهوع
ادراری تناسلی: عفونت مجاری ادراری
عفونی: عفونت ویروسی
عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمردرد، درد مفاصل، سستی، آرتروپاتی، درد عضلانی، التهاب مفاصل، التهاب تاندون ها
چشمی: کونژنکتیویت
گوشی: عفونت گوش میانی
تنفسی: برونشیت، رینیت، فارنژیت، عفونت مجاری تنفسی فوقانی، سرفه، پنومونی، سینوزیت
سایر عوارض (درصد نامشخص):
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش لاکتات دهیدروژناز
کلیوی: افزایش کراتینین سرم
عوارض جدی:
افزایش کراتینین، افت قندخون، برونشیت، سندرم ایتیونس جانسون، افزایش فشارخون، آنژین پکتوریس، افسردگی، هایپرلیپیدمی، اختلال در متابولیسم چربی‌ها، عفونت مجاری ادراری، عفونت ویروسی، آرترالژی، عفونت ملتحمه‌ی چشم، عفونت تنفسی، افزایش وزن، مشکلات پروستات، ترومبوسیتوپنی، درد استخوانی، ترومبوفلبیت، نکروز توکسیک اپیدرمال، مشکلات عروقی

مکانیسم کلی تداخلات:
سوبسترای CYP2C9(ماژور)، OATP1B1/1B3 (SLCO1B1/1B3)
منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):

آمینولوولینیک اسید (سیستمیک)، مکامیلامین، میتی‌گلینید

افزایش اثرداروها گلی‌کلازید:
آجمالین، الکل (اتیل)، آمینولوولینیک اسید (سیستمیک، موضعی)، کاربوسیستئین، داروهای کاهنده قند خون، مکامیلامین، پورفیمر، ورتپورفین، آنتاگونیست های ویتامین کا

داروهایی که سطح خونی گلی‌کلازید را بالا می برند:

مهارکننده‌های آلفا گلوکوزیداز، آلفا- لیپوئیک اسید، آندروژن ها، داروهای ضد دیابت، بتابلاکرها، کلرامفنیکل (سیستمیک)، سایمتیدین، داروهای ضدافسردگی حلقه‌ای، مهارکننده‌های CYP2C9 (متوسط)، دکس کتوپروفن، مهارکننده‌های دی پپتدیل پپتیداز-۴، داروهای ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)، مشتقات فیبریک اسید، آگونیست های پپتید شبه گلوکاگون-1، گوانتیدین، گیاهان (با خاصیت کاهنده قند خون)، لوماکافتور و ایواکافتور، قارچ میتک، مترلپتین، میکونازول (خوراکی)، میتی‌گلینید، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، پگ‌ویزومانت، پروبنسید، پروتیونامید، کینولون ها، رانیتیدین (از بازار دارویی ایالات متحده جمع‌آوری‌شده)، سالیسیلات ها، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین، مهارکننده‌های کو ترانسپورتر گلوکز- سدیم ۲ (SGLT2)، سورافنیب، آنتی‌بیوتیک‌های سولفونامیدی، تیازولیدین دیون‌ها، آنتاگونیست های ویتامین کا، وریکونازول


کاهش اثرات داروها توسط گلی‌کلازید:
تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

داروهایی که سطح گلی‌کلازید را کاهش می دهند:
آلپلیسیب، القاکننده‌های متوسط CYP2C9، داروهای افزاینده قند خون، لوماکافتور و ایواکافتور، کینولون ها، ریفاپنتین، ریتودرین، گیاه علف چای، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی

تداخل با غذا:
اتانول می‌تواند در موارد نادری باعث واکنش دی سولفیرام شود.
راه‌کار: بیمار پایش شود.

-در شرايطي مانند انفاركتوس ميوكارد، اغماء عفونت، تروما، در جراحي و دوران بارداري بايد به طور موقت، انسولين جايگزين سولفونيل اوره ها شود.
-در بیماران با اختلالات آترواسکلروتیک قلبی عروقی (ASCVD)، بهتر است از داروهای جایگزین استفاده شود.
-این دارو در لیست داروهای پرخطر قرار دارد. احتیاط و دقت لازم حین تحویل دارو و نوشتن نسخه (جهت کاهش خطای دارویی) در نظر گرفته شود و حتما‌ً دور از دسترس اطفال نگهداری شود.

