امپاگلیفلوزین چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

امپاگلیفلوزین جزء جدیدترین داروهای کنترل قند خون است که با مهار انتخابی آنزیم سدیم-گلوکز ترانسپورت 2 باعث کاهش قند خون می گردد

( گلوریپا ، محصول شرکت داروسازی عبیدی )

دیابت نوع 2 که حدود 95 درصد از موارد ابتلا به دیابت را به خود اختصاص داده است، یک بیماری پیش رونده مزمن محسوب می شود و ناشی از اختلال در تنظیم میزان گلوکز خون است. از مشخصه های این بیماری، اختلال در عملکرد سلول های بتای پانکراس و متعاقبا اختلال در ترشح انسولین و مقاومت به انسولین در بافت های محیطی است. ابتلا به دیابت به علت ایجاد عوارض، سبب تحمیل رنج و هزینه بسیاری به بیمار، جامعه و نظام سلامت می گردد. از جمله این عوارض می توان به افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی، نارسایی کلیوی، نابینایی و قطع عضو اندام تحتانی اشاره کرد.

کنترل نامطلوب قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بدلیل خطر بروز و پیشرفت این عوارض بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، هدف اساسی در درمان دیابت، کنترل بهینه قند خون است. داروهای ضد دیابت خوراکی برای بیماران مبتلا به دیابتی تجویز می شود که با رژیم غذایی و ورزش بیماری آنها کنترل نشده است. هدف درمانی در دیابت دستیابی به سطح گلوکز طبیعی خون بدون ایجاد هیپوگلیسمی و بدون ایجاد وقفه در فعالیت ها و زندگی روزمره بیمار است.

امپاگلیفلوزین یک داروی مهارکننده بسیار انتخابی از دسته مهار کننده های مهارکننده‌های سدیم گلوکز کوترانسپورتر 2 است. امپاگلیفلوزین نخستین داروی کاهنده قند خون مورد تایید FDA است که مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی را در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 با بیماری زمینه ای قلبی عروقی کاهش داده است. سهولت در مصرف (تجویز یک بار در روز)، مکانیسم خاص، بهبود کنترل قند خون، کاهش وزن بدن، کاهش فشار خون سیستولیک، تحمل پذیری بالا و احتمال کم بروز هیپوگلایسمی داروی امپاگلیفلوزین را در زمره یکی از مهمترین داروهای کاهنده قند خون قرار داده است. امپاگلیفلوزین از معدود داروهای کاهنده قند خونی است که علاوه بر کنترل قند خون، از ویژگی های محافظتی قلبی-عروقی و کلیه نیز برخوردار است.

بدلیل مکانیسم عملکردی غیر وابسته به انسولین، داروی امپاگلیفلوزین در تجویز به صورت مونوتراپی و ترکیب با سایر داروهای کاهنده قند خون، مزایای بسیاری در درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 دارد. در نتیجه، امپاگلیفلوزین گزینه درمانی ارزشمندی است برای درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 که از بیماری های قلبی عروقی نیز رنج می برند.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف امپاگلیفلوزین

امپاگلیفلوزین نسل جدید داروهای کنترل کننده قند خون و از دسته‌ی مهارکنندگان SGLT2 می‌باشد که به تنهایی و یا همراه با سایر داروهای قند خون در دیابت نوع دو کاربرد دارد.
همچنین این دارو در کاهش ریسک خطرات قلبی عروقی کاربرد دارد.
این دارو جهت کاهش ریسک سوانح قلبی‌عروقی در بیماران دیابتی (نوع دو) که همزمان مبتلا به اختلالات قلب و عروق پایدار، نارسایی قلبی یا بیماری‌های کلیوی دیابتی می‌باشند، ارجحیت دارد. مصرف این دارو در این افراد می‌تواند ریسک مشکلات مربوط به نارسایی قلب و عروق و کلیوی را کاهش می‌شود.
در موارد نارسایی قلبی، مصرف این دارو فوایدی برای کاهش خطرات نارسایی قلبی و بستری شدن بیمار، هم در بیماران دیابتی و هم در بیماران غیردیابتی دارد و ممکن است در رژیم درمانی بیماران غیردیابتی نیز درنظرگرفته شود.
این دارو به نام تجاری Jardiance معروف است و به صورت قرص خوراکی ۱۰ و ۲۵میلی‌گرمی و همچنین در محصولات چندترکیبی درکنار سایر داروهای ضددیابت تولید می‌شود.

