هیالورونیک اسید چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف هیالورونیک اسید

1- محلول‌های تزریقی داخل‌مفصلی

موارد مصرف:

• کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل در بیماران مبتلا به آرتروز، به ویژه زانو
• افزایش لغزندگی و روان‌کنندگی مایع مفصلی در مفاصل دچار خشکی
• کمک به کاهش نیاز به داروهای ضد درد در بیماران با استئوآرتریت متوسط تا شدید

توضیح تخصصی برای پزشک:

• هیالورونیک اسید تزریقی با ویسکوزیته بالا باعث بهبود خواص مکانیکی مفصل و کاهش اصطکاک می‌شود.
• استفاده منظم مثلاً هر 1 تا 2 هفته بر اساس ویسکوزیته می‌تواند التهاب خفیف مفصلی را کاهش دهد و کیفیت مایع مفصلی را بهبود بخشد.
• انتخاب مولکول با وزن مولکولی مناسب و ویسکوزیته متناسب با نوع مفصل، اهمیت دارد تا اثر ضد درد و روان‌کنندگی حداکثر شود.

2- قطره‌های چشمی

موارد مصرف:

• درمان خشکی چشم و تسکین سوزش، خارش و احساس جسم خارجی
• افزایش پایداری لایه اشکی و بهبود رطوبت سطح قرنیه و ملتحمه
• کمک به ترمیم اپی تلیوم قرنیه پس از جراحی‌های لیزیک یا آب‌مروارید

توضیح تخصصی برای پزشک:

• هیالورونیک اسید در قطره‌های چشمی به‌صورت سولوشن با وزن مولکولی متغیر فرموله می‌شود تا اثر رطوبت‌رسانی طولانی‌مدت ایجاد کند
• در بیماران با سندرم خشکی چشم ناشی از اختلال ترشح اشک، هیالورونیک اسید باعث کاهش آسیب اپیتلیال و بهبود سطح قرنیه می‌شود
• میزان غلظت و فرمولاسیون قطره (0.1% تا 0.3%) باید با شدت خشکی چشم و نیاز بیمار هماهنگ باشد

3- ژل‌ها و کرم‌های موضعی

الف) مصرف پوستی

موارد مصرف:

• مرطوب‌کننده قوی پوست و افزایش آب رسانی اپیدرم
• کاهش خطوط سطحی و بهبود بافت و ظاهر پوست
• تسریع روند ترمیم در زخم‌های سطحی و سوختگی‌های خفیف

توضیح تخصصی برای پزشک:

• هیالورنیک اسید موضعی با وزن مولکولی پایین نفوذپذیری بهتری دارد و می‌تواند آب را در اپیدرم و درم نگه دارد
• ترکیب با سایر آنتی‌اکسیدان‌ها یا پپتیدها می‌تواند اثرات ترمیم و ضدپیری را افزایش دهد
• مناسب برای بیماران با پوست خشک، آسیب‌دیده یا پس از لیزر درمانی یا میکرونیدلینگ

ب) ژل‌های واژینال

موارد مصرف:

• درمان خشکی واژن در دوران یائسگی یا پس از کاهش هورمون‌ها
• کاهش درد هنگام مقاربت و بهبود کیفیت زندگی زنان مبتلا به سندرم ژنیتو-یوریناری یائسگی
• کمک به بازسازی مخاط واژن پس از برخی مداخلات پزشکی

توضیح تخصصی برای پزشک:

• هیالورنیک اسید واژینال با غلظت مناسب باعث مرطوب‌کنندگی طولانی و بازسازی مخاط می‌شود
• اثر آن به دلیل جذب سطحی و افزایش رطوبت بافت مخاطی است و می‌تواند التهاب خفیف واژن را کاهش دهد
• استفاده منظم (هفته‌ای یکبار یا دو هفته‌ یکبار بسته به شدت خشکی) برای بهبود طولانی‌مدت توصیه می‌شود

4- فیلرهای پوستی

موارد مصرف:

• پر کردن چین و چروک‌های پوستی مانند خطوط اطراف دهان و بینی
• حجم‌دهی و فرم‌دهی به لب‌ها، گونه‌ها، چانه و فک
• بازگرداندن حجم ازدست‌رفته صورت و دست‌ها در اثر افزایش سن
• بهبود ظاهر اسکارها و ناهنجاری‌های پوستی ناشی از زخم یا آکنه

توضیح تخصصی برای پزشک:

• فیلرهای هیالورونیک اسید با غلظت متفاوت فرموله می‌شوند تا اثر حجم‌دهی و طول ماندگاری متفاوتی داشته باشند
• انتخاب فیلر مناسب به عمق تزریق، محل، هدف درمان و نوع پوست بیمار بستگی دارد
• تکنیک تزریق و میزان هیالورونیک اسید باید بر اساس آناتومی محل، ضخامت پوست و نیاز بیمار تنظیم شود تا نتایج طبیعی و ایمن حاصل گردد

