ملح های مختلف آهن چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

سلولهای بدن برای ادامه حیات و تنفس نیاز به اکسیژن دارند. انتقال اکسیژن در بدن توسط خون انجام می شود. گلبولهای قرمز این وظیفه را بر عهده دارند.

قرص فروس سولفات راموفارمین

هموگلوبین پروتئین حامل اکسیژن در گلوبولهای قرمز است. هسته مرکزی هموگلوبین از اتم آهن ساخته شده است. بنابر این آهن برای سلول های بدن ضروری است. فلز آهن به تنهایی قابل استفاده نیست و باید بصورت ترکیب دریافت شود. بعضی از املاح قابل استفاده آهن عبارتند از سولفات، گلوکونات،‌ فومارات، گلایسین . ملح گلایسن جذب بالا و عوارض جانبی کمتری دارد. فیژل محصول شرکت تهران دارو و محتوی ۱۰۰ میلی گرم آهن المنتال می باشد.

مطالب ویژه با همکاری آقای دکتر شاهمیرانی
 آیا ویتامین سی باعث افزایش جذب آهن موجود در مکملها میشود؟
آپ تودیت:
- آهن به صورت یونی به دو فرم دو ظرفیتی ( فروس ) و سه ظرفیتی ( فریک ) وجود دارد. یونی که بیشترین قابلیت جذب را دارد، یون دو ظرفیتی ( فروس ) می باشد. بهترین محیط برای جذب آهن دو ظرفیتی ( فروس )، محیط اسیدی می باشد. اسید معده در جذب آن کمک کننده است. داروهایی که باعث کاهش جذب اسید معده میشوند مانند آنتی اسیدها ممکن است باعث اختلال در جذب آهن شوند.
 ما به طور معمول ، مکمل های آهن را در ترکیب با قرص 250 میلیگرم اسید آسکوربیک ( ویتامین سی ) یا نصف لیوان آب پرتقال، توصیه می کنیم تا جذب آهن افزایش پیدا کند.
قرصهای ایرانی ویتامین سی، حاوی 250 میلیگرم از این ویتامین هستند.
Uptodate 2017.
 فارماکوتراپی اپلاید:
برخی فراورده های آهن حاوی اسید آسکوربیک هستند که باعث حفظ و نگهداری آهن در حالت دو ظرفیتی ( فروس ) می شوند. دوزهای ویتامین سی تا یک گرم باعث افزایش جذب آهن تقریبا تا 10% می شوند ولی دوزهای کمتر ( مانند 100mg ویتامین سی ) به طور معنادار برروی جذب آهن تاثیر ندارند.
Applied Therapeutics Pharmacotherpy 10th Edition.: نچرال مدیسین:
ویتامین سی بر روی افزایش جذب آهن احتمالا موثر ( possibly effective ) است.
- تجویز همزمان حداقل 200mg ویتامین سی به 30 میلیگرم آهن موجود در مکملها باعث افزایش جذب آهن غیر هم در بزرگسالان می شود.
- در کودکان، اضافه کردن 25-50mg ویتامین سی به غذا باعث افزایش جذب آهن غذا تا 3.2-4.8 برابر حالتی که این غذا بدون مصرف ویتامین سی همراه است، میشود.
Natural Medicine Comprehensive Database 2017.
نتیجه گیری: بنابراین، با توجه به شواهد منابع بالینی از جمله آپ تودیت تجویز ویتامین سی با دوز 250 میلیگرم هم میتواند باعث افزایش جذب آهن شود ولی دوزهای پایین تر از جمله 30 و 60 و 100 میلیگرم از ویتامین سی که در برخی فراورده های آهن وجود دارند، تاثیر معناداری روی جذب آهن ندارند.
دکتر مهدی شاهمیرانی

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف ملح های مختلف آهن

اين دارو در كم خوني ناشي از فقر آهن مصرف مي شود.

مکانیسم اثر ملح های مختلف آهن

آهن يك عنصر اساسي و لازم براي ساخت هموگلوبين است. آهن به مقدار مناسب براي خونسازي و در نتيجه تأمين ظرفيت انتقال اكسيژن خون ضروري است. اين عنصر در ساخت ميوگلوبين نيز عملي مشابه به عهده داشته و همچنين به عنوان كوفاكتور چندين آنزيم اساسي،مانند سيتوكروم،نقش دارد. آهن براي متابوليسم كاتكول آمين و عملكرد صحيح نوتروفيلها نيز ضروري است. آهن موجود در غذا يا مكمل هاي غذايي،پس از مصرف خوراكي،به شكل آهن دوظرفيتي از سلولهاي مخاطي عبور كرده و به ترانسفرين پيوند مي يابد. در اين حالت،آهن براي ساخت گلبولهاي قرمز،به مغز استخوان منتقل مي شود.

فارماکوکینتیک ملح های مختلف آهن

جذب آهن در صورت تخليه ذخاير آن يا افزايش ساخت گلبولهاي قرمز افزايش مي يابد. آهن از دوازدهه و ابتداي ژژونوم جذب مي شود. جذب آهن با شدت فقر آهن متناسب مي باشد، جذب آهن دوظرفيتي با معده خالي بيشتر است. نيمه عمر سولفات آهن 6 ساعت مي باشد. آهن عمدتاً در سلولهاي كبدي و سيستم رتيكولوآندوتليال ذخيره مي شود. هيچ نوع مكانيسم فيزيولوژيك براي دفع آهن وجود ندارد.

منع مصرف ملح های مختلف آهن

سولفات آهن در هموسيدروز، هموكروماتوز و ساير كم خوني ها(مگر اينكه همراه فقر آهن باشد)، نبايد مصرف شود.

عوارض جانبی ملح های مختلف آهن

تحريك مجراي گوارش با مصرف اين دارو گزارش شده است. تهوع و درد اپي گاستريك وابسته به مقدار مصرف است. مصرف آهن از راه خوراكي در بيماران مبتلا به بيماري التهابي روده، ممكن است سبب تشديد اسهال شود. مصرف آهن از راه خوراكي ممكن است سبب بروز يبوست، بويژه درسالخوردگان شود.

تداخلات دارویی ملح های مختلف آهن

مصرف همزمان آهن با تتراسيكلين هاي خوراكي ممكن است سبب كاهش جذب و اثرات درماني تتراسيكلين ها شود.

توصیه های دارویی ملح های مختلف آهن

1. دارو بايد با معده خالي، يك ساعت قبل يا دو ساعت پس از غذا مصرف شود. اما به منظور كاهش احتمال بروز دل آشوبه، اين دارو را مي توان همراه با غذا مصرف نمود.
2. براي جلوگيري از لكه دار شدن دندانها و پوشاندن طعم دارو،محلول خوراكي دارو را بايد همراه با آبميوه يا آب و يا استفاده از ني مصرف نمود. هنگام مصرف قطره خوراكي، قطرات دارو بايد بر روي زبان ريخته شوند.