مکانیسم اثر امپاگلیفلوزین

امپاگلیفلوزین یک مهار کننده انتخابی SGLT2 است که بر روی لوله های پروگزیمال کلیه اثر می گذارد و بازجذب گلوکز/سدیم را کاهش می دهد و در نتیجه میزان دفع قند از طریق ادرار افزایش می‌یابد. همچنین انتقال سدیم به توبول انتهایی نیز بیشتر می‌شود که منجر به کاهش هر دوعامل پیش‌بار و پس‌بار قلبی و کاهش فعالیت سمپاتیک می‌شود.

فارماکوکینتیک امپاگلیفلوزین

متابولیسم: کبدی UGT: سوبسترای 1A3,1A8,1A9,2B7
دوره‌ی اثر: در صورت قطع دارو، دفع ادراری گلوکز در عرض سه روز به حالت پیش از شروع درمان با دوز روزانه‌ی ۱۰تا۲۵میلی‌گرم باز می‌گردد.
حداکثر جذب یک و نیم ساعت پس از مصرف خوراکی ایجاد می شود.
اتصال به پروتئین:۸۶ درصد
دفع: ادرار ۵۴/۴درصد(۵۰درصد به صورت تغییرنیافته)؛ مدفوع۴۱/۲درصد(بیشتر به صورت تغییرنیافته)
نیمه عمر: ۱۲/۴ ساعت
مدت زمان رسیدن به پیک اثر:۱/۵ساعت

منع مصرف امپاگلیفلوزین

-سابقه‌ی حساسیت به این دارو یا داروهای مشابه
-سه‌ماهه‌ی دوم و سوم بارداری
-کتواسیدوز دیابتی
-دیابت نوع ۱
-از دست دادن آب بدن
-بیمار دیابتی با نارسایی کلیوی با eGFR <30؛ بیماران دیالیزی

موارد احتیاط:
‏-eGFR <60
-مصرف همزمان با سایر ترکیبات نفروتوکسیک
-افت فشار خون
-سالمندان
-افراد در خطر کتواسیدوز
-سابقه‌ی عفونت ادراری
-نارسایی احتقانی قلب CHF
-کمبود انسولین پانکراسی
-روزه یا فستینگ طولانی
-سومصرف الکل
-هایپرلیپیدمی
-سابقه‌ی عفونت‌های قارچی ژنیتال
-آقایان ختنه نشده

عوارض جانبی امپاگلیفلوزین

عوارض شایع:
عفونت مجاری ادراری، عفونت قارچی ژنیتال، عفونت تنفسی فوقانی، افزایش برون ده ادراری، دیس‌لیپیدمی، افزایش هماتوکریت Hct، آرترالژی، تهوع، افزایش کراتین

عوارض جدی:
واکنش‌های حساسیتی، آنژیوادم، آسیب کلیوی حاد، کتواسیدوز، عفونت مجاری ادراری (جدی)، افت فشارخون وضعیتی، گانگرن فورنیه

تداخلات دارویی امپاگلیفلوزین

مکانیسم کلی تداخلات:
سوبسترای BCRP/ABCG2, OAT1/3, OATP1B1/1B3 (SLCO1B1/1B3), P-glycoprotein/ABCB1(مینور)، UGT1A3, UGT1A8, UGT1A9, UGT2B7
عامل ضد دیابت، کاهش پرفیوژن یا عملکرد کلیوی، تشدید اثرات کاهنده فشارخون

منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):
تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

تداخلات ماژور:
آلفالیپوئیکوم اسیدوم، کلروکین، هیدروکسی‌کلروکین، لانرئوتاید، اکترئوتاید، پازیرئوتاید، سدیم تیوکتات، تیوکتیک‌اسید