مکانیسم اثر هیالورونیک اسید

سدیم هیالورونات یک پلی ساکارید بیولوژیک است که در ماتریکس خارج سلولی بافت پیوندی انسان (زلالیه و زجاجیه چشم، مایع سینوویال، پوست و بند ناف) توزیع شده است. سدیم هیالورونات (مشتق از سلول های باکتریایی) در آب (با pH و قدرت یونی فیزیولوژیک) حالت ویسکوالاستیک ایجاد می کنند که آن را برای فضای زلالیه و زجاجیه در جراحی چشم مناسب می نماید و می تواند به عنوان لوبریکانت بافت و یا مفصل عمل کند. تزریق اینترادرمال آن می تواند عمق چروک های پوستی را کاهش دهد. تزریق جلدی چروک های اطراف دهان را کاهش می دهد. تزریق زیرجلدی یا سوپراپریوستئال برای فیلینگ گونه، کاهش حجم وابسته به سن را اصلاح می کند. در درمان موضعی زخم ها، سدیم هیالورونات می تواند از سایش پوست جلوگیری نماید.

فارماکوکینتیک هیالورونیک اسید

مصرف چشمی جذب سیستمیک ندارد.

منع مصرف هیالورونیک اسید

عوارض جانبی هیالورونیک اسید

• درماتولوژیک: تغییر رنگ پوست در ناحیه تزریق (اینترادرمال، زیرجلدی، ساب موکوزال)
• هماتولوژیک: کبودی با شیوع بیشتر در افراد مسن (اینترادرمال)
• موضعی: در محل تزریق (اینترادرمال، زیرجلدی، ساب موکوزال): تورم، تندرنس، اریتم، کبودی، درد (بیشتر گزارش ها خفیف بوده و بیشتر از 3 روز بعد از تزریق ادامه پیدا نمی کند)، سفت شدگی، خارش
• نوروماسکولار و اسکلتی: آرترالژیا (تزریق داخل مفصلی)، تورم مفصل، افیوژن مفصل
• متفرقه: تورم (اینترادرمال؛ با شیوع بیشتر در افراد جوان)

تداخلات دارویی هیالورونیک اسید

تداخل دارویی مهمی برای این دارو گزارش نشده است.

هشدار ها هیالورونیک اسید

• افزایش التهاب در زانویی که تزریق در آن انجام شده است، ممکن است رخ دهد.
• از فعالیت های شدید یا طولانی (بالای 1 ساعت)، فعالیت های متحمل وزن بدن (مثل دویدن یا تنیس) طی 48 ساعت پس از تزریق خودداری شود.
• کاهش درد ممکن است تا تزریق سوم مشهود نباشد.
• قبل از تزریق در صورت وجود افیوژن، آن را خارج کنید.

توصیه های دارویی هیالورونیک اسید

محلول‌های تزریقی داخل مفصلی

• قبل از تزریق، مفصل باید توسط پزشک ارزیابی شود تا التهاب فعال یا عفونت وجود نداشته باشد
• پس از تزریق، فعالیت سنگین مفصلی تا 24–48 ساعت محدود شود
• در صورت بروز تورم، درد شدید یا گرمی مفصل، فوراً با پزشک تماس بگیرید
• دارو معمولاً برای آرتروز متوسط تا شدید زانو، لگن و شانه تجویز می‌شود و اثر کامل ممکن است تا چند هفته ظاهر شو.

قطره‌های چشمی

• برای خشکی چشم یا سندرم چشم خشک استفاده می‌شود
• قبل از استفاده، دست‌ها را بشویید و از تماس نوک قطره با چشم خودداری کنید
• می‌توان در طول روز چندین بار مصرف کرد، اما از مصرف بیش از حد خودداری شود
• در صورت بروز سوزش شدید، قرمزی یا واکنش آلرژیک، مصرف را قطع و به چشم‌پزشک مراجعه کنید

ژل‌ها و کرم‌های موضعی

• ژل‌های موضعی برای پوست خشک، زخم‌های سطحی یا بهبود انعطاف‌پذیری پوست استفاده می‌شوند
• ژل‌های واژینال برای خشکی، تحریک یا آتروفی واژن به کار می‌روند
• روزانه طبق دستور پزشک یا بروشور دارو مصرف شود و از تماس با زخم‌های باز بدون توصیه پزشک خودداری شود
• در صورت بروز خارش، قرمزی یا التهاب، مصرف را قطع و به پزشک مراجعه کنید

فیلرهای پوستی

• برای حجم‌دهی و صاف کردن خطوط صورت یا لب‌ها استفاده می‌شوند.
• تورم و قرمزی معمولاً پس از 24–72 ساعت برطرف می‌شود.
• از ماساژ شدید محل تزریق و قرار گرفتن در معرض گرمای شدید یا ورزش سنگین در 24 ساعت اول خودداری کنید.
• در صورت بروز درد شدید، کبودی غیرمعمول یا توده در محل تزریق، فوراً به پزشک مراجعه کنید.