-قرص‌ها همراه با اولین وعده‌ی غذایی اصلی روزانه مصرف شوند.
قرص‌های آهسته رهش۶۰میلی‌‌گرم را می‌توان نصف کرد اما قرص‌های ٣٠میلی‌گرم باید به صورت کامل بلعیده‌شود.از خرد کردن یا جویدن قرص ها خودداری شود.
-در مورد شرایط افت قندخون آموزش‌های لازم به بیمار و همراه وی داده شود. قند خون بیمار به صورت منظم ارزیابی شود.
-در شرایطی که بیمار باید ناشتا باشد یا نیاز به کاهش کالری دریافتی دارد، بهتر است مصرف این دارو جهت جلوگیری از افت قندخون متوقف شود.
-هنگام مصرف اين دارو، شمارش كامل گلبول هاي خون و اندازه گيري غلظت گلوكز خون بايد به طور مرتب انجام شود و در صورت تجاوز غلظت گلوكز خون از mg/dl200 آزمون قند و كتون ادرار نيز بايد انجام شود. در صورت هيپوگليسمي و كتواسيدوز، غلظت پتاسيم سرم بيمار نيز بايد اندازه گيري شود.
-با تغيير رژيم غذايي، فعاليت بدني و بيماري، ميزان قند خون و برنامه درماني تغيير مي كند.
‏-HbA1c بیمار دست‌کم دوبار در سال در بیماران با قندخون تحت کنترل و ۴بار درسال در بیمارانی که به اهداف درمانی نرسیده‌اند، چک شود.در افرادی که نوسانات قندخون زیادی دارند(مانند کسانی که کمبود ترشح انسولین دارند) یا در بیمارانی که HbA1c آنها با قندخون یا علائمشان تطابق ندارد، حتماً ارزیابی HbA1c همراه با سایر فاکتورهای قندخون انجام شود.
-قندخون ناشتا و بعد غذا توسط بیمار به صورت روزانه چک شود.
-عملکرد کبدی و کلیوی بیمار در ابتدای درمان و سپس به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود.
-حداکثر دوز روزانه ی مجاز قرص آهسته رهش۱۲۰میلی‌گرم در روز و برای قرص سریع رهش ۳۲۰میلی‌گرم روزانه می‌باشد.(دوزهای بیشتر از ۱۶۰میلی‌گرم، در دو نوبت در روز مصرف شوند)
-به دلیل وجود تداخلات دارویی معنادار متعدد، حتماً لیست داروهای بیمار توسط پزشک یا داروساز چک شود تا در صورت وجود تداخل، اقدامات لازم انجام شود.
_داروهای سولفونیل اوره در سالمندان باید با احتیاط استفاده شوند. خطر بروز هیپوگلیسمی شدید در پی مصرف این داروها افزایش می یابد. در صورت نیاز به تجویز داروی سولفونیل اوره، داروهای با پتانسیل پایین تر برای ایجاد افت قندخون (به عنوان مثال، گلیکلازید) ترجیح داده می شود.
-به بیمار آموزش داده شود در صورت بروز هرگونه علامت پوستی مانند کهیر، قرمزی و التهاب، راش، زخم‌ و پوسته ریزی بدون علت، زخم و التهاب چشم و..حتماً به پزشک مراجعه کند.
-پس از جراحی‌های چاقی بهتر است از نوع سریع رهش استفاده شود.فرمولاسیون آهسته رهش در چنین شرایطی ممکن است با مشکلاتی در آزادسازی و جذب مواجه شود.
-در بیمارانی که جراحی‌های چاقی انجام داده‌اند(بای‌پس معده، اسلیو و باندینگ) تصمیم به تجویز این دارو حتما با محاسبه‌ی نسبت خطر به منفعتی که برای بیمار دارد گرفته شود و ترجیحاً از گزینه‌های دارویی جایگزین استفاده شود. احتمال ایجاد اضافه وزن وجود دارد.
-این دارو انتخاب مناسبی برای خانم‌های مبتلا به دیابت تیپ۲ که تصمیم به بارداری دارند، نمی‌باشد. توصیه می‌شود افراد در سنین باروری در مدت درمان با این دارو از یک روش ضدبارداری مناسب استفاده کنند و در صورت تصمیم به بارداری حتماً پزشک خود را درجریان قرار دهند.
-گلی‌کلازید در خانم‌های باردار منع مصرف دارد.
-شیردهی در دوران درمان با گلی‌کلازید ممنوع می‌باشد.