تداخلات متوسط:
آکاربوز، آسبوتولول، استوهگزامید، آتنولول، بنازپریل، بتاکسولول، بیزوپرولول، کاپتوپریل، کارتلول، کارودیلول، سلیپرولول، کلروتیازید، کلرپروپامید، کلرتالیدون، انالاپریل، انالاپریلات، اسمولول، فوزینوپریل، فوروزماید، گلی‌کلازید، گلی‌مپیراید، گلی‌پیزاید، گلی‌کوئیدون، گلی‌بوراید، هیدروکلروتیازید، هیدروفلومتیازید، اینداپامید، انسولین(انواع)، لابتالول، لووبونولول، لیزینوپریل، متی‌پرانولول، متولازون، متوپرولول، موئگزیپریل، نادولول، ناتگلیناید، نبیوولول، اکسپرنولول، پن‌بوتولول، پریندوپریل، پیندولول، پلی‌تیازید، پراکتولول، پراملینتاید، پروپرانولول، کوئیناپریل، رامیپریل، رپاگلیناید، سوتالول، تیمولول، تولازامید، تولبوتامید، تراندولاپریل، تریامترن، زوفنوپریل

افزایش اثرداروها توسط امپاگلیفلوزین:
داروهای کاهنده قند خون، انسولین‌ها، دیورتیک های لوپ، سولفونیل اوره‌ها

داروهایی که سطح خونی امپاگلیفلوزین را بالا می برند:
آلفا لیپولئیک اسید، آندروژن ها، بتابلاکرها، بورتزومیب، داروهای ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)، گوانتیدین، قارچ مایتاکه، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، نیتیزینون، پگ‌ویزومانت، پروتیونامید، کینولون ها، سالیسیلات ها، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین

کاهش اثرات داروها توسط امپاگلیفلوزین:
تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

داروهایی که سطح امپاگلیفلوزین را کاهش می دهند:
بتابلاکرها، بورتزومیب، داروهای افزاینده قند خون، کینولون ها، ریتودرین، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی

تداخل با غذا:
تداخلی با غذا ندارد

تداخل با تست‌های آزمایشگاهی‌:
احتمال جواب مثبت کاذب برای تست گلوکزاوری وجود دارد؛ ممکن است با سنجش 1,5-anhydroglucitol (1,5-AG) تداخل داشته باشد؛ از متدهای جایگزین جهت پایش کنترل گلایسمیک استفاده شود.

هشدار ها امپاگلیفلوزین

-در صورت مشاهده ی هرگونه علائم عفونت جدید(مانند استئومیلیت)، درد یا حساسیت به لمس جدید یا هرگونه زخم و آسیب پوستی در ناحیه‌ی پا، درمان با امپاگلیفلوزین قطع و از داروهای جایگزین استفاده شود.
-از آنجا که این دارو برون‌ده ادراری را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به دهیدراسیون بدن ‌بیمار شود، به علت اینکه از دست دادن آب در بدن بیماران سالمند با عوارض و مشکلات بیشتری همراه است، لازم است بیماران سالمند (بالای ۷۵سال) در مدت درمان با این دارو به دقت پایش شوند.
-به علت درمان با این دارو، بدن بیمار بیش از پیش مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها می‌شود. آموزش‌های بهداشتی و توصیه های لازم در این موارد به بیمار ارائه شود. خصوصا در مورد بهداشت پا و ارزیابی روزانه‌ی پاها از نظر عفونت، زخم یا هرگونه آسیب پوستی جدید، اطلاعات لازم دراختیار بیمار قرارگیرد.

توصیه های دارویی امپاگلیفلوزین

-قرص امپاگلیفلوزین را یک مرتبه در روز صبح ها همراه یا بدون غذا می‌توان مصرف کرد.
-چنانچه بیمار قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرد، حداقل ۷۲ساعت پیش از جراحی، لازم است مصرف امپاگلیفلوزین قطع شود.پس از عمل جراحی در صورتی که خطر کتواسیدوز وجود نداشته باشد، می‌توان درمان با این دارو را از سر گرفت.
-عملکرد کلیوی بیمار به ویژه eGFR، در ابتدای درمان و سپس به صورت منظم و دوره ای ارزیابی شود.
-فشارخون، هماتوکریت و الکترولیت‌های خون بیمار پیش از شروع و در مدت درمان با این دارو به صورت منظم ارزیابی شود.
-به دلیل احتمال افت فشاروضعیتی، آموزش‌های لازم به بیمار داده شود تا از تغییر وضعیت ناگهانی خودداری نماید.
-چنانچه بیمار تحت شرایطی قرار گرفت که حجم قابل توجهی از خون یا مایعات بدن خود را از دست داد، لازم است مصرف این دارو‌قطع و از انسولین یا سایر داروهای کنترل‌کننده‌ی قندخون (سولفونیل اوره‌ها یا میگلیتینید) استفاده شود و حتماً پیش از شروع مصرف امپاگلیفلوزین، مایعات ازدست رفته جایگزین شود.
-امپاگلیفلوزین در بیماران دیابتی که مبتلا به اختلالات کلیوی دیابتی می‌باشند، در صورتیکه آلبومین ادراری آنها بیشتر از 300 mg روزانه باشد، با دوز ۱۰میلی‌گرم قابل تجویز است. در دوزهای بالاتر اثرات محافظتی بیشتری برای کلیه‌ها مشاهده نگردیده‌است.
-افزایش خطر شکستگی‌های استخوان در اثر مصرف سایر داروهای مهارکننده‌ی SGLT2 در برخی مطالعات بالینی مشاهده شده است. با این وجود مطالعات در مورد امپاگلیفلوزین این اثر را تایید نکرده است.
-در بیمارانی که تحت جراحی‌های چاقی قرار می‌گیرند، جذب این دارو مختل می‌شود.در این بیماران وضعیت جسمی بیمار از لحاظ کم‌آبی پس از جراحی ارزیابی شود و پیش از شروع درمان با این دارو مایعات از دست رفته جبران شود. به دلیل احتمال بروز کتواسیدوز حداقل ۳تا۵روز پیش از جراحی لازم است مصرف امپاگلیفلوزین قطع گردد.
-به صورت معمول، مصرف این دارو در بیماران بستری جهت کنترل قندخون ‌رایج نمی‌باشد.
-این دارو انتخاب مناسبی برای خانم‌های مبتلا به دیابت تیپ۲ که تصمیم به بارداری دارند، نمی‌باشد. توصیه می‌شود افراد در سنین باروری در مدت درمان با این دارو از یک روش ضدبارداری مناسب استفاده کنند و در صورت تصمیم به بارداری حتماً پزشک خود را درجریان قرار دهند.
- در دوران بارداری لازم است از داروهای جایگزین این دارو جهت کنترل قندخون استفاده شود.
-علی رغم نبود مطالعات کافی، به علت اینکه احتمال بروز عوارض جانبی جدی در شیرخوار وجود دارد، شیردهی در دوران مصرف امپاگلیفلوزین توسط کارخانه‌ی سازنده توصیه نمی‌شود.
-با تغيير رژيم غذايي، فعاليت بدني و بيماري، ميزان قند خون و برنامه درماني تغيير مي كند.
‏-HbA1c بیمار دست‌کم دوبار در سال در بیماران با قندخون تحت کنترل و ۴بار درسال در بیمارانی که به اهداف درمانی نرسیده‌اند، چک شود.در افرادی که نوسانات قندخون زیادی دارند(مانند کسانی که کمبود ترشح انسولین دارند) یا در بیمارانی که HbA1c آنها با قندخون یا علائمشان تطابق ندارد، حتماً ارزیابی HbA1c همراه با سایر فاکتورهای قندخون انجام شود.
-قندخون ناشتا و بعد غذا توسط بیمار به صورت روزانه چک شود.
-عملکرد کبدی و کلیوی بیمار در ابتدای درمان و سپس به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود.
-بیمار از لحاظ عفونت‌های ژنیتال و ادراری به صورت دوره‌ای ارزیابی شود.
-در صورت مشاهده‌ی علائمی همچون تب و بی‌حالی همراه با درد یا حساسیت به لمس ژنیتال یا پری‌آنال، اریتم یا تورم، بیمار از لحاظ بروز فاسئیت نکروز شونده بررسی شود.